Ποινικός κώδικας με 75 αλλαγές έρχεται να τεθεί σε διαβούλευση με νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο θα παρουσιάσει αναλυτικά ο υπουργός Γιώργος Φλωρίδης.
Το νομοσχέδιο «Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας – Αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων φυλάκιση ακόμη και για μικρές ποινές όπως πλημμελήματα, αύξηση της έκτισης ποινών από 15 σε 20 χρόνια για σοβαρά εγκλήματα, καθώς και αύξηση της ποινής από 8 σε 20 χρόνια για απόπειρα βιασμού, ενώ προβλέπεται και κατάργηση δικαστηρίων όπως τα 5μελή Εφετεία.
Παράλληλα, στις προωθούμενες διατάξεις εντάσσεται πλέον η πρόβλεψη μίας και μόνον αναβολής στις ποινικές δίκες και επιβάλλονται πρόστιμα σε δικομανείς. Ειδικές προβλέψεις υπάρχουν για τις κυρώσεις σε εμπρηστές δασών και εισάγεται επίσης το ακαταδίωκτο για όσους επαγγελματίες (δασκάλους, καθηγητές, γιατρούς κλπ.) καταγγέλλουν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
Το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης όπως ανέφερε το «Πρώτο Θέμα» και ο δημοσιογράφος Παναγιώτης Τσιμπούκης, αποσκοπεί στην αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση τόσο της πρόληψης του εγκλήματος όσο και του σωφρονιστικού χαρακτήρα της ποινής μέσω της έκτισής της, ενώ παρέχει εναλλακτικούς τρόπους μετατροπής της ποινής σε χρηματική ή σε παροχή κοινωφελούς εργασίας.
Οι 75 αλλαγές στους Κώδικες: Αυστηροποίηση ποινών για πλημμελήματα
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, προβλέπεται αύξηση της έκτισης ποινών από 15 σε 20 χρόνια για σοβαρά εγκλήματα, ενώ στη φυλακή θα μπαίνουν πλέον οι καταδικασθέντες ακόμη και για πλημμελήματα με τις ποινές να προβλέπουν κλιμάκωση ανάλογα με το ύψος της ποινής.
Αναλυτικότερα, οι ποινές φυλάκισης έως ένα έτος θα μπορούν να αναστέλλονται αν οι αμετάκλητες καταδίκες στο ποινικό μητρώο δεν υπερβαίνουν το ένα έτος.
Οι ποινές φυλάκισης άνω του ενός έτους και μέχρι δύο έτη, θα εκτίονται πρωτίστως με εναλλακτικούς τρόπους έκτισης. Δηλαδή της μετατροπής των ποινών σε χρηματικές ή σε κοινωφελή εργασία.
Αντίθετα, οι ποινές φυλάκισης μέχρι τριών ετών θα μπορούν να εκτίονται μερικώς σε σωφρονιστικό κατάστημα (από έναν μέχρι έξι μήνες) και το υπόλοιπο της ποινής να αναστέλλεται.
Το παράδειγμα του «δράκου» των Εξαρχείων
Ενδεικτικά αναφέρεται το παράδειγμα του επονομαζόμενου «δράκου» των Εξαρχείων. Ο 23χρονος από τη Συρία, μέσα σε τρία χρόνια είχε συλληφθεί 5 φορές και συγκεκριμένα συνελήφθη: 1) Στις 18 Οκτωβρίου 2020 για κλοπή στη Βορειανατολική Αττική, 2) Στις 12 Νοεμβρίου 2020 για κλοπή στον Άγιο Παντελεήμονα, 3) Στις 22 Νοεμβρίου 2021 στα Εξάρχεια για ναρκωτικά, 4) Στις 31 Δεκεμβρίου 2021 για εμπρησμό και εξύβριση και 5) Στις 24 Ιανουαρίου 2022 για κλοπή στους Αγίους Θεοδώρους.
Ωστόσο, ο 23χρονος παρά το γεγονός πως τον Αύγουστο του 2022 είχε συλληφθεί και προφυλακίστηκε για απόπειρα βιασμού μίας 75χρονης, παρέμεινε στη φυλακή μόνον για 12 μήνες καθώς με την πάροδο αυτών δεν έγινε ποτέ δίκη και αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστικούς όρους, τους οποίους δεν τήρησε.
Ούτε όμως η Αστυνομία έψαξε να τον βρει και να εξετάσει για ποιο λόγο ο 23χρονος δεν μένει στη δομή της Μαλακάσας και δεν δίνει το παρόν στο Αστυνομικό Τμήμα του Ωρωπού, όπως όφειλε 3 φορές τον μήνα.
Με τις νέες διατάξεις, ο Σύριος θα ήταν ακόμα στην φυλακή, δεδομένου ότι για τα πλημμελήματα γίνεται κανόνας η έκτιση των ποινών και όχι η αναστολή τους, όπως ισχύει σήμερα.
Τα σοβαρά εγκλήματα και η υφ’ όρων απόλυση
Βάσει της αυστηροποίησης των διατάξεων για κακουργηματικές πράξεις, αυτόματα συμπαρασύρεται προς το αυστηρότερο και η υφ΄ όρων απόλυση (ως προς το χρόνο παραμονής στη φυλακή).
Συγκεκριμένα, για την απόλυση με όρους θα απαιτείται πλέον «ουσιαστική αξιολόγηση της πρόγνωσης επαναληψιμότητας της πράξης και της κοινωνικής επικινδυνότητας του δράστη σε σχέση με τη βαρύτητα του εγκλήματος από το Δικαστικό Συμβούλιο και όχι απλά η συνδρομή των τυπικών προϋποθέσεων έκτισης μέρους της ποινής όπως ισχύει σήμερα».
Ακόμη, η αιτιολόγηση του βουλεύματος του Δικαστικού Συμβουλίου που θα κρίνει αιτήματα για υφ΄ όρων απόλυση πρέπει να έχει θεμελιωμένο το κριτήριο που συνδέεται με τη βαρύτητα του εγκλήματος και τα ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του καταδικασθέντος.
Παράλληλα, αυστηροποιούνται οι ποινικές κυρώσεις για συγκεκριμένα αδικήματα υψηλής κοινωνικής απαξίας, όπως είναι ο εμπρησμός δάσους με τις χρηματικές ποινές να ανέρχονται ακόμη και μέχρι τα 180.000 ευρώ.
«Φρένο» σε δικομανείς και… εθνικούς μηνυτές
Με χρηματικές ποινές από 1.000 έως 1.500 ευρώ θα επιβαρύνονται πλέον οι λεγόμενοι δικομανείς και οι εθνικοί μηνυτές. Όπως αναφέρεται στο πλαίσιο προστασίας της Ποινικής Δικαιοσύνης από εκείνους που με καταχρηστική και παρελκυστική άσκηση των δικαιωμάτων τους παρακωλύουν την ταχύτητα απονομής της Δικαιοσύνης, αυξάνεται το ποσό των επιβλητέων εξόδων προς εκείνους που με δόλο υποβάλλουν καταχρηστικά ανακριβείς ή προδήλως αβάσιμες μηνύσεις.
Οι κυρώσεις αυτές καταλαμβάνουν τους εθνικούς μηνυτές και τους δικομανείς οι οποίοι κατ΄ επάγγελμα υποβάλλουν αφειδώς μηνύσεις, οι οποίες κρίνονται αβάσιμες και αρχειοθετούνται, αλλά ωστόσο επιβαρύνουν αισθητά τη Δικαιοσύνη.
Οι χρηματικές ποινές, υπό τη μορφή δικαστικών εξόδων για τις μηνύσεις οι οποίες θα τίθενται στο αρχείο ως αβάσιμες, θα είναι από 1.000 έως 1.500 ευρώ σε βάρος των μηνυτών.
Μία και μόνον αναβολή στις ποινικές δίκες
Στον ίδιο κύκλο των τροποποιήσεων του νομοσχεδίου του Γιώργου Φλωρίδη προβλέπεται η απεμπλοκή του Ποινικού Δικονομικού συστήματος από άσκοπες δικονομικές ενέργειες, με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών επεξεργασίας και εκδίκασης των υποθέσεων, αλλά και απονομής της Ποινικής Δικαιοσύνης.
Έτσι, προβλέπεται αφενός να γίνεται η αρχειοθέτηση προδήλως αβάσιμων μηνύσεων με συνοπτική αιτιολογία και αφετέρου, ο αριθμός των αναβολών στις ποινικές δίκες, για κάθε αιτία, περιορίζεται σε μία, ανεξαρτήτως αριθμού διαδίκων.
Επίσης, ενισχύεται η αρμοδιότητα των ολιγομελών δικαστικών συνθέσεων και περιστέλλεται η διαδικασία των δικαστικών συμβουλίων, με σκοπό την αποδέσμευση του αριθμού δικαστών από πολυμελείς συνθέσεις. Η ρύθμιση αυτή αποσκοπεί στην επιτάχυνση των ποινικών δικών, καθώς θα μπορεί να διεξάγεται παράλληλα μεγαλύτερος αριθμός δικών.
Απλοποιούνται και ελαστικοποιούνται οι προϋποθέσεις υπαγωγής των υποθέσεων σε εξωδικαστικούς θεσμούς όπως είναι της ποινικής διαπραγμάτευσης.
Με το προωθούμενο νομοσχέδιο επανέρχεται η δυνατότητα επιβολής από το δικαστήριο του μέτρου της δικαστικής απέλασης. Δηλαδή της άμεσης απομάκρυνσης από τη χώρα μετά την έκτιση της ποινής των αλλοδαπών οι οποίοι καταδικάστηκαν για κακουργηματικού χαρακτήρα αδικήματα. Η περίπτωση αυτής της απέλασης είχε καταργηθεί με το νέο Ποινικό Κώδικα του ΣΥΡΙΖΑ.
Βιασμός και απόπειρα βιασμού
Για τα κακουργήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και συγκεκριμένα για το αδίκημα της απόπειρας βιασμού, το δικαστήριο θα μπορεί πλέον να επιβάλλει την ποινή που προβλέπεται για το ολοκληρωμένο έγκλημα (δηλαδή για το βιασμό) και όχι υποχρεωτικά μειωμένη ποινή όπως ισχύει σήμερα.
Άρα η μέγιστη ποινή κάθειρξης για απόπειρα βιασμού που είναι σήμερα 8 έτη θα είναι πλέον 20 έτη. Κατά συνέπεια το μέγιστο όριο προσωρινής κράτησης για δράστη απόπειρας βιασμού θα είναι 18 και όχι 12 μήνες.
Ειδικό «κεφάλαιο» η ενδοοικογενειακή βία
Στο προωθούμενο νομοσχέδιο υπάρχει ειδικό «κεφάλαιο» σχετικά με την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία λαμβάνει στη χώρα ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις με τα Δικαστήρια να απασχολούνται σχεδόν καθημερινά με τέτοιες υποθέσεις.
Έτσι, με το δεύτερο σκέλος του εν λόγω νομοσχεδίου που αφορά την αντιμετώπιση της ενδoοικογενειακής βίας, διασφαλίζεται η προστασία του θεσμού της οικογένειας, της ανηλικότητας και των θυμάτων, κυρίως γυναικών, που πλήττονται από συμπεριφορές ενδοοικογενειακής βίας.
Στο πνεύμα αυτό της πρόληψής αλλά και απάλειψης της ενδοοικογενειακής βίας δημιουργείται κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον για τα θύματα, μέσω της ενίσχυσης των δημοσίων και ιδιωτικών δομών που τους παρέχουν οικονομική και ψυχολογική στήριξη.
Για το λόγο αυτό προβλέπεται η δημιουργία προστατευτικού πλαισίου έναντι κάθε μορφής βίας ή απειλής σε βάρος προσώπου που δέχεται τις υπηρεσίες φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας στον οποίο ο δράστης εργάζεται.
Παράλληλα, θεσπίζεται το γενικό ακαταδίωκτο για τους επαγγελματίες επιστήμονες οι οποίοι υποχρεούνται πλέον να καταγγέλλουν κάθε περιστατικό βίας που περιέρχεται στην αντίληψή τους. Συγκεκριμένα, θεσπίζεται ειδική υποχρέωση καταγγελίας για τους επαγγελματίες που αντιλαμβάνονται κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Παράλληλα, προβλέπεται όμως και η προστασία των καταγγελλόντων από κακόβουλες μηνύσεις που υποβάλλονται σε βάρος τους.
Η νέα αυτή διάταξη αφορά δασκάλους, καθηγητές, γιατρούς, ψυχιάτρους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, νοσηλευτές και το ειδικό επιστημονικό προσωπικό.
