«Τα όπλα δεν είναι ποτέ λύση. Πρέπει να σταματήσει ο πόλεμος», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Γενική Διευθύντρια του Γραφείου του ΟΗΕ στη Γενεύη Τατιάνα Βαλόβαγια (Tatiana Valovaya), δηλώνοντας βαθιά σοκαρισμένη από τις εικόνες φρίκης στην πόλη Μπούτσα της Ουκρανίας κι επαναλαμβάνοντας το αίτημα που έχει διατυπωθεί από τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες για μια ανεξάρτητη έρευνα για όσα συνέβησαν.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων στο περιθώριο του 7ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, η κ. Βαλόβαγια υπογραμμίζει πως η διεξαγωγή μιας ανεξάρτητης έρευνας είναι πολύ σημαντική ώστε «να βρούμε όλους τους υπαίτιους και να τους οδηγήσουμε στη Δικαιοσύνη» και προσθέτει: «αν δεν σταματήσει πρώτα ο πόλεμος δεν μπορούμε να ενεργήσουμε για την εξεύρεση λύσεων με στόχο την επίλυση της σύγκρουσης. Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι ότι σκοτώνονται πολλοί αθώοι άνθρωποι, εκατομμύρια εκτοπίζονται, μεταξύ αυτών και τα μισά παιδιά από την Ουκρανία. Όλο αυτό το αιματοκύλισμα δεν μπορεί να συνεχιστεί. Γι αυτό και τα Ηνωμένα Έθνη, από την πρώτη ημέρα λέει σε όλες τις πλευρές ότι θα πρέπει να σταματήσει ο πόλεμος»,.
Με αφορμή, μάλιστα, την παρουσία της στους Δελφούς, όπου μίλησε στην εναρκτήρια εκδήλωση του 7ου Οικονομικού Φόρουμ, η κ. Βαλόβαγια ανατρέχει στη μυθολογία για να καταδείξει ότι «ο πόλεμος δεν είναι ποτέ η λύση». «Ερχόμενη εδώ, στους Δελφούς, και εμπνεόμενη από το μέρος, θυμήθηκα έναν ιστορικό μύθο. Κάποτε ο Κροίσος, βασιλιάς της Λύδιας, είχε ρωτήσει την Πυθία αν θα έπρεπε να επιτεθεί στους γείτονες του, τους Πέρσες. Και η απάντηση της Πυθίας ήταν πολύ απλή: αν ξεκινήσεις τον πόλεμο, ένα μεγάλο βασίλειο θα καταστραφεί. Και ο βασιλιάς σκέφτηκε πως εφόσον ήταν στη γειτονιά του μπορεί να ξεκινήσει τον πόλεμο. Και έχασε», υπενθυμίζει.
«Επομένως», προσθέτει, «για να βάλει κάποιος ένα τέλος σε αυτή την κρίση θα πρέπει πρώτα να σταματήσει ο πόλεμος και να δοθεί μια ευκαιρία για διάλογο, για συνεργασία, για διαπραγματεύσεις και μετά θα πρέπει να στηρίξουμε τις αποφάσεις που ενδεχομένως προκύψουν, ν’ αρχίσουμε την ανοικοδόμηση των τοπικών κοινοτήτων, να βοηθήσουμε τους ανθρώπους κ.λ.π».
Η κ. Βαλόβαγια απορρίπτει την κριτική από ορισμένες πλευρές ότι η «φωνή» των Ηνωμένων Εθνών δεν ακούστηκε αρκετά δυνατά σε ό,τι αφορά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «όχι μόνο η “φωνή” μας αλλά και η δράση μας “μιλάει”» και φέρνει ως παράδειγμα την ανταπόκριση που είχε η ανθρωπιστική έκκληση για βοήθεια εντός της Ουκρανίας αλλά και στις γειτονικές χώρες, όπως η Πολωνία και η Ρουμανία, που υποδέχονται πρόσφυγες.
«Ο Γενικός Γραμματέας, η “ηθική φωνή” του Οργανισμού -και όλοι εμείς που στηρίζουμε το όραμα και τις δράσεις του- είπε από την πρώτη ημέρα πως καταδικάζει την εισβολή και είπε ακόμη πως ο πόλεμος θα πρέπει να σταματήσει. Από την αρχή απηύθυνε έκκληση για ανθρωπιστική εκεχειρία προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα για διαπραγματεύσεις. Καμιά φορά, όταν ακούω ότι η “φωνή” κάποιου δεν ακούστηκε, σκέφτομαι πως η φωνή είναι σημαντική αλλά οι πράξεις είναι ακόμη πιο σημαντικές», τονίζει η Γενική Διευθύντρια του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη.
«Μας ανησυχεί το ενδεχόμενο επισιτιστικής κρίσης, αλλά έχουμε ήδη ενεργοποιηθεί»
Σε ερώτηση για το αν υπάρχει ανησυχία για μια ενδεχόμενη παγκόσμια επισιτιστική κρίση, με δεδομένο το γεγονός ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αλλάξει τα δεδομένα όχι μόνο στον ενεργειακό τομέα αλλά και στην αγροτική παραγωγή, η κ. Βαλόβαγια απαντά καταφατικά αλλά, όπως τονίζει, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ήδη ενεργοποιηθεί και αναζητούν διεξόδους.
«Από πολύ νωρίς, ο Γενικός Γραμματέας συγκάλεσε μια ειδική συνάντηση και συγκρότησε και ειδική δομή ακριβώς για να βοηθήσει τα κράτη- μέλη σε αυτή την κατάσταση σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα, τα καύσιμα και τα λιπάσματα. Κι αυτό επειδή η οικονομική δραστηριότητα στην Ουκρανία, η οποία είναι το “καλάθι ψωμιού” της Ευρώπης- έχει σταματήσει, ενώ και η Ρωσία δεν εξάγει πλέον τα δημητριακά της, τα λιπάσματα της κλπ», εξηγεί.
«Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες», παραδέχεται, επισημαίνοντας πως πολλές αναπτυσσόμενες χώρες στη βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή εξαρτώνται από τρόφιμα απ’ αυτές τις περιοχές. «Οι τιμές του πετρελαίου -κι ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης και των άλλων ενεργειακών πηγών- έχουν εκτοξευτεί. Χωρίς λιπάσματα επίσης δεν θα υπάρξει σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας σε πολλά μέρη του κόσμου. Ως αποτέλεσμα αυτού, η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη. Αλλά, όπως είπα, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ενεργοποιηθεί και ήδη έχουμε τη δομή για να διερευνήσουμε διεξόδους», επισημαίνει, επαναλαμβάνοντας πως η μόνη πραγματική διέξοδος είναι να σταματήσει ο πόλεμος και να ανασυγκροτηθούν η οικονομία και οι τοπικές κοινωνίες.
«Η πανδημία δεν έχει ακόμη τελειώσει. Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί»
Πέραν του πολέμου στην Ουκρανία, ο πλανήτης συνεχίζει να είναι αντιμέτωπος με την υγειονομική κρίση που έχει αλλάξει τα δεδομένα σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία δύο και πλέον χρόνια και, όπως λέει η κ. Βαλόβαγια, δεν έχουμε ακόμη γυρίσει σελίδα σ’ αυτό το κεφάλαιο.
«Μακάρι να μπορούσαμε να πούμε ότι είμαστε στο τέλος της πανδημίας. Αυτή είναι η κοινή μας επιθυμία. Αλλά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μας υπενθυμίζει ότι η πανδημία δεν έχει ακόμη τελειώσει. Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί», αναφέρει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας πως όσο κι αν έχει επέλθει κόπωση από την τήρηση των μέτρων, «θα πρέπει να συνεχίσουμε να είμαστε σε επαγρύπνηση και να ακολουθούμε όλες τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και των αρμόδιων εθνικών αρχών υγείας».
Πέραν της απειλής για την υγεία, η πανδημία κατέδειξε, όπως λέει η αξιωματούχος του ΟΗΕ, και τις πολλές και αυξανόμενες ανισότητες, όπως -για παράδειγμα- αυτές που αφορούν την πρόσβαση στα εμβόλια, αλλά και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών.
«Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει πει πως θα πρέπει να εμβολιάσουμε το 70% του πληθυσμού ως τα μέσα του 2022. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί. Είδαμε και σε πολλές περιπτώσεις ένα είδος “εθνικισμού των εμβολίων”, υπό την έννοια ότι αυτοί που είχαν την οικονομική δυνατότητα, αγόρασαν μεγάλο αριθμό εμβολίων και σε πολλά μέρη του κόσμου οι άνθρωποι δεν είχαν», αναφέρει σε σχέση με τα εμβόλια, ενώ παρατηρεί παράλληλα πως κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αυτοί που ήδη ήταν φτωχοί κι ευάλωτοι, έγιναν ακόμη πιο φτωχοί κι ευάλωτοι.
«Υπάρχει ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα: το 99% του (παγκόσμιου) πληθυσμού, κατά τη διάρκεια της πανδημίας είδε τα εισοδήματά του να συρρικνώνονται, αλλά οι δέκα πλέον πλούσιοι άνθρωποι στον πλανήτη -και μάλιστα άνδρες, καμιά γυναίκα ανάμεσά τους- διπλασίασαν τα πλούτη τους. Και τώρα, αυτοί οι δέκα άνθρωποι έχουν στην κατοχή τους μεγαλύτερο πλούτο απ’ ό,τι το 40% του πληθυσμού», επισημαίνει, υπογραμμίζοντας πως για την αντιμετώπιση καταστάσεων όπως αυτή, απαραίτητη είναι η επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης ώς το 2030. «Αυτό είναι το “κλειδί” στην ατζέντα μας γιατί οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης καλύπτουν τα πάντα: ειρήνη και ασφάλεια, δικαιοσύνη, ανθρώπινα δικαιώματα, ισότητα φύλων, φτώχεια, εκπαίδευση, δράση για το κλίμα».
«Σε περιπτώσεις κρίσεων, οι γυναίκες είναι οι πρώτες που υποφέρουν»
Με αφορμή το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας αυξήθηκαν οι περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας με θύματα γυναίκες αλλά και τον στόχο που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη για ενδυνάμωση των γυναικών, η κ. Βαλόβαγια, η οποία είναι η πρώτη Γενική Διευθύντρια του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη, επισημαίνει πως «βλέπουμε ότι σε περιπτώσεις κρίσεων οι γυναίκες είναι οι πρώτες που υποφέρουν» κι αυτό σημαίνει ότι «θα πρέπει να συνεχίσουμε τον αγώνα για οικονομική, κοινωνική και πολιτική ενδυνάμωση των γυναικών».
Όπως λέει, μάλιστα, «πολλές από τις κρίσεις και τις συγκρούσεις που βλέπουμε τώρα θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν συμμετείχαν γυναίκες στις διαπραγματεύσεις ή αν ήταν περισσότερο παρούσες σε πολιτικά περιβάλλοντα», υπογραμμίζοντας πως «δεν μιλάμε για “θηλυκή ηγεσία” αλλά για “ισόρροπη ηγεσία”».
Σοφία Παπαδοπούλου
