Εστία Πιερίδων Μουσών. Κατάλογος εκδοθέντων τίτλων (1971-2016) και κάποιες αποτιμήσεις
- Αναγνωστόπουλος, Π. Ν. (1971). Η αρχαία Ολυμπική Πιερία. Θεσσαλονίκη: Εστία Πιερίδων Μουσών Κατερίνης. Παναγιώτου Ν. Αναγνωστόπουλου, Γυμνασιάρχου, Η αρχαία Ολυμπική Πιερία, Εστία Πιερίδων Μουσών Εν Κατερίνη, Θεσσαλονίκη Σπουδαίο βιβλίο (και όχι μόνο για την εποχή του) διαιρείται σε τέσσερα μέρη: Η Πιερία και αι πόλεις αυτής. Γεωγραφική και ιστορική εξέτασις, Ο Όλυμπος, Αι Ολυμπιάδες και Πιερίδες Μούσαι, Η εθνική καταγωγή των Πιέρων.
- Αγγελόπουλος, Αθ. Α. & Καραθανάσης, Αθ. Ε. (επιμ.) ([1997]). Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεώτερα Χρόνια. Πρακτικά 1ου επιστημονικού συνεδρίου, Κατερίνη 25 – 28 / 11 / 1993. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης. Ξεχωρίζουν οι εργασίες από τις οποίες κάποιες αργότερα εκδόθηκαν και σε ξεχωριστά βιβλία: Γ.Χ. Χιονίδης (Η απελευθέρωση της Κατερίνης από τον τουρκικό ζυγό), Ευτέρπη Μαρκή (Ανασκαφές στη θέση Λουλουδιές), Θανάση Παπαζώτου (Η ζωγραφική των αρχών του 16ου αιώνα στην Πιερία και η Ημαθία. Μια πρώτη προσέγγιση), Ευ. Δουγά-Παπαδοπουλου (Αποτελέσματα γλωσσοσυλλεκτικών αποστολών σε χωριά της Πιερίας και παρατηρήσεις πάνω στο γλωσσικό τους ιδίωμα), Ν. Δ. Βαρμάζης (Η Μέση Εκπαίδευση στην Πιερία. Η γένεση και η λειτουργία του Γυμνασίου Κατερίνης [1915-1957]).
- Δάσιου, Ο. (1998). Μ.Μ.Ε. και Καλλιτεχνική Δημιουργία. Η εικαστική κίνηση και οι καλλιτέχνες της Πιερίας: 1900–1980. Εικαστικές ειδήσεις και πληροφορίες μέσα από τον ημερήσιο Τύπο και αρχεία φορέων της Κατερίνης. Συμβολή στη μελέτη της Ιστορίας της Τέχνης μέσα από την αξιοποίηση αδημοσίευτου και δημοσιευμένου αρχειακού υλικού. Κατερίνη: Εταιρεία Πιερικών Μελετών – Εστία Πιερίδων Μουσών Κατερίνης.
- Βατουσιάδης, Γ. (2000). Τα έντεκα τραγούδια του Γιώργου Βατουσιάδη. Κατερίνη: Εστία Πιερίδων Μουσών Κατερίνης – Φεστιβάλ Ολύμπου.
- Γραίκος, Ν. (επιμ.) (2002). Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεότερα Χρόνια. Πρακτικά 2ου συνεδρίου, Κατερίνη 25 – 29 / 11 / 1998. Κατερίνη: Εστία Πιερίδων Μουσών Κατερίνης & Τέρτιος. Ανάμεσά τους: Βασιλική Νεράντζη-Βαρμάζη (Πολιτική και οικονομική ιστορία της Πιερίας κατά τους τελευταίους βυζαντινούς αιώνες), Βασίλειος Κουκουσάς (Ο εκ Σκοτίνης Πιερίας Πατριάρχης Αλεξανδρείας Καλλίνικος [1800-1889]), Ν. Δ. Βαρμάζης-Νίκος Γραίκος (Από την Ελληνική Αστική Σχολή Αικατερίνης στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Κατερίνης [1905-1950]), Ευάγγελου Παπαθανασίου (ΣΠΗ: Συμβολή στην ιστορία ενός χωριού).
- Γραίκος, Ν. (επιμ.) (2008). Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεότερα Χρόνια. Πρακτικά 3ου συνεδρίου, Κατερίνη 25 – 29 / 11 / 2003. Κατερίνη: Εστία Πιερίδων Μουσών Κατερίνης & Μάτι. Σημειώνουμε ορισμένες ενδεικτικές εργασίες που συνεισφέρουν τόσο στη γνώση μας γύρω από την βυζαντινή όσο και στη σύγχρονη ιστοριογραφία; Βασίλης Κατσαρός (Η ανάγκη για μια συγκέντρωση βυζαντινών και μεταβυζαντινών επιγραφών της Πιερίας σε ένα corpus), Νίκος Σαλπιστής (Οι επιπτώσεις του Εθνικού Διχασμού και της γαλλοβρετανικής επέμβασης στην Πιερία [1916-1917]), Νικόλαος Γραίκος (Η εκκλησιαστική εικονογραφία ως πηγή για την τοπική ιστορία της Πιερίας. Καλλιτεχνικές τάσεις και σύνολα φορητών εικόνων από την Πιερία [τέλη 18ου-μέσα 20ου αι.]. Πρώτη συμβολή), Νίκος Γραίκος-Ευτέρπη Μαρκή («Εκ κώμης Κατερίνης». Φορητές εικόνες από την πόλη της Κατερίνης [1831-1912], β΄ μέρος)
- Γραίκος Ν. (2009), Περιήγηση βλέμματος σε φορητές εικόνες της Πιερίας, αναμνηστικό λεύκωμα 4ου επιστημονικού συνεδρίου: Η Πιερία στα Βυζαντινά και στα Νεότερα Χρόνια, Κατερίνη: Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Κατερίνης – Εστία Πιερίδων Μουσών Κατερίνης.
- Γραίκος, Νικόλαος (επιμ.) (2014). Η Πιερία στα Βυζαντινά και στα Νεότερα Χρόνια. Πρακτικά 4ου Επιστημονικού Συνεδρίου. Κατερίνη, 25–28/11/2009. Κατερίνη: Εταιρεία Πιερικών Μελετών – Εστία Πιερίδων Μουσών Κατερίνης. Καινούριες πτυχές της τοπικής έρευνας: Στράτος Ν. Δορδανάς (Εγκατάσταση και συλλογική οργάνωση των προσφύγων στο νομό Πιερίας μέσα από τα καταστατικά των σωματείων τους, 1914-1940), Γεώργιος Περδίκης, Νικόλαος Γραίκος (Εργοστάσια επεξεργασίας ξυλείας στην Πιερία κατά τον 20ου αι. Συμβολή στη βιομηχανική αρχαιολογία της Πιερίας), Αικατερίνη Γ. Χανδόλια (Η πολεοδομική εξέλιξη της Κατερίνης, από την οθωμανική στη σύγχρονη πόλη).
- Εστιακά Σύμμεικτα 1. Ετήσια έκδοση Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης «Εταιρείας Πιερικών Μελετών». Επιμ. Ν. Γραίκος & Π. Παπαγεωργίου. Κατερίνη 2008. Πέρα από τα χριστιανόθεμα μελετήματα ενδιαφέρον για την Πιερία έχουν ιδιαίτερα τρεις εισηγήσεις: Πάρις Παπαγεωργίου (Σε αναζήτηση της Πιερίας των κλασικών χρόνων), Reinhard Jung-Στέφανος Γιµατζίδης (Ο αρχαίος οικισµός στη θέση Κάστρο της Νεοκασάρειας Πιερίας). Εξαιρετική—και όχι μόνο για τα δεδομένα της Κατερίνης—είναι η οιονεί μονογραφία του Νίκου Γραίκου (Προσπάθεια ερµηνείας της γένεσης ενός κεντροµακεδονικού συλλόγου, κατά το δεύτερο ήµισυ του 20ου αι. Συµβολή στην τοπική πολιτισµική ιστορία).
- Εστιακά Σύμμεικτα 2. Αφιερωματικό Τεύχος. «Η Πιερία στην εποχή της απελευθέρωσης (1912). Ιστορικές ερμηνείες και πολιτισμικές αναπαραστάσεις». Ετήσια έκδοση Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης «Εταιρείας Πιερικών Μελετών». Επιμ. Ν. Γραίκος. Κατερίνη 2013. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται οι εισηγήσεις του συνεδρίου που διεξήχθη τον προηγούμενο χρόνο και αφηγούνται την εξέλιξη ενός αιώνα πιερικής ιστορίας (1912-2012). Οι εισηγήσεις εστιαζόμενες στην εποχή της απελευθέρωσης φωτίζουν το ιστορικό τοπίο, τις εθνικές και θρησκευτικές ζυμώσεις, την αρχιτεκτονική καθώς και τις λογοτεχνικές και θεατρικές αποτυπώσεις της μεταπελευθερωτικής Πιερίας.
- Εστιακά Σύμμεικτα 3. Αφιερωματικό Τεύχος. «“Εστία Πιερίδων Μουσών” Εταιρεία Πιερικών Μελετών 1954-2014. Εξήντα (60) χρόνια πολιτιστικής δράσης. Ετήσια έκδοση Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης «Εταιρείας Πιερικών Μελετών». Επιμ. Ν. Γραίκος. Κατερίνη 2014.. Συνολική αποτίμηση της δράσης του σωματείου (εννέα εφορίες) καθώς και καταγραφή των εκδοτικών εγχειρημάτων, των μουσικών εκδόσεων, των βραβείων και των διακρίσεων όπως επίσης και ενδεικτικές αναφορές στον τύπο και παρουσιάσεις στα ΜΜΕ.
- Εστιακά Σύμμεικτα 4. Αφιερωματικό Τεύχος. «Ας ταξιδέψουμε ξανά σε όλο τον κόσμο…χορεύοντας». Επιμ. Κ. Κωνσταντινίδης, Ιωάννης Δημητριάδης, Αναστάσιος Πολυχρονίδης. Κατερίνη 2016.
Εν κατακλείδι: σε 4.000 περίπου σελίδες (υπό την επιμέλεια του άοκνου και σεμνού εργάτη του πιερικού πολιτισμού Νικόλαου Γραίκου) κατατέθηκαν στα χρόνια αυτά (1971-2016) σπουδαίες αρχαιολογικές και βυζαντινές μελέτες (ιστορία, αρχιτεκτονική, φιλολογία, τοπογραφία). Ενισχύθηκε η γνώση μας γύρω από την εκκλησιαστική ιστορία της περιοχής (ρουμανική προπαγάνδα και θρησκευτική μέριμνα, επισκοπές Δίου, Πλαταμώνoς, μητροπολίτες, μονές—Αγία Τριάδα Βροντούς, Πέτρας Ολύμπου—και άλλα.
Επιπλέον η πιερική βιβλιογραφία εμπλουτίστηκε με φιλολογικά και λογοτεχνικά μελετήματα ( λογοτεχνικές εκδόσεις από το 1918 μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, παλαίτυπα, βιβλιοθήκες, εκπαίδευση).
Τέλος, οφείλουμε να σημειώσουμε και την εμφάνιση νέων πεδίων έρευνας (εικόνες και αναπαραστάσεις, περιβαλλοντική εκπαίδευση, εργαστήρι τοπικής ιστορίας, πολεοδομικές μελέτες, βιομηχανική αρχαιολογία, καταστατικά συλλόγων και σωματειακή οργάνωση).
[Μέρος της εισήγησης που ανακοινώθηκε στην ημερίδα του περασμένου Σαββάτου για τα 70χρονα της Εστίας Πιερίδων Μουσών]
antoniskalfas@yahoo.gr
* Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Άρθρα - Απόψεις» του Ολύμπιου Βήματος δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του Ολύμπιου Βήματος.
