«Μια αέναη σιωπηλή συνομιλία. Να σ’ αγναντεύω θάλασσα να μη χορταίνω απ΄το βουνό ψηλά» έγραφε ο Κώστας Βάρναλης και τα λόγια του έρχονται σαν μια άτυπη επισφράγιση των ελληνικών τόπων που συνδυάζουν το πράσινο με το μπλε, το βουνό με τη θάλασσα…
Άραγε σε ποιο μέρος να στεκόταν ο Έλληνας λογοτέχνης γράφοντας αυτούς τους στίχους;
Η επίσκεψη στην Πιερία αν και είχε επαγγελματικό χαρακτήρα εξελίχθηκε σε ένα ταξίδι γνωριμίας με έναν τόπο πλούσιο σε ιστορία, πολιτισμό, παραδοσιακά χωριά και γαστρονομική κουλτούρα. Ένας τόπος ευλογημένος, ένας φυσικός θησαυρός που σαν τους στίχους του Βάρναλη, μαγεύει τον ταξιδιώτη.
Η Πιερία βρίσκεται κάτω από τη σκιά του καταπράσινου μυθικού βουνού, που γέννησε τους δώδεκα θεούς της αρχαίας Ελλάδας. Στην υπέροχη θέα του εμβληματικού Ολύμπου προστίθεται και η εκτεταμένη ακτογραμμή, μήκους 70 χλμ, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό τοπίο, μια αρμονική συνύπαρξη βουνού και θάλασσας, που δεν αφήνει ασυγκίνητους τους επισκέπτες.
Εκτός όμως από τη φυσική ομορφιά του μέρους, η περιοχή είναι πλούσια σε αρχαιολογικά ευρήματα, βυζαντινά μνημεία και μοναστήρια. Έχει ζεστούς, φιλόξενους κατοίκους, πρόθυμους να μιλήσουν για την ιστορία του τόπου τους και να φιλέψουν μύδια και ακτινίδια, τα πιο χαρακτηριστικά προϊόντα παραγωγής τους.
Ορεινοί παραδοσιακοί οικισμοί
Η περιοχή είναι γεμάτη με παραδοσιακούς οικισμούς κι ένας περίπατος σε αυτούς ισοβαθμεί με μια νοσταλγική αναφορά στην παραδοσιακή μακεδονική αρχιτεκτονική με τα πετρόκτιστα σπίτια, τις γραφικές πλατείες, τα λιθόστρωτα καλντερίμια και τα βυζαντινά ξωκλήσια.
Εκεί, στους πρόποδες του Ολύμπου, στη χαράδρα του Ενιπέα, συναντάμε το Λιτόχωρο. Η ιστορική κωμόπολη αποτελεί αφετηρία και κύρια πύλη για την ανάβαση προς τις ψηλές κορυφές του βουνού. Στο Λιτόχωρο λειτουργεί ναυτικό και λαογραφικό μουσείο, καθώς και το μουσείο φυσικής ιστορίας του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου. Η πλατεία του αποτελεί σημείο συνάντησης για ντόπιους και επισκέπτες.
Ένας άλλος γραφικός οικισμός, χαρακτηρισμένος ως παραδοσιακός από το 1986, είναι ο Παλαιός Παντελεήμονας, ο οποίος χρονολογείται από τα τέλη του 14ου αιώνα και διατηρεί στα κτίσματα του έντονη τη μακεδονική αρχιτεκτονική. Χαρακτηρισμένα ως παραδοσιακά από το 1986, είναι επίσης και τα χωριά Παλαιοί Πόροι, Παλαιά Σκοτίνα και Παλαιά Λεπτοκαρυά.
Στα Πιέρια Όρη βρίσκονται οι οικισμοί Άνω Μηλιά, Παλιά Βρύα, Μόρνα, Πέτρα, Παλαιά Βροντού και Ελατοχώρι. Από τον χάρτη περιήγησης στην Πιερία δεν θα μπορούσε να λείπει η ιστορική κωμόπολη Κολινδρός, η πατρίδα του Αλέξη Ζορμπά. Χτισμένη στη θέση ενός μεσαιωνικού κάστρου φιλοξενεί το μακεδονικό μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε μια παραδοσιακή κατοικία του 1800. Στον Κολινδρό βρίσκονται και αρκετές εκκλησίες με ξυλόγλυπτα τέμπλα.
Αρχαιολογικό ενδιαφέρον
Η κατοικία των δώδεκα θεών του Ολύμπου, η γενέτειρα των μουσών και του Ορφέα διαθέτει σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, πολλά βυζαντινά και νεότερα μνημεία.
Κάστρο Πλαταμώνα
Στους πρόποδες του Ολύμπου, στη νοτιανατολική πλευρά, βρίσκεται το Κάστρο Πλαταμώνα. Πρόκειται για ένα κάστρο που χρονολογείται από την εποχή της Φραγκοκρατίας, χτισμένο στη θέση της οχυρωμένης πόλης της μεσοβυζαντινής περιόδου. Θεωρείται το καλύτερα διατηρημένο κάστρο της βόρειας – κεντρικής Ελλάδας και αναμφισβήτητα χαρίζει στους επισκέπτες του ένα ταξίδι στον χρόνο, αλλά και μια υπέροχη θέα που αγναντεύει το απέραντο μπλε.
Αρχαία Πύδνα
Νότια του σύγχρονου οικισμού του Μακρυγιάλου βρίσκεται η Αρχαία Πύδνα, το μέρος με το λιμάνι που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Μακεδονίας, χάρη στη στρατηγική του θέση. Η Αρχαία Πύδνα υπήρχε από το τέλος της εποχής του χαλκού κι εκεί έχουν ανακαλυφθεί εκατοντάδες τάφοι της πρώιμης εποχής του σιδήρου, της κλασικής, της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής περιόδου με πλούσια ευρήματα, όπως κοσμήματα, όπλα, νομίσματα, ορειχάλκινα αγγεία κ.α.
Αρχαίο Δίον
Στο Αρχαίο Δίον στην ιερή πόλη των αρχαίων Μακεδόνων λειτουργεί ένα από τα μεγαλύτερα – αν όχι το μεγαλύτερο σε έκταση – και σπουδαιότερα αρχαιολογικά πάρκα της Ελλάδας. Η βόλτα σε αυτό εξελίσσεται σε μια ευχάριστη έκπληξη, μια και εκτός του υπέροχου, φροντισμένου φυσικού τοπίου, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει σημαντικά μέρη από τα αρχαία ιερά, τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά θέατρα, τους αρχαίους πλακοστρωμένους δρόμους, το ωδείο, τα ρωμαϊκά σπίτια, τις επαύλεις και τις παλαιοχριστιανικές βασιλικές. Το μεγαλείο της αρχαίας πόλης ανακαλύφθηκε το 1973 κάτω από τις οδηγίες του καθηγητή Δημήτρη Παντερμαλή.
Δίπλα ακριβώς από τον αρχαιολογικό χώρο βρίσκεται και το αρχαιολογικό μουσείο του Δίου, όπου φιλοξενούνται ανεκτίμητης αξίας αγάλματα και άλλα ευρήματα, τα οποία ήρθαν σταδιακά στο φως μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τους Τούρκους. Ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου είναι η ύδραυλις, από τα αρχαιότερα γνωστά μουσικά όργανα, η οποία χρονολογείται από τον 1ο αιώνα π.Χ. και είναι η αρχαιότερη του είδους της που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα.
Περίπου 5 χιλιόμετρα από τον αρχαιολογικό χώρο υπάρχει το ξακουστό ρέμα Ορλιά ή Ουρλιά, το οποίο περνάει μέσα από 7.500 βότανα και πετρώματα και οι βουτιές σε αυτό, για όσους αντέχουν τα παγωμένα του νερά, θεωρούνται, σύμφωνα με τους κατοίκους της περιοχής, θεραπευτικές.
