Η συγγραφέας επιστρέφει με «Το τυφλό γουρούνι στη Δεύτερη οδό: Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι», ένα πολυεπίπεδο έργο που φωτίζει τις ζωές των πρώτων Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική και συνδέει το προσωπικό βίωμα με τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα του 20ού αιώνα.
Στην εφημερίδα «Ολύμπιο Βήμα» φιλοξενούμε τη συγγραφέα κυρία Σώτη Τριανταφύλλου, με αφορμή το νέο της μυθιστόρημα «Το τυφλό γουρούνι στη Δεύτερη οδό: Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη. Ένα έργο που ταξιδεύει από την Αθήνα στο Μέμφις και από εκεί στο Σαν Φρανσίσκο, αναδεικνύοντας τον αγώνα, τις αντιφάσεις και τα όνειρα των Ελλήνων μεταναστών μέσα από το βλέμμα μιας οικογένειας που ζει στο μεταίχμιο Ιστορίας και προσωπικής μοίρας.
Συνέντευξη στη Νεκταρία Βαρσαμή-Πουλτσίδη
Κυρία Τριανταφύλλου, το νέο σας έργο μας μεταφέρει στη ζωή των πρώτων Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική, μέσα από την οικογένεια Φιλιππόπουλου. Τι ήταν εκείνο που σας ώθησε να εστιάσετε σε αυτό το κομμάτι της Ιστορίας και πώς δουλέψατε τη μυθοπλασία γύρω από πραγματικά γεγονότα;
Σ.Τ.: Ασχολούμαι συχνά με το ζήτημα της μετακίνησης, της περιπέτειας και των ριζών. Το 1998 είχα γράψει ένα μυθιστόρημα με τίτλο «Ο υπόγειος ουρανός» που εστίαζε στη δεύτερη γενιά Ελληνοαμερικανών η οποία είναι εντελώς αποκομμένη από την παλιά πατρίδα. Έτσι κι αλλιώς, πολλές από τις αφηγήσεις που φτιάχνω περιλαμβάνουν τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια χώρα που ξέρω καλύτερα από άλλες. Ο στόχος μου στο «Τυφλό γουρούνι στη Δεύτερη οδό» ήταν η αφήγηση μέσα στην αφήγηση μέσα στην αφήγηση κι όλες αυτές οι αφηγήσεις μέσα στην ιστορία τριών χωρών —των ΗΠΑ, της Ελλάδας και της Σοβιετικής Ένωσης— από το 1918 μέχρι το 1969. Οι τρεις πόλεις με ποτάμι είναι το Μέμφις (Μισσισιπής), η Αθήνα (Κηφισός: υπήρχε ακόμα εκείνη την εποχή) και Μόσχα (Μόσχοβας).
Ο κεντρικός αφηγητής, ο Κρις Φίλιπς, βρίσκεται σε μια κρίσιμη στιγμή της ζωής του. Πόσο καθοριστικό ήταν για εσάς να χτίσετε έναν ήρωα που συνδέει τις μεγάλες ιστορικές αναταράξεις με το προσωπικό του ταξίδι;
Σ.Τ.: Εντάξει, είμαι ιστορικός, ξέρω να το κάνω αυτό…Δεν θα μπορούσα να μην ξέρω… Όταν σπουδάζεις Ιστορία, μαθαίνεις να τοποθετείς τις προσωπικές ιστορίες στο ευρύτερο πλαίσιο των γεγονότων. Οι άνθρωποι βρίσκονται πάντοτε μπροστά στην Ιστορία με κεφαλαίο γιώτα, είναι αναπόφευκτο.
Στο «Το τυφλό γουρούνι στη Δεύτερη οδό: Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι», συναντάμε δύο αδέλφια που χαράζουν τελείως διαφορετικές πορείες: ο ένας βυθίζεται στον υπόκοσμο, ο άλλος στον ιδεολογικό αγώνα. Πώς αντιλαμβάνεστε αυτή τη διχοτόμηση και τι θέλατε να δείξετε για τον Έλληνα μετανάστη μέσα από τις αντιφατικές τους διαδρομές;
Σ.Τ.: Φτάνοντας στις αμερικανικές ακτές, οι άνθρωποι έκαναν ό,τι μπορούσαν: μερικοί για να επιζήσουν, άλλοι για να πλουτίσουν ή να ευτυχήσουν —δηλαδή για κάτι πολύ περισσότερο από την επιβίωση. Ο Τζον και ο Λη είναι δύο ακραίες περιπτώσεις μεταναστών: δεν απαντούν στο συνηθισμένο μοτίβο του Έλληνα που αφήνει το χωριό του για να πάει στην Αμερική. Ο πατέρας τους είναι δάσκαλος, ζουν στην Αθήνα, ξέρουν λίγα γράμματα —προπάντων, είναι πρόθυμοι για μεγάλες αλλαγές.
Η διήγηση κινείται ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, με εργαλείο την αυτοβιογραφία του θείου Λη. Τι σας γοητεύει σε αυτή τη μετα-αφήγηση, όπου η ιστορία λέγεται μέσα από διαφορετικές φωνές και ματιές;
Σ.Τ.: Αυτή η πολυφωνία είναι ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της λογοτεχνίας. Όλοι οι ήρωες έχουν τα δίκια τους. Όλοι έχουν κάτι ενδιαφέρον να μας πουν.
Τα ιστορικά γεγονότα -Παγκόσμιοι Πόλεμοι, Ποτοαπαγόρευση, χούντα, πολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις– λειτουργούν σαν γέφυρα ανάμεσα σε δύο κόσμους. Πώς καταφέρνετε να ισορροπείτε ανάμεσα στο ντοκουμέντο και στη λογοτεχνική ελευθερία;
Σ.Τ.: Αν δεν τα κατάφερνα θα άλλαζα επάγγελμα. Είμαι πρωτίστως συγγραφέας αλλά η μορφωτικές μου ιδιότητες επηρεάζουν τον τρόπο γραφής και την επιλογή των θεμάτων. Χρησιμοποιώ τη σχέση μου με την «επιστήμη» της Ιστορίας για να γράφω μυθιστορήματα.
Στο έργο σας συναντάμε όχι μόνο Ιστορία, αλλά και μουσικές, ποπ κουλτούρα, κοινωνική παρατήρηση, στερεότυπα για τους Έλληνες μετανάστες. Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να εντάσσετε τέτοια στοιχεία στην αφήγησή σας, ώστε να «αναπνέει» το κείμενο πέρα από τα γεγονότα;
Σ.Τ.: Τοποθετώ τους λογοτεχνικούς χαρακτήρες σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, άρα πρέπει να τον ζωγραφίσω αυτόν τον χώρο και τον χρόνο με όσο περισσότερη ακρίβεια μπορώ.
Πιστεύετε ότι η δύναμη της λογοτεχνίας μπορεί από μόνη της να αναδιαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βλέπουν την Ιστορία και τη μετανάστευση; Ποια είναι η δική σας άποψη;
Σ.Τ.: Η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων. Και συχνά την αλλάζει. Αν διαβάζουμε για να μας συμβεί αυτό, θα μας συμβεί. Αλλά, δεν υπάρχει σωστός ή λανθασμένος τρόπος για να δούμε την Ιστορία· το θέμα είναι να τη δούμε, να μάθουμε τι συνέβη, πώς συνέβη και γιατί. Όσο για τη μετανάστευση, είναι ένα φαινόμενο με ποικίλες όψεις στο πέρασμα των αιώνων. Σε ό,τι με αφορά προσωπικά, πιστεύω ότι ο άνθρωπος δεν είναι δέντρο: μπορεί να βρει την ευτυχία όπου υπάρχει εργασία και σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δίκαιο ισοζύγιο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Δεν είναι απαραίτητο να περιβάλλεται από τα πρόσωπα και τα αντικείμενα του χωριού του· ο κόσμος είναι μεγάλος και συναρπαστικός. Η αλλαγή τόπου είναι μια ευκαιρία για αλλαγή τρόπου σκέψης.
