Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί τον νούμερο ένα παράγοντα περιβαλλοντικού κινδύνου για τους κατοίκους της Ευρώπης με τη χώρα μας να καταγράφει αρνητικές επιδόσεις καθώς σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη οι τιμές ρύπων είναι υψηλότερες από τα επιτρεπόμενα ευρωπαϊκά όρια.
Αν και η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη έχει μειωθεί σταδιακά τις τελευταίες δεκαετίες, η συντριπτική πλειοψηφία του αστικού πληθυσμού της ΕΕ (94%) εξακολουθεί να εκτίθεται σε συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων που υπερβαίνουν το επίπεδο των κατευθυντήριων οδηγιών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που είναι πιο αυστηρές από τα ευρωπαϊκά όρια.
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος για το 2024 πολύ σημαντικές ήταν οι υπερβάσεις σε διοξείδιο του αζώτου (NO2) σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ενώ πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια παραμένουν οι τιμές του όζοντος αλλά και οι συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων.
Προβλήματα με την ατμοσφαιρική ρύπανση εντοπίζονται επίσης στον Αλίαρτο Βοιωτίας και την Πάτρα.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση επιβαρύνει τη δημόσια υγεία και οφείλεται κυρίως στις εκπομπές καυσίμων από την αυξημένη κυκλοφορία οχημάτων (σ.σ. αυξάνονται οι τιμές του διοξειδίου του αζώτου) αλλά και σε οικιακούς καυστήρες που παράγουν επικίνδυνα μικροσωματίδια (PM10), που είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικά για τη δημόσια υγεία.
Σχεδόν διπλάσια η τιμή του διοξειδίου του αζώτου στην Αθήνα
Ειδικότερα αν και το ετήσιο ευρωπαϊκό όριο για το διοξείδιο του αζώτου (NO2) είναι τα 40mg/m3 ο σταθμός μέτρησης στην Πατησίων κατέγραψε κατά μέσο όρο 70mg/m3 και ο σταθμός του Πειραιά 64mg/m3. Στη Θεσσαλονίκη το επιτρεπόμενο ευρωπαϊκό όριο επίσης ξεπεράστηκε όπως έδειξαν οι μετρήσεις στον σταθμό της Αγίας Σοφίας (43mg/m3 ).
Αν συγκρίνουμε τις τιμές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με το όριο 10mg/m3 που έχει θέσει ο ΠΟΥ γίνεται φανερό το μέγεθος του προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας.
Η κύρια πηγή διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2) είναι οι οδικές μεταφορές, οι οποίες εκπέμπουν ΝΟ2 κοντά στο έδαφος, κυρίως σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Άλλες σημαντικές πηγές είναι οι διεργασίες καύσης στη βιομηχανία και ο ενεργειακός εφοδιασμός, αναφέρει η έκθεση.
Πάνω από τα όρια οι τιμές του όζοντος
Υψηλές παραμένουν οι τιμές του όζοντος (Ο3) που σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 120 mg/m3 . Οκτώ σταθμοί μέτρησης στην Αθήνα ξεπέρασαν το όριο. Αγία Παρασκευή, Θρακομακεδόνες, Βοτανικός, Λυκόβρυση, Μαρούσι και Λιόσια καταγράφουν τιμές από 121 mg/m3 έως 132 mg/m3
Στο όριο είναι το Κορωπί και το Περιστέρι.
Στη Θεσσαλονίκη το όριο ξεπέρασαν οι σταθμοί σε Καλαμαριά (138mg/m3) – που κατέγραψε και το πανελλαδικό ρεκόρ – το Κορδελιό, το Πανόραμα ενώ κοντά στο όριο ήταν και η καταγραφή στον σταθμό της Νεοχωρούδας (123mg/m3).
Ο σταθμός στην Αλίαρτο Βοιωτίας κατέγραψε επίσης υψηλή τιμή (123mg/m3).
Το όζον (Ο3) σχηματίζεται στην ατμόσφαιρα όταν η θερμότητα και το φως προκαλούν χημικές αντιδράσεις μεταξύ οξειδίων του αζώτου και πτητικών οργανικών ενώσεων (VOC), συμπεριλαμβανομένου του μεθανίου.
Οι εκπομπές αυτών των αερίων προέρχονται από ανθρωπογενείς πηγές και, στην περίπτωση των πτητικών οργανικών ενώσεων, είναι επίσης βιογενείς.
Το όζον μεταφέρεται επίσης στην Ευρώπη από άλλα μέρη του βόρειου ημισφαιρίου και την ανώτερη ατμόσφαιρα. Η μετεωρολογία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ατμοσφαιρική ρύπανση και στις διαχρονικές διακυμάνσεις των συγκεντρώσεων των ρύπων. Η επίδραση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για το όζον, όπως φαίνεται στις ετήσιες διακυμάνσεις.
Μικροσωματίδια
Τα επικίνδυνα αιωρούμενα μικροσωματίδια PM10 εντοπίστηκαν σε μεγάλες συγκεντρώσεις στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας. Με ευρωπαϊκό ημερήσιο όριο τα 50mg/m3 η συγκέντρωση των μικροσωματιδίων ξεπεράστηκε σε τέσσερις περιοχές της Αθήνας.
Ειδικότερα η μεγαλύτερη τιμή στην πρωτεύουσα καταγράφηκε στα Λιόσια (60mg/m3) με το Κορδελιό (58mg/m3), τον Πειραιά (57mg/m3) και Περιστέρι να ακολουθούν (51mg/m3). Στη Θεσσαλονίκη η μέτρηση στον σταθμό της Αγίας Σοφίας ήταν για ακόμα μία φορά πάνω από το όριο (55mg/m3).
Κοντά στο όριο βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη η Σίνδος και στην Αθήνα το Μαρούσι, η Αριστοτέλους, η Ελευσίνα και η Λυκόβρυση.
Υψηλές τιμές καταγράφηκαν στον Αλίαρτο και την Πάτρα.
Τα PM10 είναι αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο 10μm ή μικρότερη. Τα PM10 εκπέμπονται κυρίως από την καύση στερεών καυσίμων για οικιακή θέρμανση, αν και οι βιομηχανικές δραστηριότητες, η γεωργία και οι οδικές μεταφορές αποτελούν επίσης σημαντικές πηγές
