Στη χώρα μας παράγονται μερικά πολύ ακριβά προϊόντα, όπως είναι π.χ. το αυγοτάραχο (120 ευρώ/κιλό), η τρούφα (2.000 – 4.000 ευρώ/κιλο) κ.ά. Ο κρόκος είναι ένα τέτοιο πολύ ακριβό προϊόν.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Ο κρόκος Κοζάνης, ανόθευτος, μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 10.000 ευρώ το κιλό. Στην πραγματικότητα δεν είναι απλά μια πραγματικά υπερτροφή, αλλά έχει εφαρμογές στη μαγειρική ως μπαχαρικό, στην βιομηχανία ως βαφή υφασμάτων και στην φαρμακοβιομηχανία.
Πρόκειται για ένα περιζήτητο, όμως αρκετά απαιτητικό προϊόν, όσον αφορά στην παραγωγή του, καθώς χρειάζονται περισσότερα από 150 άνθη του φυτού κρόκου για περίπου 1 γραμ. κρόκου. Από κάθε άνθος πρέπει να πάρει κανείς με προσοχή χωρίς μηχανή, αλλά με προσοχή και με το χέρι τρεις μικρούς ύπερους. Χρειάζονται περίπου 40 ώρες απαιτητικής εργασίας για να συλλεχτεί 1 κιλό κρόκου.
Η Ελλάδα θεωρείται μία από τις κορυφαίες χώρες παραγωγής υψηλής ποιότητας κρόκου Κοζάνης (ΠΟΠ), όπως είναι γνωστός. Προέρχεται αποκλειστικά από την περιοχή της Κοζάνης και παράγεται από τον Αναγκαστικό Συνεταιρισμό Κροκοπαραγωγών Κοζάνης, που έχει και το αποκλειστικό δικαίωμα συλλογής, συσκευασίας και διακίνησης του. Θεωρείται ο «Ελληνικός χρυσός».
Σπάνια θα βρει κανείς «ανόθευτο» προϊόν. Στα επίπεδα της «υψηλότερης» ποιότητας, πολλοί είναι οι παραγωγοί που… πετούν σχεδόν το μισό της παραγωγής τους για να κρατήσουν μόνο τις μικροσκοπικές κορυφές του ύπερου.
Στο Ιράν, όπου παράγεται περί το 90% του κρόκου (σαφράν) παγκοσμίως, υπάρχουν 4 βαθμίδες ποιότητας, με την τελευταία να είναι το σαφράν που περιλαμβάνει ολόκληρο τον ύπερο, από την κίτρινη βάση που ακουμπά στο φυτό μέχρι την κορυφή. Στις ανώτερες βαθμίδες δεν θα βρεθεί κανένα κίτρινο τμήμα του ύπερου. Αυτό σημαίνει πως για ένα κιλό σαφράν χρειάζονται περί τους 450.000 υπέρους, δηλαδή περίπου 150.000 άνθη κρόκου.
Στις μέρες μας, ο κρόκος προτείνεται σε πολλές συνταγές. Ελάχιστες “ίνες” είναι ικανές να προσθέσουν τη χαρακτηριστική γεύση και το όμορφο χρυσοκίτρινο χρώμα στο πιάτο μας. Επίσης, για το γιορτινό τραπέζι των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς θεωρείται ένα ιδανικό μπαχαρικό, καθώς ταιριάζει τέλεια με γαλοπούλα, χοιρινό, αρνάκι, ριζότο και πατάτες, ενώ εντάσσεται και σε συγκεκριμένα τοπικά επίκαιρα γλυκά και αρκετά κέικ, ιδίως στις Σκανδιναβικές χώρες και ιδιαίτερα στην Σουηδία.
Η ιστορία του κρόκου ξεκινάει από την Ανατολή. Στην Αρχαία Αίγυπτο χρησιμοποιούνταν ως αρωματικό από τη βασίλισσα Κλεοπάτρα και από άλλους Φαραώ ως αρωματική και σαγηνευτική ουσία. Διαδεδομένη ήταν επίσης η χρήση του και σε ναούς και ιερά μέρη ως αρωματική ουσία, κάτι σαν το λιβάνι.
Η χρήση τού κρόκου απαντάται στη Μινωική αλλά και στην Κλασική Ελλάδα, όπου χρησιμοποιείτο ως αρωματικό καθώς και ως χρωστική ουσία. Τοιχογραφίες που παρουσιάζουν λουλούδια κρόκου μπορεί κανείς να βρει στις ανασκαφές στην Κρήτη των Μινωικών Ανακτόρων. Επίσης χαρακτηριστική είναι η τοιχογραφία με τις κροκοσυλλέκτριες του 1650 π.Χ. που εκτίθεται στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας στην Σαντορίνη.
Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν για να καταπολεμήσουν την αϋπνία και τη μέθη από το κρασί. Επίσης χρησιμοποιείτο ως άρωμα στα λουτρά αλλά και ως αφροδισιακό.
Οι Άραβες χρησιμοποιούσαν τον κρόκο ως αναισθητικό και είναι αυτοί που το εισήγαγαν στην Ισπανία τον 10ο αιώνα. Σήμερα χρησιμοποιείται σε όλο το κόσμο στη ζαχαροπλαστική, στην αρτοποιία καθώς και ως μέρος διαφόρων διάσημων πιάτων όπως για παράδειγμα η ισπανική παέγια.
Αναφορά στα άνθη και στα στίγματα του κρόκου απαντάμε και στα πρώτα λογοτεχνικά κείμενα, όπως π.χ. τα έργα του Ομήρου ή στην Παλαιά Διαθήκη, καθώς και στην ελληνική μυθολογία. Ο θεός Ερμής (γιος του Δία, αγγελιοφόρος των θεών και θεός του εμπορίου) εξασκούνταν στη δισκοβολία μαζί με τον καλό του φίλο Κρόκο, έναν νεαρό θνητό. Κάποια στιγμή, ο Ερμής τραυμάτισε θανάσιμα τον Κρόκο στο κεφάλι. Καθώς ο Κρόκος έπεφτε νεκρός, ο Ερμής αποφάσισε να του χαρίσει την αθανασία μεταμορφώνοντας το άψυχο κορμί του φίλου του σ’ ένα πανέμορφο μοβ λουλούδι και το αίμα του σε τρία κόκκινα στίγματα στο κέντρο του λουλουδιού.
Το χωριό Κρόκος στον Νομό Κοζάνης βρίσκεται η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή στην Ελλάδα, όπου γίνεται συστηματική καλλιέργεια του φυτού που ξεκίνησε από τον 17ο αιώνα. Από το 2017 άρχισε να καλλιεργείται κρόκος και στο χωριό Νέος Σκοπός Σερρών.
