Η δύναμη της εξάρτησης συσχετίζεται περισσότερο με επικίνδυνες ουσίες. Μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, δυσκολεύεται κάποιος να τις ελέγξει και έτσι γίνονται επικίνδυνη παγίδα. Το παράδοξο είναι πως, οι σκέψεις όταν μεταφέρονται στην διάσταση της ‘ιδεολογίας’ και αφομοιώνονται σαν δήθεν πραγματικές αλήθειες, ενώ πράγματι δεν είναι, τότε αρχίζουν να δημιουργούν προβλήματα όχι μόνο σε αυτούς που την κατέχουν αλλά και σε αυτούς που την μεταδίδουν.
Του Δρ. Στέφανου Δ. Αβακιάν
Δεν μπορεί να υπάρχει ποιο σημαντική πράξη στο ευρύτερο κοινωνικό γίγνεσθαι, από την αξιολόγηση της ατομικής ιδεολογίας. Η αξιολόγηση δεν αφορά τη διαμάχη ή τη διαφωνία, αλλά την απλή κατάθεση μιας στάσης που είναι θαρραλέα να σκεφτεί και να προβληματιστεί, για τις ιδέες που βρίσκονται απέναντί της.
Η ευκολία της πρόσκρουσης σε ανιαρές διαφωνίες, δεν είναι λύση σε προβλήματα που αφορούν το ατομικό ή κοινωνικό σύνολο. Η αντίληψη πως ο καθένας μας γίνεται υπηρέτης μιας άποψης ή μιας ιδεολογίας, σημαίνει ότι ως διαδικασία μπορεί να φτάνει σε εκείνο το σημείο που το άτομο αδυνατεί να αντιδράσει, ακόμα και όταν αυτό που πράττει είναι ανιαρό ή λάθος!
Στη μικρή πόλη της Κατερίνης, στον φυσικό χώρο ενός κυριολεκτικά άδειου καταστήματος και μόλις δέκα λεπτά πριν κλείσει για βράδυ, εμφανίζονται τρία άτομα από την ασφάλεια (με πολιτικά εννοείται) και αποφασίζουν να βάλουν πρόστιμο 300 ευρώ στην υπάλληλο, η οποία καθάριζε τον πάγκο και είχε κατεβάσει τη μάσκα της.
Σίγουρα, το να κατεβάσει τη μάσκα θεωρείται ‘απαράδεκτη’ συμπεριφορά που αξίζει το αυστηρό πρόστιμο. Η δυνατότητα των αστυνομικών ασφαλείας να αντιληφθούν το παράδοξο της δικής τους συμπεριφοράς, υπηρετώντας ένα σώμα που καταδικάζει τον απλό πολίτη με βάση τον φόβο και την τιμωρία, δεν υπάρχει ούτε σαν μακρινή ιδέα στη φαντασία του νου τους.
Αναμφίβολα, υπάρχουν πολλά παρόμοια παραδείγματα που η εξιστόρησή τους θα μπορούσε να γεμίσει με έντονα χρώματα σελίδες βιβλίων. Η πρόσφατη αυστηρή καταδίωξη και ο φόβος πως η ‘μάσκα’ θα πρέπει να καλύπτει τη μύτη, έφερε ριζοσπαστικές συμπεριφορές που λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν πως θα γίνονταν κάποτε πράξη.
Το βάναυσο ουσιαστικό σημείο εντοπίζεται στην ανθρώπινη αδυναμία να αφουγκραστεί τη διάσταση της ‘βασικής’, ‘ουσιαστικής’, ‘ζωτικής’ αντίληψης των πεπραγμένων. Η υπηρεσία μιας αποστολής δράσης, όπως αυτή της Ασφάλειας που ίσως με ευχαρίστηση ικανοποιείται πως εκπληρώνει τις εντολές ανωτέρων, έρχεται σε άμεση σύγκρουση με την απλή λογική, που δεν ‘υπερασπίζεται’ αλλά ‘ξεπερνιέται’.
Η τραγελαφική αντίθεση μεταξύ ενός άδειου καταστήματος και η παρουσία τριών εκπαιδευμένων ατόμων υπηρεσίας, καθώς και η γενναία απόφαση της τιμωρίας της υπαλλήλου με πρόστιμο 300 ευρώ, γδύνει αυτό που δεν μπορεί να παρουσιαστεί πιο αυθόρμητα.
Αυτή η επιβεβλημένη συνύφανση του εργαζομένου, με αυτόν τον ρόλο του ‘επιθεωρητή’, ‘ασφαλίτη’, ‘ανωτέρου’ περιέχετε σε μία ευρύτερη ιδεολογία νομοθετημάτων. Βασίζεται σε κυβερνητικές παρεμβάσεις για το τι θα πρέπει να πράξει ένα σώμα ‘τάξης’, σαν αυτό της Ασφάλειας.
Χωρίς να γίνεται αντιληπτό, αυτοί που υπηρετούν αυτήν την ιδεολογία ζουν, υπάρχουν και την υπηρετούν όχι μόνο γιατί μισθώνονται από αυτήν, αλλά γιατί μέσα τους αφομοιώνουν τη βαθύτερη αντίληψη δύναμης και εξάσκησης ισχύς! Έτσι, η ‘δύναμη’ της διεκδίκησης και προσαρμογής των ‘άλλων’, δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την αυστηρότητα και χωρίς το πρόστιμο. Γι’ αυτό άλλωστε ο φόβος του προστίμου έγινε τόσο δυνατή σημαία για τον κατευνασμό αντιδράσεων, που είχαν και έχουν στόχο να μειώσουν τον αυθόρμητο προβληματισμό και την κριτική σκέψη, όσον αφορά τα ‘γιατί’.
Όταν ένα σύστημα είναι ταγμένο στο να φέρνει την ‘τάξη’ στην ‘αταξία’ και την ‘αλήθεια’ στην ‘απάτη’, τότε πραγματικά έχει φτάσει στο απόλυτο στάδιο της αποτυχίας, αφού ξεγελιέται από την ίδια του την παγίδα, δηλαδή, την αντίληψη της υπεροχής του σε όλα και όλους.
Το φάσμα της ιστορίας με τις αυταρχικές και φασιστικές της δομές, δεν είναι τυχαίες. Αυτές είναι οι συγκεκριμένες ομάδες που προδώσαν άλλους, καταδίωξαν και βίασαν τους απλούς πολίτες, βρίσκοντας το φως της δημοσιότητας. Δεν είναι τυχαίες εκείνες οι μοιραίες κοινωνίες που έτυχε να ζήσουν τον κλοιό του Ναζισμού, με την υποστήριξη της ίδιας της κοινωνίας τους.
Ο συνδετικός κρίκος που συνδέει όλα αυτά τα δήθεν ξεχωριστά κομμάτια είναι ένας, δηλαδή, αυτός της ιδεολογίας. Η ιδεολογία της προσαρμογής σε αξίες που υπερτερούν άλλων και δημιουργούν το αίσθημα πως αξίζει κανείς να παλέψει γι’ αυτές. Ο καθένας μπορεί να δει πως, αυτό το παράδοξο του Φασισμού υπερτέρησε άσχετα από την μοιραία ιδεολογία του. Μπόρεσε να συγκροτηθεί και να μεταπλαστεί, γιατί στηρίζονταν και τροφοδοτούνταν μέσα από τη σκέψη αυτών που συμμερίζονταν την ιδεολογία του, συμμετέχοντας ζωτικά.
Αυτή η ιδεολογία δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ‘τυχαία’ ή ’αφελής’. Περιείχε τον ‘βούρδουλα’ και το ‘μαστίγιο’. Ζητάει την υποστήριξη των άλλων, γιατί ισχυρίζεται πως έχει κάτι να προσφέρει. Η αποτυχία της αποτροπής της Φασιστικής ιδεολογίας από αντίθετες δυνάμεις, δεν μείωσε τη φόρα της. Αναζωπυρώθηκε την κρίσιμη στιγμή, όταν η υποστήριξη από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο θεωρήθηκε αναγκαία προϋπόθεση για την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της ίδιας, αλλά και των άλλων λαών!
Ίσως η συμπεριφορά του αδυσώπητου Χίτλερ να είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα που η ανθρώπινη ιστορία με θάρρος αποφάσισε να επιτρέψει να γίνει, ώστε όλοι οι λαοί να γνωρίζουν πως, η ιδεολογία είναι τόσο ισχυρή σαν διαδικασία μέσα στην κοινωνία, που μπορεί να βοηθήσει την κοινωνία, αλλά μπορεί και να την σκοτώσει.
Σε αυτό το δύσκολο μονοπάτι που από τη μία πλευρά ο πολιτισμός μας περηφανεύεται για τα τεχνολογικά επιτεύγματα και από την άλλη πλευρά γίνεται σκλάβος από τα ίδια τα επιτεύγματα, βλέπουμε πως η ιδεολογία γίνεται μέσο ‘εξιλέωσης’, αλλά και μέσο ‘κατευνασμού’. Το επικινδυνότερο από όλα είναι πως, η απόφαση του απλού πολίτη να προσκολληθεί σε αξίες και ιδανικά, παραμένει μία μυστική διαδικασία που πλάθεται αργά, αλλά σταθερά. Όταν εμφανισθεί σαν συμπεριφορά και πράξη, είναι δύσκολο να την αποκρούσεις για αυτό που είναι στην ολότητά της.
Το σχετικά πρόσφατο συμβάν με τους υπαλλήλους της ασφάλειας Κατερίνης, που με υποδειγματικό τρόπο θέλησαν να τιμωρήσουν το κατάστημα για την συμπεριφορά της υπαλλήλου και την στιγμή που δεν υπήρχε άλλη ανθρώπινη παρουσία, ας γίνει ευκαιρία απολογισμού από όλους. Δηλαδή, αν μπορούμε τελικά να αντικρούσουμε ένα κράμα ιδεών, που δεν ξεπερνάει τον ειλικρινή προβληματισμό μας γι’ αυτό που αντιπροσωπεύουν. Προσοχή… η ιδεολογία σκοτώνει, ιδιαίτερα όταν αποφασίζει σκόπιμα να εθελοτυφλεί μπροστά στο τι είναι τελικά το ‘σωστό΄ και τι είναι η ‘αλήθεια’.
