Σαν σήμερα, 25 Ιουλίου 1978, γεννήθηκε το πρώτο παιδί στον κόσμο με χρήση της εξωσωματικής γονιμοποίησης
- Πάνω από 12 εκατομμύρια μωρά μέχρι σήμερα παγκοσμίως
- Περίπου 750.00 παιδιά το χρόνο μετά από εξωσωματική
- Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι περίπου 186 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν σε όλο τον κόσμο από υπογονιμότητα
Γράφει η Δρ Ελένη Κοντογιάννη *
Οι μελλοντικές κατευθύνσεις της εξωσωματικής γονιμοποίησης: Εξελίξεις στην αναπαραγωγική ιατρική και πέραν αυτής
Από την γέννηση του πρώτου “παιδιού του σωλήνα” μέχρι σήμερα, υπολογίζουμε ότι έχουν γεννηθεί πάνω από 12 εκατομμύρια μωρά. Οι αριθμοί είναι συγκλονιστικοί, αλλά όχι ικανοποιητικοί αν σκεφτεί κάνεις το τεράστιο μέγεθος της υπογονιμότητας.
Περίπου 1 στα 6 ζευγάρια δυσκολεύεται στην απόκτηση παιδιού. Η υπογονιμότητα συνεχώς αυξάνεται, ειδικά η ανδρική. Ο αριθμός και η ποιότητα των σπερματοζωαρίων σε ολόκληρο τον κόσμο εμφανίζουν συνεχή πτώση. Επιπλέον, η τεχνολογία συνεχίζει να εξελίσσεται, το μέλλον της εξωσωματικής γονιμοποίησης υπόσχεται πολλά και έχει τεράστιες δυνατότητες, ανοίγοντας νέους ορίζοντες σε διάφορους τομείς. Σε αυτό το άρθρο, διερευνούμε τις συναρπαστικές μελλοντικές κατευθύνσεις της εξωσωματικής γονιμοποίησης, συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων στην εξωσωματική γονιμοποίηση, τη in vitro σπερματογένεση και ωογένεση, τη θεραπεία της υπογονιμότητας και την παράταση της αναπαραγωγικής ζωής.
Τι έχουμε πετύχει από το 1978 που ανακοινώθηκε η γέννηση της Λουίζ Μπράουν μέχρι σήμερα; Σενάρια που ήταν στο επίπεδο της επιστημονικής φαντασίας, είναι σήμερα η καθημερινή μας ρουτίνα.
Ενδεικτικά αναφέρω:
● Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση, δηλαδή διάγνωση γενετικής ασθένειας πριν το έμβρυο τοποθετηθεί στη μήτρα (PGD)
● Μικρογονιμοποίηση (ICSI) για σοβαρή ανδρική υπογονιμότητα (Ολιγοασθενοτερατοζωοσπερμία)
● Δυνατότητα απόκτησης βιολογικά δικού τους παιδιού από άντρες με Αζωοσπερμία, μετά από βιοψία όρχεως και χρήση ορχικών σπερματοζωαρίων
● Δωρεά ωαρίου, σπερματοζωαρίων και εμβρύου
● Παρένθετη μητρότητα
● Κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων με υαλοποίηση (vitrification) για ιατρικούς (πχ προ χημειοθεραπείας) ή κοινωνικούς λόγους
H Ελλάδα έχει πολλούς λόγους να είναι ιδιαίτερα περήφανη για τις επιδόσεις της στην εξωσωματική. Το επίπεδο του επιστημονικού και ιατρικού προσωπικού είναι υψηλότατο, στηρίζοντας τον Ιατρικό τουρισμό.
Ήδη μας επισκέπτονται ζευγάρια από πάνω από 65 χώρες από ολόκληρο τον κόσμο για να πέτυχουν την πολυπόθητη εγκυμοσύνη.
Παρόλα αυτά, ο δρόμος είναι μακρύς. Τι περιμένουμε:
1. Εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF). Ακόμα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας
Η εξωσωματική γονιμοποίηση έχει διανύσει μεγάλη απόσταση από την ίδρυσή της, αλλά το ταξίδι απέχει πολύ από το τέλος του. Το μέλλον της εξωσωματικής γονιμοποίησης στοχεύει στην επίτευξη ακόμη υψηλότερων ποσοστών επιτυχίας με την αξιοποίηση τεχνολογιών αιχμής, όπως η απεικόνιση(time lapse) σε χρόνο, η επιλογή εμβρύων με βάση την τεχνητή νοημοσύνη και τα βελτιωμένα μέσα καλλιέργειας. Η παρακολούθηση της ανάπτυξης των εμβρύων σε πραγματικό χρόνο και ο ολοκληρωμένος γενετικός έλεγχος θα επιτρέψουν επιλογή υγιέστερων εμβρύων με μεγαλύτερη ακρίβεια, με στόχο την αύξηση πιθανότητας επιτυχούς εμφύτευσης και την μείωση του κινδύνου πολλαπλών κυήσεων και αποβολών.
2. Σπερματογένεση In Vitro: Μια ακτίνα ελπίδας για την ανδρική υπογονιμότητα
Ο ανδρικός παράγοντας αντιπροσωπεύει το 35-70% των περιπτώσεων υπογονιμότητα. Με την βιοψία όρχεως ανευρίσκονται σπερματοζωάρια στο περίπου 50 %των αζωοσπερμικών ανδρών. Οι υπόλοιποι δεν έχουν σήμερα την δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν δικά του σπερματοζωάρια και μπορούν να αποκτήσουν παιδί μόνο με τράπεζα σπέρματος η υιοθεσία. Η έρευνα στον τομέα της σπερματογένεσης in vitro, είναι αντικείμενο πολλών ερευνητικών πρωτοκόλλων και, εάν δώσει καλά αποτελέσματα, μπορεί να φέρει επανάσταση στο τοπίο της αναπαραγωγικής ιατρικής. Η in vitro σπερματογένεση, ένας τομέας που υπόσχεται πολλά, στοχεύει στη δημιουργία λειτουργικού σπερματοζωαρίου από πρόδρομα κύτταρα.
3. In vitro ωογένεση: Ξεκλειδώνοντας τα μυστικά της γυναικείας αναπαραγωγής
Η δυνατότητα παραγωγής ώριμων ωαρίων in vitro αποτελεί εδώ και καιρό στόχο της αναπαραγωγικής ιατρικής. Η έρευνα για την in vitro ωογένεση αποσκοπεί στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων πρόδρομων κυττάρων για την δημιουργία ωαρίων εκτός του σώματος. Η επιτυχία σε αυτόν τον τομέα θα μπορούσε να είναι πρωτοποριακή, παρέχοντας λύσεις για γυναίκες που αντιμετωπίζουν πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια ή άλλες καταστάσεις που επηρεάζουν την παραγωγή ωαρίων, όπως χημειοθεραπεία σε νεαρή ηλικία
4. Στοχευμένη θεραπεία της υπογονιμότητας: Εξατομικευμένη Ιατρική
Το μέλλον της εξωσωματικής γονιμοποίησης προβλέπει εξατομικευμένα σχέδια θεραπείας προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ατόμου. Οι εξελίξεις στις γενετικές εξετάσεις και τη μοριακή διάγνωση θα επιτρέψουν καλύτερη διάγνωση για τα υποκείμενα αίτια της υπογονιμότητας. Αυτό θα επιτρέψει στοχευμένες θεραπείες και παρεμβάσεις, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιτυχούς εγκυμοσύνης.
5. Παράταση της αναπαραγωγικής ζωής: Διατήρηση της γονιμότητας
Οι εξελίξεις στην κρυοσυντήρηση ωαρίων και ωοθηκικών ιστών διευρύνουν τις επιλογές για τη διατήρηση της γονιμότητας. Για τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν γοναδοτοξικές θεραπείες, όπως η χημειοθεραπεία, η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού ή ωαρίων μπορεί να προσφέρει ελπίδα για μελλοντική γονιμότητα.
6. Ρομποτική
Ήδη η πρώτη μικρογονιμοποίηση ρομποτικά έχει πραγματοποιηθεί και το εργαστήριο σε ένα μικρό τσιπ βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο. Η αυτοματοποίηση κάποιον διαδικασιών θα έχει στόχο να αυξήσει την ακρίβεια και την επαναληψιμότητα των μεθόδων και να μειώσει το κόστος της εξωσωματικής γονιμοποίησης, κάνοντας πολύ περισσότερο κόσμο να μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτήν. Ήδη εκατομμύρια ζευγαριών ανά τον κόσμο δεν κάνουν εξωσωματική αποκλειστικά λόγω της οικονομικής τους κατάστασης.
7. Τεχνητή νοημοσύνη στην εξωσωματική γονιμοποίηση: ένα παιχνίδι που αλλάζει τα δεδομένα
Η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στις διαδικασίες εξωσωματικής γονιμοποίησης έχει στόχο να φέρει επανάσταση στον τομέα. Οι αλγόριθμοι τεχνητής έχουν στόχο να αναλύσουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων για να προβλέπουν τα αποτελέσματα της θεραπείας, να βελτιώσουν τα πρωτόκολλα θεραπείας, βελτιώνοντας τη συνολική αποτελεσματικότητα της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Αυτή τη στιγμή η λέξη τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) είναι της μόδας και μεγάλος αριθμός από start ups, με ή χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο, επενδύει στην χρήση της για την εξωσωματική. Μένει να αποδειχθεί ότι δεδομένα από διαφορετικούς πληθυσμούς, με πληθώρα ετερογενών παθολογιών, προϋπάρχουσες ασθένειες και διαφορετικό γενετικό υπόβαθρο θα δώσουν μια καθαρή εικόνα και θα βοηθήσουν πραγματικά.
Το πρωτοποριακό έργο των επιστημόνων μέχρι στιγμής στην εξωσωματική γονιμοποίηση έχει θέσει τα θεμέλια για ένα μέλλον που υπόσχεται πολλά για την αναπαραγωγική ιατρική. Οι εξελίξεις στην εξωσωματική γονιμοποίηση, τη σπερματογένεση, την ωογένεση και τις εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι πρόκληση και ελπίδα για τα ζευγάρια που παλεύουν με την υπογονιμότητα. Επιπλέον, οι καινοτομίες με γνώμονα την τεχνητή νοημοσύνη είναι ένας τομέας που προσφέρει ελπίδα για τις επόμενες γενιές. Καθώς η τεχνολογία και η έρευνα εξελίσσονται χέρι-χέρι, το μέλλον της εξωσωματικής γονιμοποίησης φαίνεται πραγματικά λαμπρό.
Δρ Ελένη Κοντογιάννη, Β.Sc., Ph.D.
Senior Κλινική Εμβρυολόγος
Εμβρυολογικό Εργαστήριο Μονάδας ΥΓΕΙΑ IVF Εμβρυογένεσις
