Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συμπληρώνει 16 μήνες, οι χώρες των G7 υπόσχονται νέες κυρώσεις που «θα λιμοκτονήσουν την πολεμική μηχανή της Μόσχας» και η ΕΕ πασχίζει -εν μέσω διαφωνιών– να καταλήξει σε ένα ενδέκατο πακέτο μέτρων κατά της Ρωσίας.
Στο μεσοδιάστημα, 300 δισεκατομμύρια ευρώ των αποθεματικών της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας παραμένουν δεσμευμένα στο εξωτερικό, κυρίως στην ΕΕ, καθώς και σε άλλες χώρες της G7, αλλά και στην Αυστραλία.
Μαζί με το εμπάργκο και την επιβολή πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου, θεωρούνται οι πιο σκληρές κυρώσεις – πέραν των αξίας περίπου 20 δισεκατομμυρίων ευρώ δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων άνω των 1.500 προσώπων και οντοτήτων, που υπόκεινται σε κυρώσεις.
Παρ’ όλα αυτά το 2022 το ρωσικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε μόλις κατά 2,1%: πολύ λιγότερο από το 15% που προδίκαζαν διάφορες αναλύσεις.
Για το 2023, στο χειρότερο σενάριο η οικονομία της Ρωσίας θα συρρικνωθεί κατά 2,5% κατά τον ΟΟΣΑ ή κατά 0,2% σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Το ΔΝΤ αντίθετα αναμένει ανάπτυξη 0,7%.
Ακόμη και η πτώση 1,9% στην ανάπτυξη το πρώτο τρίμηνο του 2023 απέχει κατά πολύ από τις περσινές καταστροφικές προβλέψεις, παρά τη μείωση των πετρελαϊκών εσόδων.
Έπειτα από χρόνια δυτικών κυρώσεων μετά και την προσάρτηση της Κριμαίας, η Ρωσία δείχνει να έχει πια προσαρμοστεί, σήμερα χάρη και στην επέκταση των εμπορικών της συναλλαγών με χώρες-εταίρους.
«Οι μακροοικονομικές τάσεις είναι θετικές», διακήρυξε ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν στο 26ο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, που μόλις ολοκληρώθηκε με τη συμμετοχή 17.000 συνέδρων από 130 χώρες από την Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.
Με επίτιμο προσκεκλημένο φέτος τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, υπερηφανεύτηκε ότι «αναμένεται ανάπτυξη της τάξεως του 1,5% έως 2%, γεγονός που θα επιτρέψει στη χώρα μας να διατηρήσει τη θέση της μεταξύ των κορυφαίων οικονομιών του κόσμου».
Παρακάμπτοντας τις κυρώσεις…
Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θέλουν να σταματήσουν την παράκαμψη των κυρώσεων μέσω τρίτων χωρών.
Ένας τρόπος είναι να επιβάλλουν δευτερογενείς κυρώσεις σε άτομα και οντότητες.
Πρόκειται ωστόσο για ένα ριψοκίνδυνο εγχείρημα, καθώς θα περιπλέξει τις ήδη εύθραυστες ισορροπίες σε ένα πλέγμα συμμάχων -αρκετοί από τους οποίους επιδιώκουν μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, από την Τουρκία μέχρι την Ινδία- αλλά και ισχυρών αντιπάλων, όπως η Κίνα.
Μια μέση λύση για την οποία πιέζει τώρα το Κίεβο -πιθανόν σε ρόλο «λαγού»- είναι να προστεθεί η Ρωσία στη «γκρίζα λίστα» της Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF) για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Σε αυτή έχουν έχουν ήδη προστεθεί η Τουρκία και τα ΗΑΕ.
Η δε συμμετοχή της Ρωσίας στον οργανισμό έχει ανασταλεί από τον Φεβρουάριο.
Ωστόσο στην παράκαμψη των κυρώσεων συμμετέχει μια σειρά κρατών, με αποτέλεσμα η Ρωσία να προμηθεύεται αγαθά -ακόμη και διπλής χρήσης, πολιτικής και στρατιωτικής- είτε εταιρειών που έχουν εγκαταλείψει τη ρωσική αγορά, είτε όσων υπόκεινται στις δυτικές κυρώσεις.
Το δρόμο άνοιξε σχεδόν προ έτους η Μόσχα επιτρέποντας τις λεγόμενες «παράλληλες εισαγωγές». Ήτοι εισαγωγές εμπορευμάτων από τρίτες χώρες, χωρίς άδεια από τους κατόχους εμπορικών σημάτων.
Ως εκ τούτου, η αγορά αλλά και η πολεμική βιομηχανία της Ρωσίας συνεχίζουν να προμηθεύονται από ρούχα έως προϊόντα τεχνολογίας από τρίτες χώρες, μέσω μεσαζόντων: από μεγάλες εταιρείες, έως ιδιώτες εμπόρους.
Πρόσφατη δε έκθεση της εταιρείας συμβούλων κινδύνου Corisk, με έδρα τη Νορβηγία, καταδεικνύει μια τουλάχιστον σιωπηρή συνέργεια της Δύσης.
Αναλύοντας τα δεδομένα τελωνείων 12 χωρών της ΕΕ, της Νορβηγίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας δείχνει ότι η παράκαμψη των εξαγωγικών κυρώσεων στη Ρωσία, μέσω τρίτων χωρών, ανήλθε το 2022 σε 8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Εξ αυτών, η Γερμανία φέρεται να είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών που υπόκεινται σε κυρώσεις στη Ρωσία. Η δεύτερη μεγαλύτερη είναι η Λιθουανία.
… με πολλαπλά αυξημένο κόστος
Σε αυτή την «εξίσωση» υπάρχουν μεταπωλήσεις, ανασυσκευασίες και αναδρομολογήσεις, που συνεπάγονται αύξηση των τιμών των αγαθών.
Ανάλογα με τις κυρώσεις, το κόστος μπορεί να αυξηθεί τρεις έως πέντε φορές.
Η δε θαλάσσια μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων υπολογίζεται ότι είναι πλέον πέντε φορές πιο ακριβή απ’ ότι πριν από την πανδημία και τριπλάσια σε κόστος συγκριτικά με το 2021.
Η στροφή σε αγαθά που κατασκευάζονται σε «φιλικές χώρες» αποδεικνύεται επίσης «αλμυρή».
Αν και φθηνότερα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά και αμερικανικά, τα κινεζικά προϊόντα είναι πολύ πιο ακριβά στη Ρωσία.
Αυτά, ενόσω το Πεκίνο αποτελεί από το 2022 κορυφαίο εμπορικό εταίρο της Μόσχας, αντιστοιχώντας στο ένα τρίτο των εισαγωγών στη χώρα.
Έχοντας πάντως πάρει το μάθημά τους από τις κυρώσεις του 2014 -παρατηρεί το Bloomberg– οι τεχνοκράτες κοντά στον Πούτιν προσπαθούν να «θωρακίσουν» την οικονομία, περιορίζοντας όπου ήταν δυνατόν την εξάρτησή της από τις εισαγωγές.
Αναλύοντας τα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Τελωνειακής Υπηρεσίας, Ρώσοι αναλυτές κάνουν λόγο για μείωση των εισαγωγών κατά 11,7% στα τρόφιμα και 19% σε υλικά και μηχανήματα.
Παρ’ όλα αυτά, η αυξανόμενη εξάρτηση της Μόσχας από το Πεκίνο γίνεται όλο και πιο εμφανής.
Μέσα σε ένα χρόνο, το διμερές εμπόριο έχει εκτοξευτεί (+30%), φτάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ -στα 190 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, με την Κίνα να έχει αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό την Ευρώπη ως κορυφαία αγορά του ρωσικού πετρελαίου.
Το μερίδιο του γουάν στις εμπορικές συναλλαγές της Ρωσίας σε ξένα νομίσματα έχει απογειωθεί από από 0,5% σε 16% μέσα σε ένα χρόνο.
Στη ρωσική Άπω Ανατολή, κομβική στην ανάπτυξη της νέας εμπορικής οδού στην Αρκτική, δημιουργούνται Ειδικές Οικονομικές Ζώνες προς τέρψη Κινέζων επενδυτών.
Στους δε κόλπους των BRICS, η Μόσχα δείχνει να επιτελεί δευτερεύοντα ρόλο, καθώς ο αναδυόμενος ασιατικός «γίγαντας» κινεί τα «νήματα» στη διαμόρφωση ενός εναλλακτικού πολυπολικού κόσμου.
