Πέντε ανησυχίες για τα επόμενα βήματα της ελληνικής οικονομίας εξέφρασε, από το βήμα του συνεδρίου του Economist στην Αθήνα, ο Νομπελίστας καθηγητής Τζόζεφ Στίγκλιτς (Joseph Stiglitz), ενώ ανοίγοντας το «κάδρο» των οικονομικών προοπτικών σε παγκόσμιο επίπεδο εκτίμησε ότι η μεγάλη αβεβαιότητα προκύπτει από την πορεία που θα ακολουθήσουν οι τιμές της ενέργειας, αν υπάρξει πλήρης ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή: για τις ανεξάρτητες ενεργειακά ΗΠΑ υπάρχουν περισσότερα περιθώρια υπέρβασης μιας τέτοιας δυσκολίας, αλλά η κατάσταση είναι διαφορετική για την Ευρώπη, επισήμανε.
Αναλυτικότερα, όσον αφορά την Ελλάδα, ο κ.Στίγκλιτς, που έλαβε το Νόμπελ Οικονομίας το 2001, επισήμανε ότι παρότι η χώρα διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανάπτυξης στην Ευρώπη, το ερώτημα είναι πόσο καλά προετοιμασμένη είναι για τα επόμενα βήματα.
Στο πεδίο αυτό, εξέφρασε πέντε ανησυχίες.
Πρώτον, σημείωσε, σύμφωνα με την Economist Intelligence Unit (EIU), ανησυχία προκαλεί η βαθμολογία της Ελλάδας στο πεδίο της ελευθερίας του Τύπου, καθώς «δεν μπορείς να έχεις ζώσα δημοκρατία χωρίς ενεργά και δραστήρια ΜΜΕ».
Δεύτερον, η Ελλάδα δεν έχει ακόμα πετύχει την απαιτούμενη δομική αναδιάρθρωση: «η ανάπτυξή σας είναι δυσανάλογα μεγάλη λόγω του τουρισμού, αλλά ο τουρισμός είναι πολύ ευάλωτος ως τομέας. Ζείτε σε πολύ επικίνδυνο μέρος κόσμου και με την κλιματική αλλαγή, τα καλοκαίρια γίνονται ολοένα θερμότερα και οι πυρκαγιές περισσότερες κι αυτό επηρεάζει τον τουρισμό» τόνισε.
Τρίτον, ένα ερώτημα είναι αν η Ελλάδα αξιοποιεί επαρκώς τον πλούτο της σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την «κληρονομιά» της σε αέρα και ήλιο, ώστε να διαφοροποιήσει την ενεργειακή της τροφοδοσία, σε μια περίοδο που ο καιρός είναι μεν ευμετάβλητος, αλλά ακόμα πιο αναξιόπιστοι είναι δικτάτορες όπως ο Πούτιν. «Πιο πολύ βασίζομαι στον καιρό παρά στον Πούτιν και τις πετρομοναρχίες του Κόλπου στη Σαουδική Αραβία» είπε χαρακτηριστικά.
Η τέταρτη πρόκληση για την Ελλάδα -και όχι μόνο- είναι κατά τον κ.Στίγκλιτς το να συμβαδίζει με την τεχνολογία και η πέμπτη, η εξάλειψη του χρέους της, κάτι που «θα απαιτήσει πρωτογενή πλεονάσματα για καιρό -και μαζί ισχυρή ανάπτυξη».
Ο πληθωρισμός, η λανθασμένη διάγνωση FED και ΕΚΤ και η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή
Ο κ. Στίγκλιτς υποστήριξε ακόμα ότι τόσο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (FED), όσο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), έκαναν λανθασμένη διάγνωση ως προς τα αίτια της πληθωριστικής κρίσης, τα οποία είχαν να κάνει με την προσφορά και όχι τη ζήτηση, και έσπευσαν να αυξήσουν τα επιτόκια, με αποτέλεσμα να μην προκύψει το ευκταίο αποτέλεσμα και να περιοριστούν οι δυνατότητες. Ο καθηγητής επισήμανε ότι, επιπλέον, η Ευρώπη βρίσκεται σε φάση επιβράδυνσης, καθώς δεν έχει τα πλεονεκτήματα των ΗΠΑ, όπως η φθηνή ενέργεια και η δυνατότητα επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής.
Σε μια περίοδο δε, που η Κίνα -η οικονομία που «μας έβγαλε από την κρίση του 2008»- αντιμετωπίζει πλέον χαμηλή ανάπτυξη και σειρά οικονομικών προβλημάτων, η εξάρτηση της Ευρώπης -και ιδίως της Γερμανίας- από την κινεζική οικονομία συνιστά πρόβλημα.
Επανερχόμενος στην πιθανότητα πλήρους ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή σημείωσε ότι η μεγάλη αβεβαιότητα για τις οικονομίες προκύπτει από το πόσο ψηλά θα φτάσουν οι τιμές της ενέργειας. «Αν υπάρξει (πλήρης ανάφλεξη), τότε οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα ανέβουν σε πάρα πολύ υψηλό επίπεδο και θα είναι πολύ πιο δύσκολο να προβλέψουμε οτιδήποτε ή να πούμε ποια θα είναι η απάντηση σε επίπεδο πολιτικής.
Οι ΗΠΑ είναι πιο ανεξάρτητες σε επίπεδο ενέργειας, κάτι που σημαίνει ότι αν διαχειριστούν σωστά (την κατάσταση) και τα υπερκέρδη που θα βγάλουν οι πετρελαϊκές αναδιανεμηθούν στους καταναλωτές και τους χρήστες, θα μπορέσει να ξεπεράσει αυτή τη δυσκολία.
Η Ευρώπη όμως, βρίσκεται σε διαφορετική θέση, δεν μπορεί να το κάνει αυτό» είπε, ενώ για τις εκλογές στη χώρα του εκτίμησε ότι «αν κερδίσει ο Μπάιντεν δύσκολα θα το δεχτεί ο Τραμπ και αν κερδίσει ο τελευταίος, θα έχουμε πρόβλημα τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό».
Πώς οδηγηθήκαμε από μισό αιώνα μηδενικών κρίσεων στις 100 κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών
Αναφερόμενος γενικότερα στην Ευρώπη και το αν ελήφθησαν τα διδάγματα από την κρίση του 2008, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Κολούμπια εξέφρασε την πεποίθηση ότι παρότι υπήρξαν αλλαγές προς τη σωστή κατεύθυνση, αυτές δεν ήταν επαρκείς. Περιγράφοντας τα αίτια που οδήγησαν στην κρίση του 2008, μέσω της απορρύθμισης του χρηματοοικονομικού τομέα και της παγκοσμιοποίησης, επισήμανε ότι το ιστορικό υπόβαθρο είναι ότι επιτράπηκε στις τράπεζες να αναλάβουν τεράστια ρίσκα, καθώς ήρθησαν οι πολύ αυστηροί χρηματοοικονομικοί κανονισμοί και ρυθμίσεις, που είχαν επιβληθεί μετά τη Μεγάλη Ύφεση.
Χάρη και σε αυτούς τους κανονισμούς, είπε, περάσαμε 50 χρόνια σχεδόν μηδενικών κρίσεων, κάτι που μας έκανε να εφησυχάσουμε και να αφαιρέσουμε τις ρυθμίσεις, με αποτέλεσμα «να έχουμε τη μια κρίση μετά την άλλη, γύρω στις 100 σε όλον τον κόσμο».
Ε.Μυτιληναίος: Η μεγαλύτερη απειλή σήμερα και το αμερικανικό έθνος
Την πεποίθηση ότι η μεγαλύτερη απειλή παγκοσμίως σήμερα δεν προέρχεται από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλά από όσα συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή, εξέφρασε -στην ίδια συζήτηση- ο επιχειρηματίας Ευάγγελος Μυτιληναίος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Mytilinaios Energy & Metals, ενώ επισήμανε ότι οι αμερικανικές εκλογές είναι εξίσου σημαντικές για την Ευρώπη, όσο είναι για τις ΗΠΑ.
«Μερικοί με ρωτάνε πότε θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Απαντάω πως θα πω αφότου μάθω το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών. Αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία θα αποφασιστεί στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού» είπε και πρόσθεσε ότι ενώ ό,τι συμβαίνει στην Ουκρανία αποφασίστηκε από τις κυβερνήσεις, αυτό που βλέπουμε στη Μέση Ανατολή αποφασίστηκε από τους ανθρώπους στον δρόμο.
«Πολλές κυβερνήσεις, όπως αυτή της Σαουδικής Αραβίας, θα ήθελαν να προχωρήσουν με το Ισραήλ και τη συμφωνία, αλλά μπορεί να συμβεί αυτό; Επίσης, τι θα συμβεί αν το Ισραήλ μπει στη Γάζα; Ποια θα είναι η αντίδραση του αραβικού κόσμου και ποιος ο ρόλος του Ιράν, η Τουρκία τι θα κάνει;» διερωτήθηκε.
Στο ερώτημα του executive editor του Economist, Ντάνιελ Φράκλιν (Daniel Franklin), αν υπάρχει στον ορίζοντα κάτι αισιόδοξο, απάντησε ότι εναποθέτει την ελπίδα του στο αμερικανικό έθνος. «Πιστεύω ότι το αμερικανικό έθνος είναι τώρα διαιρεμένο και τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ δυσάρεστα, αλλά όταν το μεγάλο αυτό έθνος θα βρει τον δρόμο του με τον έναν τρόπο ή τον άλλο και μόλις σταθεροποιηθεί η Αμερική, όλος ο κόσμος θα σταθεροποιηθεί αντίστοιχα» τόνισε.
Η ελληνική οικονομία έγινε ανθεκτικότερη, αλλά…
Ο κ.Μυτιληναίος επισήμανε ακόμα ότι, το 2022, σε μια μικρή οικονομία όπως η ελληνική, ο φόρος που εκλήθησαν να πληρώσουν οι ενεργειακές εταιρείες ανήλθε σε 1 δισ. ευρώ, «πολλά χρήματα για την Ελλάδα», που πήγαν στην επιδότηση των χαμηλών εισοδημάτων, κάτι που υπό μια κοινωνική έννοια «δούλεψε», αλλά μένει να φανεί πόσο θα κρατήσει η θετική του επιρροή.
Πρόσθεσε ότι από το 2008 η Ελλάδα αντιμετώπισε πολλαπλές κρίσεις, εντούτοις κατόρθωσε να ανταποκριθεί αποτελεσματικά, να γίνει ανθεκτική, να υπερκεράσει τις προκλήσεις και να εξελιχθεί σε διεθνές παράδειγμα. Σήμερα, επισήμανε, η Ελλάδα βιώνει ανάπτυξη, έχει ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα και προσελκύει επενδύσεις, όπως η νέα της Fairfax, νότια της Αθήνας, ύψους 300 εκατ. ευρώ.
«Αν θα έπρεπε όμως να μιλήσουμε για την περαιτέρω εξέλιξη, θα έλεγα ότι πέραν της ναυτιλίας, η οποία μεσουρανεί στην παγκόσμια αγορά, και του τουρισμού, η βιομηχανική παραγωγή χωλαίνει όπως και η ψηφιακή εξέλιξη» σημείωσε.
Όσον αφορά την ενεργειακή κρίση, επισήμανε ότι η επίπτωσή της ήταν πολύ χειρότερη στην Ευρώπη από ό,τι στις ΗΠΑ (οι οποίες έχουν τα σχιστολιθικά πετρώματα) ή την Ασία (όπου χρησιμοποιήθηκε περισσότερο ο άνθρακας, χωρίς την απειλή των υψηλών οικονομικών ποινών που ισχύουν για την Ευρώπη και τις εταιρείες της).
Σχετικά με την κρίση στο Ισραήλ επισήμανε ότι η Ευρώπη δεν εμφανίζεται τόσο αποφασιστική όσο ο υπόλοιπος κόσμος, ενώ ο κάθε Ευρωπαίος ηγέτης μιλάει για τον εαυτό του και τη χώρα του χωρίς να υπάρχει ενιαίο μέτωπο. Είπε πως, όπως έχει εξελιχθεί, η Ευρώπη έχει γίνει δυσλειτουργική, με αποκλίνοντα συμφέροντα στις διάφορες περιοχές της.
Αλεξάνδρα Γούτα
