Αυτό σημειώνει η έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος, αποδίδοντας ωστόσο την άνοδο των χορηγήσεων και στην ενίσχυση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων.
Αξίζει λοιπόν να δει κανείς ποιοι κλάδοι πρωτοστάτησαν στην οικονομική ανάπτυξη για να εμπεδώσει και τον χάρτη των χορηγήσεων.
Πρωταγωνιστές, οι κατασκευές και η ενέργεια
Το 2024 οι ελληνικές επιχειρήσεις κατέγραψαν αυξημένα έσοδα σε σχέση με το 2023
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ο κύκλος εργασιών για το σύνολο των επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων της οικονομίας ανήλθε σε 472,7 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 4,1% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση του κύκλου εργασιών το 2024, σε σχέση με το προηγούμενο έτος, καταγράφηκε για επιχειρήσεις του τομέα “Κατασκευές” (15,8%), ενώ τη μεγαλύτερη μείωση παρουσίασαν οι επιχειρήσεις του τομέα “Παροχή Ηλεκτρικού Ρεύματος, Φυσικού Αερίου, Ατμού και Κλιματισμού” (9,2%), αντανακλώντας την περαιτέρω αποκλιμάκωση των τιμών της ενέργειας. Ο κύκλος εργασιών για τον τομέα “Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο, Επισκευή Μηχανοκίνητων Οχημάτων και Μοτοσυκλετών”, που αποτελεί περισσότερο από το 1/3 του κύκλου εργασιών για το σύνολο των επιχειρήσεων, αυξήθηκε κατά 2%.
Περιορισμένη αύξηση (1%) κατέγραψε ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων του τομέα “Μεταποίηση”, ο οποίος αποτελεί το 1/5 περίπου του συνολικού κύκλου εργασιών της οικονομίας. Αναλύοντας τα τριμηνιαία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο κύκλος εργασιών το δ΄ τρίμηνο του 2024 ανήλθε σε 124,3 δισεκ. ευρώ, αυξημένος κατά 4,2% σε σχέση με το δ΄ τρίμηνο του 2023.
Τη μεγαλύτερη αύξηση στον κύκλο εργασιών το δ΄ τρίμηνο του 2024 παρουσίασαν οι επιχειρήσεις του τομέα “Διαχείριση Ακίνητης Περιουσίας”, κατά 18,2%, ενώ τη μεγαλύτερη μείωση κατέγραψαν οι επιχειρήσεις του τομέα “Μεταποίηση” κατά 1,1%. Το 2024 η κερδοφορία των ελληνικών μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, σε όρους λειτουργικού πλεονάσματος, βελτιώθηκε σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Συγκεκριμένα, το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων αυξήθηκε κατά 2,5% το 2024 (έναντι μείωσης κατά 5,3% το 2023). Το καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα αυξήθηκε κατά 1,4% το 2024 (έναντι μείωσης κατά 10,1% το 2023). Ως εκ τούτου, το 2024 η απόδοση του επιχειρηματικού τομέα σε όρους λειτουργικών κερδών – όπως εκφράζεται από το μερίδιο καθαρού κέρδους, δηλαδή το λόγο του καθαρού λειτουργικού πλεονάσματος προς την καθαρή προστιθέμενη αξία – διαμορφώθηκε σε 29,4% έναντι 30,7% το 2023, παραμένοντας ωστόσο σημαντικά υψηλότερο από το μέσο όρο της προ της πανδημίας τριετίας 2017-2019 (24,3%).
Η βελτιωμένη πρόσβαση των επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση, μέσω τραπεζών, εταιρικών ομολόγων και ευρωπαϊκών εργαλείων όπως το RRF και το ΕΣΠΑ 2021-2027, δημιουργεί ευνοϊκές προοπτικές.
Η συνέχιση των επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων όμως δείχνει απαραίτητη για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας και τη μείωση της εξάρτησης από εξωτερικές διακυμάνσεις.
Το 62% της χρηματοδότησης προέρχεται από τις τράπεζες
Η χρηματοδότηση των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (ΜΧΕ) από τα εγχώρια νομισματικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αποτελεί βασικό πυλώνα της ιδιωτικής χρηματοδότησης στην Ελλάδα, καλύπτοντας περίπου το 62% της συνολικής. Το δεύτερο εξάμηνο του 2024 καταγράφηκε επιτάχυνση της πιστωτικής επέκτασης, με τους ετήσιους ρυθμούς μεταβολής να φτάνουν το 13,8% το Δεκέμβριο και να συνεχίζονται αυξητικά το 2025 (16,8% το Μάρτιο). Παράλληλα, η μέση μηνιαία ροή χρηματοδότησης αυξήθηκε στα 2 δισ. ευρώ το 2024, από 1,4 δισ. το 2023, κυρίως μέσω δανείων σε μεγάλες επιχειρήσεις.
Παράγοντες Ανόδου των χορηγήσεων: Η χαλάρωση των όρων, η επιτοκιακή Πολιτική και το RRF
Σημαντικός παράγοντας ενίσχυσης της χρηματοδότησης υπήρξε η χαλάρωση των όρων δανεισμού από τις τράπεζες, ιδιαίτερα κατά το α’ και β’ τρίμηνο του 2024. Επιπλέον, η αύξηση της ζήτησης για δάνεια συνδέθηκε με την πτώση των επιτοκίων της ΕΚΤ (συνολική μείωση 175 μονάδων βάσης από Ιούνιο 2024 έως Απρίλιο 2025), κάτι που περιόρισε το κόστος χρηματοδότησης. Στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, τα μέσα σταθμισμένα επιτόκια για νέα δάνεια υποχώρησαν σε 4,9% το Δεκέμβριο του 2024 (από 6% έναν χρόνο πριν), ενώ για τα υφιστάμενα διαμορφώθηκαν στο 5,2%.
Επιπλέον, η συμβολή του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) ήταν ουσιαστική, με τις σχετικές εκταμιεύσεις να καλύπτουν περίπου το 10% της χρηματοδότησης προς ΜΧΕ για το 2024. Η απορρόφηση των πόρων του RRF θεωρείται κρίσιμη για τη στήριξη της ρευστότητας και τη μείωση του επενδυτικού κενού.
Εξέλιξη Ζήτησης Δανείων – Επιδράσεις
Η ζήτηση δανείων από τις ΜΧΕ παρουσίασε αυξητικές τάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024, ιδιαίτερα στα τρίμηνα α’, γ’ και δ’, κυρίως λόγω των επενδύσεων σε πάγια, κεφάλαια κίνησης, συγχωνεύσεις/εξαγορές και της προσδοκίας για χαμηλότερα επιτόκια. Η έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνει ότι οι όροι χορήγησης παρέμειναν κατά βάση σταθεροί στο β’ εξάμηνο του έτους.
Εναλλακτικές Πηγές Χρηματοδότησης και Ομόλογα
Η χρήση εναλλακτικών πηγών, όπως εσωτερική χρηματοδότηση ή δάνεια από μη τραπεζικά ιδρύματα, δεν φάνηκε να επηρεάζει σημαντικά τη ζήτηση. Παράλληλα, η έκδοση εταιρικών ομολόγων από ΜΧΕ ενισχύθηκε σημαντικά, φτάνοντας τα 2,13 δισ. ευρώ για το 2024. Η ενίσχυση της πιστοληπτικής αξιολόγησης Ελλάδας και τραπεζών, σε συνδυασμό με τις προσδοκίες για χαμηλότερα επιτόκια, συνέβαλε στη βελτίωση των όρων έκδοσης.
Σχέση Χρηματοδότησης και ΑΕΠ – Μακροοικονομικές Προκλήσεις
Ο δείκτης χρηματοδότησης ΜΧΕ προς ΑΕΠ αυξήθηκε από 29,9% το 2023 σε 31,3% στο τέλος του 2024. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις από το διεθνές περιβάλλον. Η εμπορική πολιτική των ΗΠΑ και τα αντίμετρα άλλων χωρών αυξάνουν την αβεβαιότητα για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Πιθανές συνέπειες περιλαμβάνουν διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες, μειώσεις στις επενδύσεις και στην παγκόσμια ζήτηση.
Αν και η Ελλάδα αναμένεται να επηρεαστεί ηπιότερα λόγω της περιορισμένης εξάρτησής της από τις ΗΠΑ και της χαμηλής συμμετοχής της στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, οι επιπτώσεις θα εξαρτηθούν από τη γενικότερη ευρωπαϊκή πορεία.
