Σχεδόν βέβαιο είναι πως δεν θα τελεστεί ούτε φέτος η Θεία Λειτουργία για την Κοίμιση της Θεοτόκου, ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου στην ιστορική Mονή Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα.
Το σχετικό αίτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου δεν έχει ακόμη απαντηθεί και δεδομένου ότι απομένουν μόλις δύο μέρες, είναι εξαιρετικά δύσκολο να οργανωθεί η λειτουργία. Τοπικά μέσα στην Τραπεζούντα αναφέρουν πως το αίτημα αφορά μόνο την ημερομηνία 23 Αυγούστου.
Οι ίδιες πληροφορίες λένε πως, ακόμη κι αν δοθεί η σχετική άδεια -έστω και την τελευταία στιγμή- ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος δεν θα παραστεί καθώς τον Δεκαπενταύγουστο θα βρίσκεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ίμβρο, ενώ στις 21 Αυγούστου αναχωρεί για τη Σουηδία, οπότε δεν θα μπορέσει να χοροστατήσει και σε τυχόν λειτουργία στις 23 του μήνα.
Η κωλυσιεργία των τουρκικών αρχών δεν παρατηρείται φέτος για πρώτη φορά. Το ίδιο είχε συμβεί και πέρσι όταν δεν δόθηκε άδεια για να τελεστεί θεία λειτουργία ανήμερα της Κοίμησης της Θεοτόκου, αλλά μια εβδομάδα αργότερα, στις 23 Αυγούστου 2024. Μάλιστα δύο χρόνια πριν, το 2023 και μετά από έντονες αντιδράσεις στην Ελλάδα, η άδεια δόθηκε για τον Δεκαπενταύγουστο, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή και μετά από παρέμβαση του ίδιου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Όπως και πέρσι, έτσι και φέτος εμφανίστηκαν στην Τουρκία διαμαρτυρίες εθνικιστικών κύκλων τόσο κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όσο και του χριστιανικού στοιχείου γενικότερα. Τις τελευταίες μέρες υπάρχουν αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο από τέτοιους κύκλους, σύμφωνα με τους οποίους αποτελεί πρόκληση για την Τουρκία ο εορτασμός της Κοίμησης της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου, επειδή, συμπίπτει με την επέτειο της Άλωσης της Τραπεζούντας από τους Οθωμανούς το 1461.
Το Πατριαρχείο έχει ολοκληρώσει την προετοιμασία, ώστε ακόμη κι αν δοθεί άδεια, στο παρά πέντε, να τελεστεί η Θεία Λειτουργία, όλα να κυλήσουν ομαλά, είτε τον Δεκπενταύγουστο είτε στις 23 του μήνα.
Τανιμανίδης: Εθνικο-θρησκευτικό σύμβολο για όλους τους Πόντιους
«Η Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα του Πόντου δεν είναι ένα απλό προσκύνημα. Είναι το ενθικο-θρησκευτικό σύμβολο για τους Πόντιους και όλο τον Ελληνισμό. Είναι η Αμφικτιονία μας, ο φάρος της παράδοσής μας», λέει στη Voria, ο επίτιμος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων, Στέφανος Τανιμανίδης, που πρωτοστάτησε στην επαναλειτουργία του ιστορικού μοναστηριού.
«Η επαναλειτουργία του μοναστηριού επανασυνδέει τον ποντιακό ελληνισμό με μια ιστορία 16 αιώνων, καθώς υπήρξε το πιο ισχυρό θρησκευτικό και πνευματικό σύμβολο του ελληνισμού στον Πόντο», προσθέτει ο κ. Τανιμανίδης.
Οι αγώνες των Πoντίων και των ελληνικών αρχών για την επαναλειτουργία του μοναστηριού ξεκίνησαν τη δεκαετία του ΄50 και καρποφόρησαν τον Δεκαπενταύγουστο του 2010, τότε που χτύπησαν για για πρώτη φορά μετά από χρόνια πολλά οι καμπάνες στην Παναγία στο όρος Μελά. Αλλά το 2015 η Σουλιώτισσα έκλεισε και πάλι και μέσω του υπουργείου Πολιτισμού της Τουρκίας έγινε ένα πολύ μεγάλο έργο αναστηλωτικών εργασιών στο μοναστήρι και σε όλο το όρος Μελά. Επιπλέον, αφαιρέθηκαν πολλά και μεγάλα κομμάτια βράχων που κρεμόταν απειλητικά πάνω από τα κεφάλια των επισκεπτών και έγινε διάνοιξη του δρόμου.
Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών η Παναγία Σουμελά εντάχθηκε σε πρόγραμμα της Unesco με τα μνημεία που πρόκειται μελλοντικά να χαρακτηριστούν ως μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς.
Γκρουπ επισκεπτών από την Ελλάδα – 20€ είσοδος
Τα τελευταία χρόνια πλήθος επισκεπτών από όλα τα μέρη της γης σκαρφαλώνουν στο όρος Μελά στην Τραπεζούντα και περιηγούνται στο στην Παναγία Σουμελά. Ανάμεσά τους πάντα βρίσκονται Έλληνες. Ειδικά το καλοκαίρι και συγκεκριμένα τον Αύγουστο ο αριθμός τους αυξάνεται περισσότερο. Τα προηγούμενα χρόνια τούτες τις μέρες δημιουργούνταν το αδιαχώρητο από Έλληνες που κατάκλυζαν τα ξενοδοχεία της περιοχής, στην οποία έφταναν είτε οδικώς είτε αεροπορικώς σε οργανωμένες εκδομές ταξιδιωτικών γραφείων.
Τούτες τις μέρες αναμένονται περίπου 4-5 γκρουπ -των 50 ατόμων το καθένα- στην Τραπεζούντα και όλοι οι Έλληνες θα επισκεφτούν την Παναγία Σουμελά.
Ο μνημειακός χώρος έχει είσοδο 20€ -60 τουρκικές λίρες- και η επίσκεψη αποτελεί μια μοναδική εμπειρία. Πόντιοι από κάθε γωνιά της γης με μάτια δακρυσμένα στέκουν σιωπηλοί ευλαβικά μπροστά στις συντηρημένες αγιογραφίες.
Ακόμη και το πλήθος των Αράβων -αυτό τον καιρό στην Τραπεζούντα υπάρχουν εκατοντάδες τουρίστες από τη Σουηδική Αραβία- αγοράζουν από τα ταξιδιωτικά γραφεία της πόλης εκδρομές με ξεναγό στην Παναγία Σουμελά.
Ο αγώνας για να επιστραφούν 40 κειμήλια
Τα τελευταία 15 χρόνια και ειδικά μετά την αναστήλωση και την επαναλειτουργία της Μονής, τα μέλη της ΠΟΠΣ έχουν επιδοθεί σε έναν αγώνα διαρκείας για να συγκεντρωθούν και να επιστρέψουν τα πολύτιμα κειμήλια του μοναστηριού, που έχουν εντοπιστεί σε διάφορα σημεία. Στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές σε όλη την Τουρκία, υπάρχουν περίπου 40 θρησκευτικοί θησαυροί, εικόνες, σταυροί, Ευαγγέλια, που αφαιρέθηκαν από τη Σουμελιώτισσα.
«Η πρότασή μας καλεί τους πολιτικούς σε Ελλάδα και Τουρκία, να ακολουθήσουν τα βήματα του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Ισμέτ Ινονού και να βοηθήσουν ώστε να βγουν αυτά τα κειμήλια από τα σκοτεινά υπόγεια, να καταγραφούν, να μελετηθούν και να αναδειχθούν», επισημαίνει ο κ. Τανιμανίδης.
Το θέμα απασχόλησε στις αρχές Ιουλίου και το Μητροπολιτικό Δημοτικό Συμβούλιο της Τραπεζούντας. Ο δημοτικός σύμβουλος, Τουρχάν Εγιούμπογλου πρότεινε να ιδρυθεί στη γειτονική Μάτσκα ένα Μουσείο με θησαυρούς από την Παναγία Σουμελά. «Οι τουρίστες περνούν από την Μάτσκα και δεν αφήνουν τίποτα στην πόλη. Το 1924 μεγάλος αριθμός κειμηλίων έφυγε από το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά με εντολή του Κεμάλ Ατατούρκ και μεταφέρθηκε σε διάφορα μουσεία της Άγκυρας και αλλού. Αυτοί οι θησαυροί πρέπει να επιστρέψουν στη Μάτσκα και να φιλοξενηθούν σε ένα μουσείο εκεί», δήλωσε από το βήμα του δημοτικού συμβουλίου, βρίσκοντας θετική ανταπόκριση.
Ο δήμαρχος Τραπεζούντας, Αχμέτ Μετίν Γκεντς, χαιρέτησε την πρόταση, ζήτησε από το Συμβούλιο να εργαστεί πάνω σε αυτήν και σημείωσε πως «είναι ζωτικής σημασίας και ανάγκη το μέρος μας αυτό να υπηρετεί την ιστορία. Θα αγωνιστούμε για να φέρουμε τα αντικείμενα από την Άγκυρα».
Η Παναγιά του Πόντου – Ιστορία
Η Παναγία Σουμελά είναι μια ιστορική μονή στον Πόντο, χτισμένη σε σπηλιά σε απόκρημνη πλαγιά του όρους Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα. Ιδρύθηκε το 386 μ.Χ. από δύο μοναχούς, τον Βαρνάβα και τον Σωφρόνιο, οι οποίοι βρήκαν εκεί την εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, σύμφωνα με την παράδοση. Η μονή εξελίχθηκε σε σημαντικό θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο, με πλούσια ιστορία και θαύματα, και αποτελούσε σημαντικό προσκύνημα για τους Πόντιους.
