Ο Λάσλο Κρασναχορκάι (László Krasznahorkai) είναι ο νικητής του φετινού Νόμπελ Λογοτεχνίας. Γεννημένος το 1954 στην ανατολική Ουγγαρία, ο Κρασναχορκάι είναι επίσης σεναριογράφος ενώ πολλά από τα μυθιστορήματά του, συμπεριλαμβανομένων των πρώιμων προσπαθειών του, έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο από τον Μπέλα Ταρ. Όπως αναφέρει η σουηδική ακαδημία στο σκεπτικό της βράβευσης, ο Κρασναχορκάι «έχει φέρει εις πέρας ένα επιβλητικό έργο με οραματικό χαρακτήρα, που επιβεβαιώνει μέσα από τον αποκαλυψιακό του τρόμο τη δύναμη της τέχνης».
Τα μυθιστορήματα του Κρασναχορκάι, επηρεασμένα από τον Ντοστογιέφσκι, από τον Μπέρνχαρντ και από τον Μπέκετ, είναι περίπλοκα, πολυεπίπεδα και πιθανώς ομιχλώδη, χαρακτηριστικά τα οποία δεν τα δυσκόλεψαν να πλησιάσουν ένα σοβαρό και κάθε άλλο παρά ολιγάριθμο (για τα μέτρα του) αναγνωστικό κοινό. Ας σημειωθεί πως τα περισσότερα από τα βιβλία του Κρασναχορκάι έχουν κυκλοφορήσει και στα ελληνικά με έγκυρες και έγκαιρες μεταφράσεις από τις εκδόσεις Πόλις. Με σαφώς μεταμοντέρνο προσανατολισμό, με στοιχεία δυστοπίας και με έναν εσώτερο, καταθλιπτικό πυρήνα, που συνομιλεί άλλοτε με την Ιστορία και άλλοτε με τη θρησκεία και με τη θεολογία, ο Κρασναχορκάι είχε δικηγόρο πατέρα και μητέρα που εργάστηκε ως σύμβουλος κοινωνικών ασφαλίσεων. Ο ίδιος έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα με φόντο τον τόπο της καταγωγής του (την πόλη Gyula στη νοτιοανατολική Ουγγαρία, κοντά στα σύνορα με τη Ρουμανία), και υπό τον τίτλο «Sátántangó», το 1985 («Το Τανγκό του Σατανά», μετάφραση Ιωάννα Αβραμίδου, Πόλις, 2018). Όλοι εδώ περιμένουν ένα θαύμα το οποίο θα παραμείνει εσαεί στην αναμονή του, παραπέμποντας στον Κάφκα, αλλά και στον Μπέκετ.
Στη «Μελαγχολία της αντίστασης» (μετάφραση Ιωάννα Αβραμίδου, Πόλις, 2016) θα βρούμε μια ιστορία τρόμου, φαντασμάτων και φαρσικών εκπλήξεων σε μια μικρή ουγγρική πόλη, κοντά στα Καρπάθια, η οποία οδεύει στα όρια της συντέλειας. Το μυθιστόρημα έκανε τη Σούζαν Σόνταγκ να ονομάσει τον Κρασναχορκάι «δάσκαλο της Αποκάλυψης, επειδή κανένας πολίτης δεν μπορεί να ξεφύγει από το εκρηκτικό μίγμα παραλυτικού τρόμου και δαιμόνιου καγχασμού. Με το «Πόλεμος και πόλεμος» (μετάφραση Ιωάννα Αβραμίδου, Πόλις 2015) θα μεταφερθούμε από τη Βουδαπέστη στη Νέα Υόρκη, παρακολουθώντας μια μακρά πορεία στον χώρο και τον χρόνο της βίας, του αφανισμού και της καταστροφής.
«Η επιστροφή του βαρόνου Βεντάγια» (μετάφραση Μανουέλα Μπέρκι, Πόλις, 2020) ξεδιπλώνει την ιστορία ενός βαρόνου που απουσιάζει πολλά χρόνια από την Ουγγαρία, για να βρεθεί άμα τη επιστροφή του σε ένα τοπίο απόλυτης διαφθοράς και απάτης με την έσχατη καταδίκη να στέκει αμείλικτη προ των πυλών. Το «Χερστ 07769» (μετάφραση Μανουέλα Μπέρκι, Πόλις, 2023) διανοίγει ένα πεδίο ζωντανής κόλασης για δίκαιους και άδικους. Διώξεις, εξαφανίσεις, ναζιστικές μνήμες, διαπλοκή της πολιτικής με την οικονομική κατάρρευση του πλανήτη.
Τα πιο πρόσφατα έργα του Κρασναχορκάι είναι τα «Η Σέιομπο πέρασε από κει κάτω» (μετάφραση Μανουέλα Μπέρκι, Πόλις 2019), ένα μυθιστόρημα για το ιερό και για τον έρωτα, και το «Πάει και το φραντζολάκι» (μετάφραση Μανουέλα Μπέρκι, Πόλις, 2025), μια εξοντωτική σάτιρα και αποκαθήλωση των πάντων.
Ο Κρασναχορκάι έχει τιμηθεί με το βραβείο Kossuth, που αποτελεί τη σημαντικότερη διάκριση της Ουγγαρίας, και με το γερμανικό βραβείο Bestenliste-Prize ενώ το 2015 του απονεμήθηκε το Man Booker International. Τα μυθιστορήματά του έχουν επηρεαστεί από τα ταξίδια του στην Ευρώπη και στην Ανατολική Ασία, αφότου εγκατέλειψε το Ουγγρικό Κομμουνιστικό Κόμμα το 1987. Ο Κρασναχορκάι είναι ο δεύτερος Ούγγρος συγγραφέας που αποσπά Νόμπελ Λογοτεχνίας μετά τον Imre Kertesz, το 2002.
Β. Χατζηβασιλείου
