Μισό αιώνα μετά τον πόλεμο του Γιον Κιπούρ που δημιούργησε την πρώτη πετρελαϊκή κρίση και οδήγησε σε τριπλασιασμό την τιμής ενός βαρελιού αργού πετρελαίου η εμπόλεμη κατάσταση ανάμεσα στον Ισραήλ και την Παλαιστίνη, στην οποία εμπλέκεται πλέον και η Χεζμπολάχ δημιουργεί συνειρμούς και ανησυχία, πέρα από τις αιματηρές εξελίξεις και την γεωπολιτική αναταραχή, για το πως θα κινηθούν οι τιμές του μαύρου χρυσού.
Μεταξύ του Οκτωβρίου 2023 και του Οκτωβρίου 1973 υπάρχουν δύο κοινά η αιφνιαδιαστική επίθεση στο Ισραήλ και η άνοδος των τιμών του πετρελαίου, όχι στα επίπεδα που εκτινάχτηκε πριν 50 χρόνια, αλλά είναι σοβαρό το ενδεχόμενο οι τιμές του πετρελαίου να ανέβουν και να παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Μισός αιώνας πετρελαϊκής κρίσης
Η κατάσταση είναι ρευστή και για την αγορά πετρελαίου. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, καθώς το Ισραήλ κήρυξε πόλεμο εναντίον της Χαμάς, με τις πλευρές να μετρούν πάνω από 650 νεκρούς μέχρι την ώρα που γραφόταν αυτό το κείμενο, ενώ έχει εμπλακεί και η λιβανέζικη Χεζμπολάχ, η οποία ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση που έπληξε ισραηλινούς στρατιωτικούς στόχους στα κατεχόμενα αγροκτήματα από το Ισραήλ στη Σεμπάα.
Το Ιράν, που παρασκηνιακά έχει σημειώσει πρόοδο στις συνομιλίες με τις ΗΠΑ για την άρση του εμπάργο στις εξαγωγές πετρελαίου, έχει στηρίξει τη Χαμάς στο πλαίσιο της στρατηγικής του «Άξονα της Αντίστασης» ενώ χαιρέτησε τις εξελίξεις, υπογραμμίζοντας ότι αποτελούν «νέο κεφάλαιο» στην ιστορία της αντίστασης.
Το Bloomberg κατέγραψε τα πρώιμα συμπεράσματα για την αγορά πετρελαίου μετά από την αιφνιαδιαστική επιχείρηση της Χαμάς εναντίον ισραηλινών θέσεων
- Η κρίση δεν είναι επανάληψη του Οκτωβρίου 1973. Ο πόλεμος ξεκίνησε από μια αιφνιδιαστική κοινή επίθεση της Συρίας και της Αιγύπτου τη μέρα του Γιομ Κιπούρ, της μεγαλύτερης εβραϊκής εορτής και διεξήχθη από έναν συνασπισμό αραβικών χωρών. Οι αραβικές χώρες δεν επιτίθενται ομόφωνα στο Ισραήλ. Η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Συρία, η Σαουδική Αραβία και ο υπόλοιπος αραβικός κόσμος παρακολουθούν τα γεγονότα από το περιθώριο, δεν τα διαμορφώνουν.
- Η αγορά πετρελαίου δεν έχει κανένα από τα χαρακτηριστικά της που είχε πριν από τον Οκτώβριο του 1973. Τότε, η ζήτηση πετρελαίου ήταν ραγδαία και ο κόσμος είχε εξαντλήσει όλη την εφεδρική παραγωγική του ικανότητα. Σήμερα, η αύξηση της κατανάλωσης έχει συγκρατηθεί και είναι πιθανό να επιβραδυνθεί περαιτέρω, καθώς τα ηλεκτρικά οχήματα γίνονται πραγματικότητα. Επιπλέον, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαθέτουν σημαντική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, την οποία χρησιμοποιούν για να περιορίσουν τις τιμές ,αν το επιλέξουν.
- Εξίσου σημαντικό σήμερα τα κράτη του ΟΠΕΚ δεν προσπαθούν να αυξήσουν τις τιμές πέρα από μερικά επιπλέον δολάρια. Το Ριάντ θα ήταν ικανοποιημένο με την άνοδο των τιμών του πετρελαίου άλλο ένα 10-20% υψηλότερα, λίγο πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι από τα 85 δολάρια που βρίσκεται σήμερα, αντί να τις ωθήσει στα 200 δολάρια το βαρέλι. Λίγο πριν από το πετρελαϊκό εμπάργκο τον Οκτώβριο 1973, τα κράτη του ΟΠΕΚ αύξησαν μονομερώς τις επίσημες τιμές του πετρελαίου κατά περίπου 70%. Αν και το εμπάργκο είναι το στοιχείο που θυμόμαστε πιο έντονα από την κρίση, η αύξηση των τιμών ήταν εξίσου κρίσιμη.
-
Οι επιπτώσεις θα μπορούσαν ακόμη να έχουν αντίκτυπο στις αγορές πετρελαίου το 2023 και το 2024.
Ο πιο άμεσος αντίκτυπος θα μπορούσε να συμβεί αν το Ισραήλ καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Χαμάς ενήργησε κατόπιν οδηγιών της Τεχεράνης. Σε αυτό το σενάριο, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να ανέβουν πολύ υψηλότερα. Το 2019, το Ιράν απέδειξε, μέσω πληρεξουσίων της Υεμένης, ότι είναι σε θέση να ρίξει ένα σημαντικό κομμάτι της παραγωγικής ικανότητας της Σαουδικής Αραβίας σε πετρέλαιο. Θα μπορούσε να κάνει το ίδιο ως αντίποινα αν βρεθεί υπό την επίθεση του Ισραήλ ή των ΗΠΑ.
Ρευστή η κατάσταση στην αγορά του πετρελαίου λόγω της εμπόλεμης κατάστασης ανάμεσα στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη
-
Ακόμη και αν το Ισραήλ δεν απαντήσει άμεσα στο Ιράν, οι επιπτώσεις θα επηρεάσουν πιθανότατα την ιρανική παραγωγή πετρελαίου.
Από τα τέλη του 2022, η Ουάσιγκτον έκανε τα στραβά μάτια στην εκτίναξη των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου, παρακάμπτοντας τις αμερικανικές κυρώσεις. Η προτεραιότητα για τις ΗΠΑ ήταν μια άτυπη εκτόνωση με την Τεχεράνη. Ως αποτέλεσμα, η ιρανική παραγωγή πετρελαίου αυξήθηκε κατά σχεδόν 700.000 βαρέλια την ημέρα φέτος, η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή πρόσθετης προσφοράς το 2023 με τον αμερικανικό σχιστόλιθο να βρίσκεται στη πρώτη θέση. Ο Λευκός Οίκος είναι τώρα πιθανό να επιβάλει τις κυρώσεις. Αυτό θα μπορούσε να είναι αρκετό για να ωθήσει τις τιμές του πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι, και ενδεχομένως και πέραν αυτού.
-
Η Ρωσία θα επωφεληθεί από οποιαδήποτε πετρελαϊκή κρίση στη Μέση Ανατολή.
Εάν η Ουάσιγκτον επιβάλει κυρώσεις εναντίον του Ιράν, θα μπορούσε να δημιουργηθεί χώρος για το πετρέλαιο της Ρωσίας που έχει υποστεί κυρώσεις και με αυτό τον τρόπο να κερδίσει μερίδιο αγοράς και υψηλότερες τιμές. Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Λευκός Οίκος έκανε τα στραβά μάτια στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου είναι ακριβώς αυτός, επειδή έβλαπτε τη Ρωσία. Με τη σειρά της η Βενεζουέλα θα μπορούσε επίσης να επωφεληθεί με τον Λευκό Οίκο να χαλαρώνει τις κυρώσεις για να χαλαρώσει την πίεση της αγοράς.
- Το πιο πιθανόν να πέσουν τίτλοι τέλους πριν την υλοποίηση της διπλωματικής συμφωνίας Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ, την οποία πολλοί ανέμεναν στα μέσα του 2024. Ακόμη και αν το Ριάντ είναι πιθανότατα έξαλλο με τη Χαμάς, είναι δύσκολο ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να μπορέσει να πουλήσει τη συμφωνία στο εσωτερικό. Αυτό, με τη σειρά του, απομακρύνει το ενδεχόμενο η Σαουδική Αραβία να αντλήσει περισσότερο πετρέλαιο για να βοηθήσει την ψήφιση της συμφωνίας στην Ουάσιγκτον. Το άλλο θύμα του πολέμου Χαμάς-Ισραήλ είναι η προσέγγιση Σαουδικής Αραβίας-Ιράν, η οποία από μόνη της θα λειτουργούσε ως πίεση προς τα κάτω των τιμών του μαύρου χρυσού
- Τέλος, μια βασική διαφορά από το 1973, η Ουάσιγκτον μπορεί να αξιοποιήσει το Στρατηγικό Αποθεματικό Πετρελαίου ( SPR) της για να περιορίσει τον αντίκτυπο στις τιμές της βενζίνης και στην δημοτικότητα του προέδρου Τζο Μπάιντεν. Εάν οι τιμές του πετρελαίου εκτοξευθούν λόγω της έντασης στη Μέση Ανατολή, ο Λευκός Οίκος είναι βέβαιο ότι θα αξιοποιήσει το SPR. Αν και βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών, το απόθεμα εξακολουθεί να διαθέτει αρκετό πετρέλαιο για να αντιμετωπίσει μια ακόμη κρίση.
