Γεννιούνται πολιτικά «τέρατα» στην Ελλάδα; Η «προειδοποίηση» του Κυριάκου Μητσοτάκη, αυτή που συζητήθηκε όσο τίποτα κατά την παρουσία των πολιτικών αρχηγών στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, άνοιξε τη σεναριολογία για τον σχηματισμό πιθανών κυβερνήσεων συνεργασίας, σε περίπτωση που το πρώτο κόμμα δεν πάρει αυτοδυναμία – είτε στις πρώτες είτε στις δεύτερες εκλογές, που μέχρι σήμερα κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει. Τέσσερα από αυτά συζητιούνται πια ευρέως, γιατί μαθηματικά (λένε οι δημοσκοπήσεις) έχουν πιθανότητες να συμβούν.
Πώς ορίζονται οι «τερατογενέσεις»; Για τον καθένα η λέξη σημαίνει κάτι διαφορετικό. Ο αληθινός ορισμός θα φανεί, αν χρειαστεί, μόνο όταν θα γνωρίζουμε το αποτέλεσμα της κάλπης.
Η «δεξιά πολυκατοικία»
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κάνει εδώ και χρόνια ανοίγματα προς το πολιτικό Κέντρο. Θα μπορούσε να στραφεί στα δεξιά του για να βρει κυβερνητικό εταίρο; Το προηγούμενο διάστημα υπήρχαν στελέχη της κυβέρνησης που δημόσια δεν το απέκλειαν. «Εμείς κοιτάμε προς τη Δύση και αυτός προς την Ανατολή», είπε ο Γιάννης Οικονόμου για τον πρόεδρο της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκο Βελόπουλο, ξεκαθαρίζοντας τις προθέσεις της κυβέρνησης – ένας εύσχημος τρόπος του κυβερνητικού εκπροσώπου να αναφερθεί στις φιλορωσικές θέσεις που έχει κατά καιρούς εκφράσει ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης. Αυτό θεωρείται πως είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο αυτής της ενδεχόμενης συνεργασίας, ειδικά σε μια περίοδο γεωπολιτικών αναταράξεων που έχουν στο επίκεντρο την πουτινική Ρωσία. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα μιλούσαμε για μια σύμπραξη που θα προέκυπτε από τις εκλογές της απλής αναλογικής, γιατί οι αριθμοί των εδρών δεν βγαίνουν – το ενδεχόμενο διερευνάται μαθηματικά μόνο σε πιθανή δεύτερη κάλπη, που θα στηθεί με το κλιμακωτό μπόνους που ψηφίστηκε από τη ΝΔ.
Η «κυβέρνηση του Κέντρου»
Αυτό το σενάριο έχει επαναληφθεί στο παρελθόν, σε μια στιγμή που η συνεργασία ΝΔ και ΠΑΣΟΚ κρίθηκε απαραίτητη για τη σωτηρία της χώρας. Αυτές οι πρόσφατες μνήμες το έκαναν να μοιάζει πιθανό πριν από κάποιο διάστημα, παρότι οι συνθήκες είναι πια πολύ διαφορετικές. Το σενάριο συζητιόταν θετικά ή αρνητικά ακόμα και όταν η πρώην και ο σημερινός πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ το απέκλειαν ή το έβαζαν υπό τη συνθήκη της επιβολής ενός σοσιαλδημοκρατικού προγράμματος. Η υπόθεση των παρακολουθήσεων έφερε βασικά αλλαγή οπτικής, καθώς πλέον θεωρείται δεδομένος ο όρος του Νίκου Ανδρουλάκη για το πρόσωπο του πρωθυπουργού (θέση στην οποία έχει ξεκαθαρίσει πως «δεν θα βάλει από το παράθυρο» ούτε τον Κυριάκο Μητσοτάκη ούτε τον Αλέξη Τσίπρα). Σύμφωνα με κάποιους παρατηρητές, σ’ αυτή τη φάση φαίνεται να διεξάγεται ένα blame game – ώστε η μια πλευρά να κατηγορήσει την άλλη για την ασυμφωνία, είτε από τις εκλογές της απλής αναλογικής είτε από εκείνες με το κλιμακωτό μπόνους.
Κυβέρνηση «εθνικής ενότητας»
Τα ελληνοτουρκικά βρίσκονται σε κρίσιμη στιγμή, η ενεργειακή κρίση προαναγγέλλει έναν δύσκολο χειμώνα, οι αλλεπάλληλες κρίσεις σε καμία περίπτωση δεν θυμίζουν κανονικότητα. Ισως η μεγαλύτερη περίπτωση «τερατογένεσης», αυτή που δεν έχουμε συνηθίσει στην Ελλάδα, θα ήταν ένας μεγάλος συνασπισμός των τριών μεγαλύτερων κομμάτων, με στόχο η χώρα να ξεπεράσει τους σκοπέλους – σίγουρα όχι ένα σχήμα που θα μπορούσε να κρατήσει για μια τετραετία, αλλά θα είχε χρονική διάρκεια τέτοια που θα περνούσε μήνυμα ενότητας. Παρότι μια τέτοια κυβέρνηση θα είχε διευρυμένη πλειοψηφία ήδη από την απλή αναλογική, οι πιθανότητες η ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ να συναινέσουν στη δημιουργία της είναι από ελάχιστη έως ανύπαρκτη. Οχι μόνο γιατί αυτό θα άφηνε κενή τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε έναν μικρότερο πολιτικό παίκτη, αλλά γιατί προεκλογικά οι τρεις τους επενδύουν στις διαφορές και όχι στις ομοιότητές τους – στο τραπέζι της δημόσιας συζήτησης έχει ήδη πέσει το δίπολο πρόοδος – συντήρηση, αλλά και ο παραδοσιακός διαχωρισμός Αριστεράς – Δεξιάς.
Η «προοδευτική κυβέρνηση»
Ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε πως δεν θα σχηματίσει «κυβέρνηση των ηττημένων», επισημαίνοντας πως το σενάριο της «προοδευτικής κυβέρνησης» μπορεί να προχωρήσει μόνο αν ο ΣΥΡΙΖΑ βγει πρώτο κόμμα. Τα αριθμητικά δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας ως τώρα, όμως, επιτρέπουν αυτό που πολιτικά αποκλείει ο πρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης: η κάλπη της απλής αναλογικής μπορεί να βγάλει κυβέρνηση χωρίς τη συμμετοχή του πρώτου κόμματος, δηλαδή τη ΝΔ. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και το ΜέΡΑ25, δηλαδή τα προοδευτικά κόμματα της αντιπολίτευσης, συνάψουν προγραμματική συμφωνία, οι αριθμοί δεν θα σταθούν εμπόδιο – ωστόσο, για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα χρειαστεί τουλάχιστον η ανοχή του ΚΚΕ. Αυτό που εμποδίζει μια τέτοια κυβέρνηση να σχηματιστεί δεν είναι τα νούμερα, αλλά οι προθέσεις των κομμάτων, που με μια πρώτη ματιά μοιάζουν ετερόκλητα – θα χρειάζονταν πολλές υποχωρήσεις από όλες τις πλευρές. Σε κάθε περίπτωση, στο κλιμακωτό μπόνους που θα ισχύει από τις επόμενες εκλογές, σενάριο «ηττημένων» δεν υπάρχει ούτε αριθμητικά.
