Τη στιγμή που οι ελληνικές Αρχές έχουν επιδοθεί σε ένα μεγάλο κυνηγητό για τον εντοπιμό των ενόχων για τη δολοφονία του 29χρονου Μιχάλη από Κροάτες και έλληνες χούλιγκανς, έρχεται για άλλη μια φορά στο προσκήνιο η συζήτηση για την αποτελεσματικότερη μέθοδο αντιμετώπισης του χουλιγκανισμού, πριν προκαλέσει και άλλα θύματα.
Το μεγάλο πρόβλημα, σημειώνουν ειδικοί, είναι ότι οι περισσότερες χώρες που είχαν και έχουν πρόβλημα σπεύδουν κάθε φορά να ανακοινώσουν μέτρα κατόπιν εορτής.
Ωστόσο, στο πλαίσιο έρευνας που έχει συμμετάσχει ο καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης Ramon Spaaij έχει καταγράψει ορισμένες καλές -ήπιες- πρακτικές που έχουν δοκιμάσει κάποια κράτη για να… προλάβουν την βία του χουλιγκανισμού.
«Αυτές οι πρακτικές αποκαλύπτουν ότι η επιτυχής πρόληψη εξαρτάται από τις προσπάθειες διαφόρων ιδρυμάτων και φορέων. Υπογραμμίζουν επίσης τη σημασία της συνεχούς, τοπικά θεμελιωμένης δέσμευσης για την πρόληψη του ποδοσφαιρικού χουλιγκανισμού» σημειώνει ο Spaaij.
Κάνε τους χουλιγκάνους συμμάχους
Στην Ολλανδία, οι τοπικές αρχές δύο περιοχών προχώρησαν στην υλοποίηση πρωτότυπων προγραμμάτων επιστρατεύοντας την ίδια την κοινωνία και όχι μόνο τις δυνάμεις καταστολής.
Για την ΦΚ Χρόνινγκεν, μια ομάδα που σήμερα είναι στη Β΄ κατηγορία, τοπική αυτοδιοίκηση, κοινωνικοί λειτουργοί ειδικοί στους νέους, ο ίδιος ο ποδοσφαιρικός σύλλογος, η αστυνομία και ο εισαγγελέας ένωσαν τις δυνάμεις τους για να νικήσουν τον χουλιγκανισμό.
Η τακτική τους επικεντρώνεται σε μέτρα για την πρόληψη της βίας και της εγκληματικής δραστηριότητας μεταξύ (πιθανών) χούλιγκαν και στη βελτίωση της ατμόσφαιρας και της ασφάλειας στους εντός έδρας αγώνες.
«Μια χαρακτηριστική μέθοδος είναι η αξιοποίηση πρώην χούλιγκαν για να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των επικίνδυνων [συντρόφων τους]» αναφέρει ο Spaaij. Επιπλέον, οι αρχές προσφέρουν σε όσους οπαδούς έχει απαγορευτεί να πηγαίνουν σε γήπεδα, εναλλακτικές δραστηριότητες καθώς και ευκαιρίες να αναφέρουν οι ίδιοι στην αστυνομία.
Έτσι, με το να αναφέρουν στην αστυνομία σε εβδομαδιαία βάση, περιορίζονται οι απαγορευτικές εντολές που έχουν για να πάνε σε γήπεδα, εξηγεί ο ειδικός. «Μια αξιολόγηση του έργου οπαδών της Γκρόνινγκεν δείχνει ότι βελτιώνει τη συμπεριφορά των φιλάθλων και μειώνει τον αριθμό των αστυνομικών που απαιτούνται στους εντός έδρας αγώνες. Οι παρεμβάσεις των «προπονητών φιλάθλων» φαίνεται να επηρεάζουν θετικά κάποιους (εν δυνάμει) χούλιγκαν» εξηγεί ο ειδικός.
Πάντως, σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο, αυτά τα θετικά αποτελέσματα, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο βαθμός που έχει επηρεάσει αυτή ο οργανωμένη προσπάθεια την αλλαγή της συμπεριφοράς των χουλιγκάνων ή εάν πρέπει να ληφθούν υπόψη άλλοι παράγοντες.
Προπονητές… ακραίων φιλάθλων και ευκαιρίες απασχόλησης
Στην ομάδα ΣΚ Κάμπουρ στην ολλανδική πόλη Λέουβαρντεν, έχουν διαφορετικές τακτικές. Εκεί οι αρχές οργανώνουν εκστρατείας προσανατολισμού ήδη από το δημοτικό σχολείο.
Οι υπευθυνοι μάλιστα συνοδεύουν τους χούλιγκαν στους οποίος έχει επιβληθεί απαγόρευση να παρακολουθήσουν αγώνες, ώστε να αποτρέψουν την υποτροπή και να βελτιώσουν τις ευκαιρίες για εργασία.
Πρόκειται ουσιαστικά και εδώ για «προπονητές» φιλάθλων που προσπαθούν να αναπτύξουν μια γόνιμη σχέση με τους επικίνδυνους οπαδούς. Γίνεται παράλληλα προσπάθεια να επικρατεί μια ασφαλής και ευχάριστη ατμόσφαιρα στη διάρκεια των αγώνων εντός και εκτός έδρας.
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου εγχειρήματος στην ομάδα της Κάμπουρ, είναι ότι δίνει την ευκαιρία στους χούλιγκανς που δεν επιτρέπεται να πάνε σε γήπεδο, να υποβάλουν αίτηση για το πρόγραμμα «φίλος-μέντορας», που έχει σχεδιαστεί για να βελτιώσει τις ευκαιρίες επαγγελματικής σταδιοδρομίας των οπαδών.
Η συμμετοχή σε τέτοια προγράμματα αποτελεί βασική προϋπόθεση για να αρθεί η απαγόρευση παρακολούθησης αγώνων από τους οπαδούς.
Σύμφωνα με τον Ramon Spaaij, η στρατηγική του Λέουβαρντεν φαίνεται να αποτρέπει την υποτροπή (πιθανών) χούλιγκαν. «Ο αριθμός των βίαιων συγκρούσεων στις οποίες εμπλέκονται οπαδοί της Κάμπουρ έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Κανένας από οπαδούς -του προγράμματος- που τους είχαν επιβληθεί απαγορεύσεις, λόγω συμμετοχής τους σε επεισόδια, δεν υποτροπίασε διαπράττοντας κάποιο έγκλημα».
Το πρόγραμμα μάλιστα θεωρήθηκε τόσο καλό που το 2002, κέρδισε το βραβείο Hein Roethof για την πιο επιτυχημένη πρωτοβουλία πρόληψης του εγκλήματος στην Ολλανδία.
Η τεχνική «εκτροπή» των Βέλγων
Στο διπλανό Βέλγιο, δοκιμάζουν ανάλογες ήπιες συνταγές, προσεγγίζοντες τόσο τα παιδιά, όσο και τους ακραίους χουλιγκάνους.
Μιλώντας στο BBC ο συγγραφέας του βιβλίου «Hunting The Hooligans: The Inside Story of Operation Red Card» Mike Layton, ονομάζει την τακτική της Σταντάρ Λιέγης «τεχνική εκτροπή», διδάσκοντας στους νέους που παίζουν και παρακολουθούν ποδόσφαιρο να έχουν καλύτερες αξίες.
Για τη Σταντάρ Λιέγης, οι ιθύνοντες επιστράτευσαν από το δημοτικό συμβούλιο της Λιέγης, την Ομοσπονδιακή Δημόσια Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων μέχρι και το Πανεπιστήμιο της Λιέγης για να προσεγγίσουν το φαινόμενο
Εξάλλου, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, η Σταντάρ Λιέγης αποφάσισε να εκπαιδεύσει τους οπαδούς σχετικά με την κατάλληλη συμπεριφορά, δημιουργώντας ένα πρόγραμμα γνωστό ως «προπόνηση φιλάθλων» (Fan Coaching), κάνοντας κάτι ανάλογο με την Λέουβαρντεν.
Όπως συμβαίνει και στην Ολλανδία, ο σύλλογος -μιας από τις σημαντικότερες ομάδες του Βελγίου- έδωσε έμφαση στην διαπαιδαγώγηση για τον σεβασμό στους αντιπάλους, στον διαιτητή και στην αποδοχή της ήττας χωρίς βία.
Αυτού του είδος fan coaching περιλαμβάνει συνομιλίες από μεγάλα αστέρια του ποδοσφαίρου -όπως ο άσσος Στίβεν Άρνολντ Ντεφούρ- και αναμορφωμένους χούλιγκαν, οι οποίοι μπορούν να πουν στους νέους ότι η βία οδηγεί σε τραυματισμούς και… λερωμένα ποινικά μητρώα.
Το Fan Coaching έχει αναλάβει πολυάριθμες κοινωνικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες με στόχο την πρόληψη της βίας μεταξύ των οπαδών. Προκειμένου να μειωθεί, μέσω διαμεσολάβησης, ο κίνδυνος επεισοδίων, οι ειδικοί του οργανισμού συνοδεουν τους οπαδούς της Σταντάρ σε όλους τους αγώνες στο Βέλγιο και στο εξωτερικό.
Οργανώνονται επίσης αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες για την τόνωση των θετικών δυνατοτήτων των φιλάθλων, οι οποίοι επωφελούνται από ένα μόνιμο κοινωνικό σωματείο που ονομάζεται «το σπίτι του φιλάθλου».
Από την αρχή, κάθε δράση επί τόπου καθοδηγείται από επιστημονική έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης.
Είναι γεγονός ότι η τεχνογνωσία που απέκτησαν σταδιακά όλα αυτά τα χρόνια οι ειδικοί του προγράμματος το έκαναν να αναγνωριστεί διεθνώς. To 2011 o οργανισμός Fan Coaching της βελγικής ομάδας κέρδισε το Βραβείο Ευρωπαίων Υποστηρικτών Ποδοσφαίρου που υποστηρίζεται από την UEFA για τις πρωτοβουλίες του κατά της βίας στον αθλητισμό.
