Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός, Δάσκαλος – Κιλκίς
«Ήταν δύο σύγγαμβροι από την Κύμη της Εύβοιας, ο συνταγματάρχης Ιωάννης Παπακυριαζής και ο ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου. Και οι δύο λεβέντες. Τα ανδραγαθήματα τους υπήρξαν από τα φωτεινότερα δείγματα ατομικής γενναιότητας. Οι δύο αυτοί συγγενείς είχαν τσακωθεί… σαν σύγγαμβροι που ήσαν. Στην μάχη του Κιλκίς ευρέθηκαν οι μονάδες τους να πολεμούν πλάι – πλάι και ο συναγωνισμός των δύο τσακωμένων έφθασε φυσικά στο αποκορύφωμα. Στην τελευταία μάχη, όπως αναφέρει ο Πάγκαλος, επήλθε το δράμα: «Ηρξατο τότε σφοδρότατος καταιγισμός πυρός, κατά την διάρκειαν του οποίοι οι 6 λόχοι του Βελισσαρίου, προχωρούντες ταχέως έφθασαν εις απόστασιν εφόδου από της πρώτης γραμμής των βουλγαρικών ορυγμάτων . Και είδον το αλησμόνητον θέαμα της εφόδου των 6 ευζωνικών λόχων του Βελισσαρίου, οι οποίοι κθ’ ας είχαν οδηγίας υπό του διοικητού των, έβαλον αιφνιδίως ταχύτατον ολιγόλεπτον πυρ εναντίον του εχθρού, μετά το οποίον ώρμησαν ακάθεκτοι και με βροντώδεις αλαλαγμούς εναντίον των επί της πρώτης οφρύος του λόφου βουλγαρικών χαρακωμάτων. Η γραμμή των εφορμούντων λόχων, με τας απαστράπτουσας υπό τον ήλιον υπερχιλίας λόγχας ωμοίαζεν προς χαλύβδινην ταινίαν, η οποία απειλητική επήρχετο εναντίον των εχθρικών ορυγμάτων. Ο αγών υπήρξεν μεγαλειώδης. Οι Βούλγαροι ανετράπησαν ή εξοντώθηκαν δια της λόγχης. Αυτό ήτο το μεγαλύτερον κατόρθωμα του Βελισσσαρίου και με δικαίαν υπερηφάνειαν εφώναξεν εις τον λοχαγόν Ζήραν, άλλον γενναίον, ο οποίος υπηρετούσε εις το σύνταγμα του Παπακυριαζή, του μπατζανάκη του Βελισσαρίου.
– Βρε Ζήρα, που είναι ο Διοικητής σου να δει;
Ζήρας: Σκοτώθηκε
Είχε πέσει προ ολίγου μόλις, μαχόμενος με τον ίδιον απαράμιλλον τρόπον. Κιι τότε το πρόσωπο του Βελισσαρίου εμαύρισεν από το πένθος. Έβγαλε το πηλίκιόν του, έκαμε τον σταυρό του, εδάκρυσεν και ετράβηξαν μπροστά με περισσοτέραν ορμήν. Εκεί παρακάτω στην Τζουμαγιά, στο ύψωμα 1378, τον επερίμενε κι αυτόν ο Χάρος..»
(Από το Αναμνηστικό Λεύκωμα για τα 50 χρόνια της μάχης του Κιλκίς, Θεσσαλονίκη, 1964)
23 Ιουλίου του 1929, ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, επισκέπτεται το Κιλκίς. Σκοπός του να τιμήσει τους ατίμητους μαχητές της Μακεδονίας μας, τους Κλκισιομάχους. Ο σπουδαίος Αθηναίος γλύπτης Γ. Δημητριάδης έχει «ιστορήσει» και κοσμήσει, μ’ ένα εξαιρετικό γλυπτό, τον λόφο όπου διεδραματίσθηκε η περιώνυμη μάχη. Μαζί του ο εθνικός μας ποιητής Κ. Παλαμάς, που διαβάζει το εξαίσιο: «Η Πατρίδα στους νεκρούς της». Και ακούγεται στον αιματοβαμμένο λόφο η φωνή, η φλογέρα του Γέροντα ποιητή του Γένους.
«- Παιδιά μου, όσοι προφήτες μου,
στρατιώτες, αρχηγοί,
σαν τα λιοντάρια στήσατε
κορμιά και σαν τα κάστρα
και μεσ’ στην μακεδονική ματοθρεμμένη γη
βάλατε την εικόνα μου
φερτή σαν από τ’ άστρα
στου Λαχανά και στου Κιλκίς
την εκκλησιά την πλάστρα,
πνοές κι αν πλανάστε σ’ άλλη ζωή,
λείψανα κι αν κοιμάστε
σας λειτουργώ στην δόξα μου.
Μακαρισμένοι να ‘στε».
Γράφει η επιτύμβιος στήλη της μάχης του Κιλκίς, ονόματα. Ονόματα ηρώων, αξιωματικών και στρατιωτών, που άφησαν τα αγιασμένα κόκαλά τους στα σιταροχώραφα του Κιλκίς, πολλοί κάηκαν ζωντανοί από την φωτιά που άρπαξαν τα μεστωμένα στάρια, τραυματίες αβοήθητοι. Όργωναν, τα κατοπινά χρόνια, οι αγρότες τα χωράφια από το Καμπάνη έως το Κιλκίς. Και οι παπαρούνες σ’ αυτά τα χωράφια, έλεγε ένας παλιός, είχαν χρώμα σαν το αίμα. Και ξεσήκωναν τα αλέτρια κόκαλα. Τα τύλιγαν οι γεωργοί σε καθαρά σεντόνια, τα έθαβαν και έκαναν τον σταυρό τους… αιωνία η μνήμη των μαχητών του Κιλκίς.
«Αν σκάψουμε, παιδιά, το χώμα που πατάτε, θα βρούμε κόκαλα Ελλήνων στρατιωτών». Όπως το λέει ο ποιητής μας, έτσι βγήκε η ελευθερία μας, έλεγαν οι πολιοί μας δάσκαλοι. Τώρα οι ανθέλληνες ποδοπατούν, ντροπιάζουν τα ιερά κόκαλα.
Γράφει στο ηρώον της μάχης και το όνομα «λοχίας Νίκος Παπανδρέου», αιωνία η μνήμη, έπεσε υπέρ Πατρίδος και Πίστεως στην μάχη του Κιλκίς. Ο αδελφός του Γεώργιος, ο κατοπινός πρωθυπουργός, λίγο πριν από την κήρυξη του Δευτέρου Βαλκανικού Πολέμου έφυγε στην Γερμανία, για μεταπτυχικά… Εγκατέλειψε την πατρίδα στην πιο κρίσιμη στιγμή της και σπούδαζε την μετέπειτα καριέρα του… (Για τον εγγονό τι να πεις. Για κρέμασμα..).
Πίσω στην Ιστορία για να ανασάνουμε, μας έπνιξαν οι αναθυμιάσεις.
«Αντισυγματάρχα Καμάρα, διατάσει ο Διοικητής της V Μεραρχίας, πρέπει να καταλάβεις οπωσδήποτε τα δεσπόζοντα του Κιλκίς υψώματα.
Μάλιστα θα τα καταλάβω και καλήν αντάμωσι στον άλλο κόσμο. Δύο ώρες μετά, βουλγαρική οβίς τον πληγώνει βαρειά. Πέφτοντας ο ήρωας αναφωνεί.
Εμπρός, εμπρός, ζήτω η πατρίδα μας».
Συζητούν για «Νέα Μακεδονία» ότι επίκειται συμφωνία. Θα αναγνωρίσουμε, ψιθυρίζουν οι γονατισμένοι. Δηλαδή θα ξεπουλήσουμε. Γι αυτό έπεσαν οι ήρωες του Κιλκίς – Λαχανά; Είμαι Μακεδών το γένος, 28 χρόνια δάσκαλος. Όλοι εμείς οι δάσκαλοι διδάσκαμε ότι εμείς οι Έλληνες πολεμήσαμε για να απελευθερώσουμε την Κρήτη, την Ήπειρο, την Θεσσαλία, την Θράκη, την Μακεδονία. Και ό,τι μέρος μας απελευθερώναμε ήταν Ελλάδα. Στη μάχη Κιλκίς – Λαχανά έπεσαν 8.500. Κατατροπώθηκαν οι υπερφίαλοι Βούλγαροι. Τώρα αν τολμήσουν τα απολειφάδια της σήμερον και παραδώσουν το όνομα – όνομα = έδαφος- θα μας ελέγξουν ως πνευματικώς ανέντιμους και προδότες όλες οι προηγούμενες και οι επόμενες γενεές των μαθητών μας. (Τι θα πω στους μαθητές μου; Συγγνώμη, λάθος, σας έλεγα τόσα χρόνια ψέματα. Το ψεύδος όμως ανήκει στους προσκυνημένους… Να ξεσηκώσουμε μαθητές, γονείς, κοιμωμένους παράγοντες, δεσποτάδες για το συλλαλητήριο. Αν χαθεί το όνομα, «να πάμε να πνιγούμε» όλοι μας). Ξαναγράφω ένα ηρωϊκό επεισόδιο που συνέβη κατά την Μικρασιατική Καταστροφή. Στις 26 Αυγούστου 1922, στην Σμύρνη ο στρατός επιβιβάζεται σε πλοία για επιστροφή στην Ελλάδα. Με την βία ανεβαίνει και ο ταγματάρχης πεζικού Κων. Μουτσούλας. Όταν το πλοίο «Νάξος» εισερχόταν στο λιμάνι της Χίου, κατάμεστο από ρακένδυτους πρόσφυγες, ο Μουτσούλας ανέβηκε στο κατάστρωμα, τράβηξε την προσοχή όλων και φώναξε: «έπειτα απ’ αυτό το αίσχος της εθνικής συμφοράς, δεν μας επιτρέπεται να πατήσουμε χώμα Ελληνικό. Να πάμε να πνιγούμε πρέπει και πρώτος εγώ δίνω το παράδειγμα» . Έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. (Το διέσωσε ο Χρ. Αγγελομάτης, στο «Χρονικόν της Μεγάλης Τραγωδίας. Σελ 184).
‘ Ηλθεν η στιγμή εμείς οι τωρινοί Έλληνες, οι Μακεδόνες να απαντήσουμε στο ερώτημα στο προαιώνιο, σ’ αυτό που σπανίως παρουσιάζεται στην ζωή των εθνών, που όμως σημαδεύει ανοξείδωτα το βάδισμά τους στην ιστορία: ΝΑΙ ή ΟΧΙ…
Δημήτρης Νατσιός
Δάσκαλος – Κιλκίς
