Υγιής διαμαρτυρία ήταν η διάγνωση πολλών. Πράγματι, το πολιτικό σύστημα είχε τεράστιες ευθύνες και η διαμαρτυρία ήταν απολύτως δικαιολογημένη.
Πού ξεκίνησε το πρόβλημα; Κατ’ αρχάς στην ερμηνεία. Το ότι έφταιγε το πολιτικό σύστημα δεν σήμαινε πως δεν έφταιγε κανένας άλλος ή πως το πολιτικό σύστημα δεν πιεζόταν από τους ψηφοφόρους για να κατασκευάσει και να συντηρεί ένα ασφαλιστικό σύστημα και ένα σύστημα προσλήψεων στο Δημόσιο που πήγαινε τη χώρα στον γκρεμό. Ακόμη περισσότερο, τη χρεοκοπία δεν την έφεραν οι εχθροί μας, οι φίλοι μας ή κάποια σκοτεινή συνωμοσία όπως ισχυρίζονταν όλο και περισσότεροι σαν να είχαν αποκτήσει ξαφνικά διδακτορικό Οικονομικών. Οταν μάλιστα εμφανίστηκε ένας πραγματικός οικονομολόγος με διδακτορικό ονόματι Γιάνης Βαρουφάκης που έλεγε αυτά ακριβώς που οι Αγανακτισμένοι ήθελαν να ακούσουν, τον πίστεψαν με όλη τους την ψυχή.
Δεύτερο πρόβλημα, η τοξικότητα. Οποιος έλεγε πως ο Βαρουφάκης και οι ομοϊδεάτες του Τσίπρας και Καμμένος που υπόσχονταν έξοδο από την κρίση και κατάργηση των μνημονίων με «ένα νόμο και ένα άρθρο» έλεγαν βλακείες, στοχοποιούνταν άμεσα. Εκατοντάδες τρολ (που εκ των υστέρων αποδείχθηκε πως πληρώνονταν 60 σεντ το τουίτ) και από πίσω τους χιλιάδες «χρήσιμοι ηλίθιοι», έβριζαν, απειλούσαν, έκαναν λόγο για κρεμάλες. Και πρώτοι και καλύτεροι κάποιοι που δούλευαν για πολιτικούς, αλλά και κάποιοι που αργότερα έγιναν τότε πολιτικοί. Σας λέει κάτι το όνομα Ραχήλ Μακρή;
Το κόλπο δούλεψε. Οι καλή τη πίστη αγανακτισμένοι έγιναν όχλος και η ηγεσία τους κυβέρνηση. Τι κατάφεραν; Στην αρχή μια τρύπα στο νερό. Και όταν πήγε να φανεί η μπλόφα τους, αυτοί έκαναν ρελάνς με το δημοψήφισμα και το περήφανο ΟΧΙ. Δίχασαν τη χώρα, πότισαν με ακόμη περισσότερο δηλητήριο και μίσος την κοινωνία. Και όταν κέρδισαν, βρέθηκαν με την πλάτη στον τοίχο. Και αν δεν έριξαν τη χώρα στα βράχια, αυτό έγινε μόνο και μόνο γιατί κατάλαβαν πως ο όχλος αυτούς θα λίντσαρε πρώτους. Τη γλίτωσαν με ένα νέο και αχρείαστο μνημόνιο που πληρώσαμε όλοι.
Γιατί να τα θυμηθούμε όλα αυτά σήμερα; Αντικαταστήστε τη λέξη «χρεοκοπία» με τη λέξη «Τέμπη» και θα δείτε ακριβώς τι παίζει. Από μια δικαιολογημένη αγανάκτηση στο χάος, ένα τσιγάρο δρόμο που λέγαν οι παλιότεροι. Και ένα πανομοιότυπο σενάριο, θα πρόσθετα εγώ.
* Ο Στάθης Καλύβας είναι Kαθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
