Την ώρα που η ελληνική κοινωνία βρίσκεται στα… όριά της λόγω των υπέρογκων λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος, η κυβέρνηση ετοιμάζονται να παρέμβει δυναμικά, βάζοντας τέλος στη Ρήτρα Αναπροσαρμογής! Ηταν κάτι που είχε προαναγγείλει ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, όταν τόνιζε πως εάν δεν υπάρξουν κοινές ευρωπαϊκές λύσεις, τότε η κυβέρνηση θα χαράξει τη δική της στρατηγική πάνω στο πρόβλημα της ενεργειακής κρίσης.
Ετσι, τις τελευταίες ώρες το Μαξίμου εξετάζει σενάρια για την ελάφρυνση των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος προκειμένου τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν, καθώς ολοένα και περισσότεροι πολίτες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αποπληρωμή των οφειλών τους που έγιναν ακόμη μεγαλύτερες από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Σχέδιο για τιμές… προ κρίσης
Σχεδόν στο σύνολό τους τα κυβερνητικά στελέχη, έχουν επισημάνει την ανάγκη παρέμβασης στην αγορά ενέργειας με τον ίδιο τον πρωθυπουργό να σημειώνει πως ακόμα και αν δεν υπάρξει ενιαία ευρωπαϊκή ρύθμιση, η ελληνική κυβέρνηση θα προχωρήσει στις αναγκαίες παρεμβάσεις. Ειδικότερα, το κυβερνητικό επιτελείο εξετάζει ένα Εθνικό Σχέδιο μείωσης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό οι τιμές της λιανικής να πλησιάσουν τα προ κρίσης επίπεδα (δηλαδή τιμές 2021), περίπου σε 0,16€/kWh. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτή την περίοδο η αντίστοιχη τιμή της κιλοβατόρας φτάνει σε 0.33 – 0,35 ευρώ, αν αφαιρεθούν οι όποιες επιδοτήσεις ισχύουν.
Στα επίπεδα των τιμών λιανικής, εξετάζεται και η κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής με τη μορφή που έχει σήμερα. Παράλληλα, η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να μπει πλαφόν στη χονδρική τιμή του ρεύματος με όριο τα 100 ευρώ ανά μεγαβατόρα, την ώρα που σήμερα αγγίζει τα 240 ευρώ. Το επιπλέον ποσό θα επιδοτείται από τον Προϋπολογισμό.
Τα 4 σενάρια για ελάφρυνση των πολιτών
Τέσσερα είναι τα σενάρια που έχουν «προκριθεί» και τα οποία επεξεργάζεται το επιτελείο του Μαξίμου και μέσω αυτών θα βρεθεί η καλύτερη δυνατή λύση για νοικοκυριά και επιχειρήσεις: Ειδικότερα:
- Την επιβολή ανώτατης οριζόντιας τιμής εκκαθάρισης των πληρωμών των ηλεκτροπαραγωγών για το ρεύμα που παράγουν και πουλάνε μέσα από το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας.
- Την εφαρμογή διαφορετικού πλαφόν στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ανάλογα με την τεχνολογία που χρησιμοποιούν, δηλαδή ξεχωριστό ανώτατο ποσό πληρωμής για τις μονάδες ΑΠΕ, φυσικού αερίου, λιγνίτη και υδροηλεκτρικών σταθμών.
- Το συνδυασμό πλαφόν με επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος.
- Την σημαντική αύξηση της κρατικής επιχορήγησης των λογαριασμών ρεύματος.
Στην κυβέρνηση προσανατολίζονται να προχωρήσουν σε ανακοινώσεις ακόμη και πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στα τέλη Μαΐου και, σύμφωνα με πληροφορίες, αυτό ήταν και το αντικείμενο της σύσκεψης την Πέμπτη στο Μέγαρο Μαξίμου μεταξύ του πρωθυπουργού και του υπουργού Ενέργειας ενόψει και της Συνόδου των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, τη Δευτέρα, στις Βρυξέλλες.
«Βασική μας προτεραιότητα η στήριξη των εισοδημάτων»
Όπως διαμήνυσε ο πρωθυπουργός στη σημερινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, πολύ σύντομα θα ανακοινωθούν τα εθνικά μέτρα στήριξης που θα αποτελέσουν το εθνικό ανάχωμα απέναντι στην εισαγόμενη ενεργειακή ακρίβεια.
«Ξέρω πολύ καλά πως αυτή η εισαγόμενη ακρίβεια πολιορκεί τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ενώ δεν έπαψα ποτέ να τονίζω ότι οι μισθοί στη χώρα μας, δυστυχώς, είναι ακόμα χαμηλοί, ως απόρροια της δεκάχρονης οικονομικής περιπέτειας. Είναι κάτι το οποίο, προφανώς, μάς απασχολεί ιδιαίτερα. Γι’ αυτό και εν όψει των ευρωπαϊκών αποφάσεων εμείς αναπτύσσουμε και δρομολογούμε, όπως το έχουμε κάνει εδώ και αρκετούς μήνες, τις δικές μας εθνικές δράσεις. Και η στήριξη των εισοδημάτων είναι η βασική μας προτεραιότητα» ήταν χαρακτηριστικά τα λόγια του κ. Μητσοτάκη.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η κυβέρνηση θα σταθεί δίπλα σε κάθε πολίτη για όσο καιρό χρειαστεί. «Χωρίς ποτέ να κρύβουμε τα εμπόδια της συγκυρίας, μιλώντας πάντα τη γλώσσα της αλήθειας, αλλά εξαντλώντας τα περιθώρια στήριξης της κοινωνίας». Παράλληλα, ο πρωθυπουργός για ακόμη μια φορά διαβεβαίωσε ότι η ενεργειακή επάρκεια της χώρας είναι απόλυτα διασφαλισμένη, ενώ σημείωσε ότι «οι προμήθειες φυσικού αερίου της χώρας θα γίνουν με τρόπο τέτοιο, ώστε να μην παραβιαστούν οι κυρώσεις που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία».
Η δικαστική οδός για την Ρήτρα αναπροσαρμογής
Στο μεταξύ, σαφείς οδηγίες για το τι ακριβώς ισχύει με τα νέα συμβόλαια με τους παρόχους ενέργειας και τις ρήτρες αναπροσαρμογής έδωσε μιλώντας στο «Πρώτο Πρόγραμμα» ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Δημήτρης Βερβεσός. «Αυτοί που δεν έχουν υπογράψει, έχουν παλαιά συμβόλαια και τους επιβλήθηκαν μονομερώς χωρίς προηγούμενη ειδοποίησή τους, οφείλουν να πληρώνουν οπωσδήποτε το ρεύμα και κατά τα λοιπά για το κομμάτι της ρήτρας αναπροσαρμογής πρέπει να το διεκδικήσουν δικαστικώς», τόνισε.
«Επειδή όμως δικαστικά αυτά τα πράγματα στην πατρίδα μας κρατάνε 2 και 3 χρόνια, προκειμένου να αποφευχθεί η μακρόχρονη, κοστοβόρος και χρονοβόρος ταλαιπωρία του πολίτη σε δικαστικές διαδρομές που είναι πολύ ταλαιπωριακού τύπου, θα πρέπει να λυθεί το θέμα με νομοθετική παρέμβαση. Αν δεν λυθεί ή μέχρι να λυθεί από την κεντρική διοίκηση, από την Πολιτεία, πρέπει να πούμε στον κόσμο να μην πηγαίνει στα δικαστήρια αν η ρήτρα αφορά οικιακή κατανάλωση, γιατί αυτό το θέμα θα το λύσουν οι συλλογικές αγωγές των Καταναλωτικών Οργανώσεων που έχουν ήδη κατατεθεί και θα εκδικαστούν το επόμενο διάστημα», επισήμανε.
Διευκρινίσεις από τη ΡΑΕ – Τι πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές
Με ανακοίνωσή της η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, «αποβλέποντας στην πλήρη και ορθή ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής», προχώρησε σε διευκρινίσεις για τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής.
Συγκεκριμένα αναφέρει τα εξής:
Η Ρήτρα Αναπροσαρμογής στις Συμβάσεις Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας αποτελεί αμιγώς και αποκλειστικά επιχειρηματική απόφαση των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας και δεν «επιβλήθηκε» από τη ΡΑΕ.
Η παροχή από τους Προμηθευτές Ηλεκτρικής Ενέργειας κυμαινόμενων τιμολογίων, δηλαδή τιμολογίων όπου η Χρέωση Προμήθειας διαμορφώνεται βάσει Ρήτρας Αναπροσαρμογής, αποτελεί συνήθη εμπορική πρακτική, προβλεπόμενη στον Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας που εκδόθηκε με απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής τον Απρίλιο του 2013 (ΦΕΚ Β΄ 832/9.4.2013).
Τα κυμαινόμενα τιμολόγια τα οποία ενσωματώνουν Ρήτρα Αναπροσαρμογής είναι διαδεδομένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτέλεσαν για τους εναλλακτικούς Προμηθευτές το εργαλείο διαφοροποίησης και ανάπτυξης ανταγωνιστικής δραστηριότητας προς τα έως τότε προσφερόμενα τιμολόγια, που ήταν αποκλειστικά σταθερής χρέωσης. Από την υπό έκδοση έκθεση Market Monitoring Report – Consumer Protection Volume του Council of the European Energy Regulators (CEER) για το έτος 2021 προκύπτει ότι από τις 24 χώρες που απάντησαν στις συγκεκριμένες ερωτήσεις που αφορούν τα διαθέσιμα προσφερόμενα συμβόλαια στη λιανική, 22 χώρες έχουν τιμολόγια με κυμαινόμενη χρέωση.
Ο Κώδικας Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας του 2013 εξαρχής επέβαλε σαφή, εύλογα και διαφανή κριτήρια βάσει των οποίων λαμβάνει χώρα η αναπροσαρμογή των Χρεώσεων Προμήθειας (βλέπε, το άρθρο 28 παρ. 3 (γ), άρθρο 1 παρ. 2(στ) του Παραρτήματος ΙΙ). Τα εν λόγω κριτήρια αποσκοπούν στην: (α) επαρκή ενημέρωσή των καταναλωτών εκ των προτέρων, αναφορικά με τη φύση του τιμολογίου τους ως κυμαινόμενου, (β) κατανόηση και επαληθευσιμότητα της μεθοδολογίας υπολογισμού της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και (γ) δυνατότητα επιλογής προμηθευτή και προγράμματος προμήθειας, κατά τις ανάγκες τους.
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, διαπίστωσε ότι υφίσταται έλλειμμα διαφάνειας ως προς την επιβολή και την ενεργοποίηση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και, εξ αυτού του λόγου, εξέδωσε την υπ’ αρ. 409/2020 Απόφασή της «Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη διαφάνεια και την επαληθευσιμότητα των χρεώσεων στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων ΧΤ» (ΦΕΚ Β΄ 1364/14.04.2020). Με την ως άνω απόφαση η ΡΑΕ: α) επέβαλε στους Προμηθευτές την υποχρέωση παροχής τουλάχιστον ενός σταθερού τιμολογίου, β) τυποποίησε την ονομασία της Ρήτρας και όρισε ότι η διακύμανση οφείλει να γίνεται βάσει ενός μόνο μεγέθους της αγοράς, το οποίο να είναι εύκολα προσβάσιμο και επαληθεύσιμο από τον μέσο καταναλωτή, γ) τυποποίησε τη μεθοδολογία της Ρήτρας Αναπροσαρμογής ώστε να είναι σαφέστερος και περισσότερος κατανοητός ο υπολογισμός της και δ) συνέστησε να καθορίζεται η «περιοχή ασφαλείας», δηλαδή το εύρος τιμών πέραν του οποίου αναπροσαρμόζεται η Χρέωση Προμήθειας, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να ελαχιστοποιείται η ανάγκη ενεργοποίησης του μηχανισμού αναπροσαρμογής.
Η Αρχή, ήδη από τις 8 Απριλίου 2022, έχει εκκινήσει διαδικασία ακροάσεων των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας που παραβιάζουν τις υποχρεώσεις τους εκ της 409/2020 Απόφασης ΡΑΕ, είτε παραλείποντας να παρέχουν σταθερά τιμολόγια είτε διαμορφώνοντας τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής κατά τρόπο που αποκλίνει ουσιωδέστατα από την κατεύθυνση της Αρχής είτε ακόμη παραπλανώντας τους καταναλωτές εμφανίζοντας τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής ως μη εντασσόμενη στις ανταγωνιστικές χρεώσεις, δηλαδή τις χρεώσεις που διαμορφώνουν ελεύθερα οι Προμηθευτές.
Η ΡΑΕ δεν διαθέτει αποφασιστική αρμοδιότητα για τα ζητήματα που αφορούν την προμήθεια ενέργειας, καθώς δεν έχει την αρμοδιότητα έκδοσης και τροποποίησης του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας (άρθρο 138 ν. 4001/2011). Ωστόσο, στο πλαίσιο της αδιάλειπτης εποπτικής παρακολούθησης των διαμορφούμενων επιχειρηματικών πρακτικών και με στόχο την περαιτέρω ενδυνάμωση των καταναλωτών και την ενίσχυση της ευχερούς κατανόησης των τιμολογίων, εξέδωσε την υπ’ αρ. 967/2021 Απόφασή της «Κατευθυντήριες Οδηγίες για την υιοθέτηση πρότυπου εγγράφου «Αίτησης Προσφοράς Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΧΤ» και υποδείγματος «Λογαριασμού Κατανάλωσης ΧΤ». Με ως άνω απόφαση, που επέχει τον χαρακτήρα ερμηνευτικής οδηγίας – σύστασης, προωθείται αποφασιστικά η αρχή της διαφάνειας τόσο σε προσυμβατικό επίπεδο, όταν δηλαδή οι καταναλωτές συγκρίνουν τις προσφορές προμήθειας, όσο και κατά την εκτέλεση της σύμβασης, ιδίως στο επίπεδο του λογαριασμού κατανάλωσης. Πλέον καθίσταται απολύτως ευχερές στους καταναλωτές να αντιλαμβάνονται εκ των προτέρων τη φύση του προσφερόμενου τιμολογίου και του βαθμού έκθεσής τους στον κίνδυνο τιμών των χονδρεμπορικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Αρχή, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, παρακολουθεί και εποπτεύει τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας και ενεργεί με γνώμονα την προστασία των καταναλωτών και την τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού.
