Συνέντευξη στον Γιάννη Παπαγεωργίου στην Εκπομπή «Καλημέρα Κατερίνη, καλημέρα Μακεδονία»
Γιάννης Παπαγεωργίου : Έχουμε κοντά μας τον κ. Φαίδωνα Καλοτεράκη, ψυχοθεραπευτή, υπεύθυνο του θεραπευτικού προγράμματος Ιθάκη. Θα μιλήσουμε για το θέμα της πρόληψης, ώστε να αποφεύγονται δυσάρεστες καταστάσεις στην οικογένεια. Ως υπεύθυνος του συγκεκριμένου προγράμματος, φαντάζομαι θα έχετε έρθει σε επαφή με πολλούς χρήστες και θα έχετε πολλά να μας πείτε. Πίσω από τη φράση «Πήρε τη δόση του» σίγουρα θα κρύβεται ένα ψυχολογικό υπόβαθρο. Θα θέλαμε να μας πείτε ποιοι λόγοι οδηγούν σε μια τέτοια κατάσταση και στη συνέχεια να αναδείξουμε τρόπους πρόληψης.
Φαίδων Καλοτεράκης : Είναι δύσκολο να απαντηθεί αυτή η ερώτηση. Δεκαέξι χρόνια απασχολούμαι σ’ αυτόν τον τομέα και όσο πιο πολύ εμπλέκομαι ως θεραπευτής αντιλαμβάνομαι ότι ξέρω λιγότερα, πάντα κάποια διάσταση μου ξεφεύγει. Και αυτό όχι σαν μια προσπάθεια να φανώ σεμνός, αλλά γιατί πραγματικά είναι η αλήθεια, το βλέπω καθημερινά αυτό το πράγμα. Μού έκανε εντύπωση αυτό που είπατε στην αρχή της εισαγωγής σας σε σχέση με τις εναλλακτικές πολιτικές και την πρόληψη και θα ήθελα να το τονίσω, γιατί πολύς θόρυβος γίνεται σήμερα κυρίως για την νομική διάσταση του θέματος, όπου υπάρχουν πιο ειδικοί από εμένα να μιλήσουν. Πιστεύω ότι αυτό το γεγονός μπορεί να αποπροσανατολίσει, το να εστιάσουμε κυρίως στη νομική του διάσταση, που είναι μια σημαντική διάσταση, αλλά δεν καλύπτει σε επίπεδο λύσεων όσο πιο ολοκληρωτικά θα μπορούσε να γίνει. Θα το πω πιο απλά. Η εξάρτηση, αυτή είναι πάγια θέση δική μου, είναι σύμπτωμα και δεν είναι πρόβλημα. Δε μπορούμε δηλαδή την εξάρτηση να την αντιμετωπίσουμε σαν πρόβλημα, είναι σα να αντιμετωπίζουμε τον πυρετό σαν το πρόβλημα, πίσω από τον πυρετό κρύβεται μία ίωση, κάποιος άλλο παράγοντας. Πρέπει να δούμε ότι είναι ένα σύμπτωμα, να ψάξουμε για το πρόβλημα και αυτό θα πρέπει ουσιαστικά να λύσουμε, να θεραπεύσουμε, σ’ αυτό θα πρέπει να αποταθούμε θεραπευτικά. Εκεί τα αίτια είναι ποικίλα και πολυσύνθετα, δεν υπάρχουν απλοϊκές εξηγήσεις, άρα δεν υπάρχουν και μαγικές συνταγές.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Πρέπει να θεωρήσουμε ότι κάθε περίπτωση έχει το δικό της υπόβαθρο;
Φαίδων Καλοτεράκης : Εξατομικεύοντας τις περιπτώσεις, αλλά και γενικότερα, πέρα από την κάθε περίπτωση ξεχωριστά, είναι πολλοί οι παράγοντές που μπορούν κάποιον να τον οδηγήσουν να βρει φυγή από μία πραγματικότητα που ασφαλώς δεν του ταιριάζει μέσα από ουσίες. Και δεν αναφέρομαι μόνο σε νέους.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Μπορούμε να αναφέρουμε ορισμένους παράγοντες;
Φαίδων Καλοτεράκης : Λέω ειδικά σε γονείς, όταν με ρωτούν γιατί τα παιδιά παίρνουν ναρκωτικά, γιατί τα παιδιά μας μπορεί να πάρουν ναρκωτικά, τους επιστρέφω το ερώτημα, γιατί να μην πάρουν; Τους ξαφνιάζει, αλλά αν το σκεφτεί κανείς, για δείτε πώς ζούμε, τι προοπτικές υπάρχουν για ένα νέο άνθρωπο σε όλα τα επίπεδα. Το επίπεδο εργασίας, το επίπεδο αυτογνωσίας, να βρει κάποιος τον εαυτό του, να πιστέψει στον εαυτό του, να μπορέσει να δημιουργήσει σχέσεις υγιείς, ισορροπημένες, σωστές και να προχωρήσει σωστά. Τι επιλογές έχει ένας νέος άνθρωπος σήμερα; Πολύ λίγες. Και αν δούμε και το επίπεδο σχέσεων, οι σχέσεις οι ανθρώπινες είναι επιφανειακές πια. Και αυτό το βλέπουμε και στις παλαιότερες γενιές, που πολλές φορές προσπαθούν διδαχτικά να αντιμετωπίσουν το θέμα παιδαγωγικά. Ο νέος το βλέπει και βλέπει και μια υποκρισία στους παλαιότερους. Έτσι λοιπόν μέσα σε όλη αυτή την ιστορία, σε μία λεπτή και ευαίσθητη περίοδο της ζωής του, όπως είναι η εφηβεία, γιατί συνήθως εκεί κάποιος ξεκινάει, προσπαθώντας να βρει διέξοδο, δεν βρίσκει τίποτα, χτυπάει το κεφάλι του στον τοίχο. Αυτό του δημιουργεί έναν ιδιαίτερο ψυχικό πόνο, ένα μπέρδεμα, όπου οι ουσίες μέσα από πολλούς τρόπους, φαίνονται σαν κάτι το πολύ όμορφο, το ελκυστικό, το πρόσφορο.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Επομένως, επειδή από ό,τι αντιλαμβανόμαστε η ουσία βρίσκεται αλλού, ποιους τρόπους θα προτείνατε, αν υπάρχουν τέτοιοι, για πρόληψη.
Φαίδων Καλοτεράκης : Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, δεν υπάρχουν συνταγές και νομίζω ότι κανείς που θα θεωρήσει τον εαυτό του ειδικό δεν θα μπορούσε να προσφέρει κάτι. Υπάρχουν κατευθύνσεις γενικότερες, πολύ απλά θα έλεγα ότι πρέπει να κυνηγάμε μιαν άλλη ποιότητα ζωής σαν κοινωνία πρώτα και ύστερα ο καθένας από το δικό του χώρο και με το δικό του τρόπο σαν κοινωνικό ον καλύτερες συνθήκες ζωής σε όλα τα επίπεδα. Δε μιλάω μόνο για το υλικό επίπεδο, αλλά για το πνευματικό επίπεδο κυρίως, που να αφορά το παιδί πρώτα και μετά το νέο, τον έφηβο και το νέο και τον ενήλικα.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Ξεφεύγουμε λοιπόν από τα υλιστικά όρια, πάμε σε ένα ανώτερο επίπεδο.
Φαίδων Καλοτεράκης : Και αυτό χρειάζεται, με την έννοια της καλοπέρασης, του βολέματος, θα μπορούσε να πει κάποιος. Επειδή αναφέρθηκα στις σχέσεις, ο άνθρωπος είναι πρόσωπο και όχι άτομο, κάτι που υποδηλοί σχέση, είμαστε πλασμένοι να έχουμε σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Ένα αίτιο κλασσικό νομίζω που αναφέρεται είναι η μοναξιά, η αποξένωση του ανθρώπου από το συνάνθρωπό του, από τον εαυτό του, από την φύση. Άρα μιλάμε και για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να καλλιεργεί υγιείς, ειλικρινείς, σωστές σχέσεις, από το δημοτικό ακόμα, από το νηπιαγωγείο, για να πάω πιο μπροστά. Μιλάμε λοιπόν για ενίσχυση του εκπαιδευτικού συστήματος με κάποιον τρόπο και για ενίσχυση της οικογένειας ασφαλώς. Πρέπει κάποια στιγμή να ανοίξει το εκπαιδευτικό σύστημα και να αποδεχθεί ότι έχει ανάγκη όχι μόνο από εκπαιδευτικούς με την έννοια του ακαδημαϊκού δασκάλου, αλλά και από ανθρώπους, οι οποίοι μπορούν να αγγίξουν κάτι περισσότερο στο παιδί, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, γιατί όχι; Όπως υπάρχουν σε πολλές χώρες του εξωτερικού, άνθρωποι οι οποίοι βρίσκονται μέσα στη σχολική δομή, είναι προσωπικό σε ένα σχολείο, αλλά δεν διδάσκουν φυσική, αγγλικά και αρχαία. Ασχολούνται με οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζει ο έφηβος ή η έφηβη στηρίζοντας έτσι το παιδί και τους γονείς.
