Το πιο πιθανό σενάριο ήταν η προέλαση μέσα από τις ρωσικές γραμμές προς τη Μαύρη Θάλασσα. Ο μόνος άγνωστος παράγων ήταν ο χρόνος. Όταν ξεκίνησε λοιπόν η επίθεση, τον Ιούνιο του 2023, το στοιχείο της έκπληξης δεν υπήρχε. Οι Ρώσοι ήταν καλά προετοιμασμένοι. Ο ουκρανικός στρατός δεν είχε ούτε τα μέσα ούτε την εκπαίδευση, την εναέρια στήριξη ή τις διοικητικές δομές για να τα καταφέρει.
του Lawrence Freedman (*)
Στα τέλη του χρόνου, η Ρωσία ξεκίνησε τη δική της επίθεση. Είχαν λειτουργήσει προς όφελός της τόσο οι καθυστερήσεις του Κιέβου στη στρατολόγηση περισσοτέρων ανδρών όσο και το μπλόκο των Ρεπουμπλικανών στην αποστολή περισσότερης βοήθειας από την Ουάσινγκτον προς το Κίεβο. Η Ρωσία υπέστη μεγάλες απώλειες σε άνδρες και εξοπλισμό, αλλά με την οικονομία της να είναι προσανατολισμένη στον πόλεμο και το πεζικό της να είναι ανεξάντλητο κατάφερε να απωθήσει τους εξαντλημένους Ουκρανούς και να καταλάβει γκρεμισμένες πόλεις και χωριά.
Επιπλέον, η Ρωσία έθεσε στο στόχαστρο την υποδομή και κατοικημένες περιοχές της Ουκρανίας. Η Ουκρανία σημείωσε κάποιες επιτυχίες στην απώθηση του ρωσικού ναυτικού έξω από τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά ο συνολικός απολογισμός δεν ήταν ενθαρρυντικός. Μια νέα επίθεση έμοιαζε πολύ ριψοκίνδυνη.
Την ίδια ώρα γινόταν συζήτηση για διαπραγματεύσεις και κατάπαυση του πυρός. Με τις δυνάμεις του να έχουν την πρωτοβουλία, ο Πούτιν δεν ενδιαφερόταν για συμφωνίες που δεν θα ικανοποιούσαν στο μέγιστο τους στόχους τους.
Αιφνιδιάζοντας τους πάντες, οι ουκρανικές δυνάμεις ξεκίνησαν μια νέα επίθεση στις 6 Αυγούστου, διεισδύοντας στην περιοχή του Κουρσκ. Η πρώτη απάντηση, ακόμη κι από ουκρανούς αναλυτές, ήταν ότι επρόκειτο για τρέλα, για θυσία πολύτιμων στρατιωτών που θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο χρήσιμοι στο Ντονιέτσκ. Το σχέδιο φαινόταν μάταιο, μια προσπάθεια του προέδρου Ζελένσκι και του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων Ολεξάντρ Σίρσκι να εντυπωσιάσουν.
Πολύ γρήγορα η ατμόσφαιρα άλλαξε. Εδώ δεν επρόκειτο για μια παράτολμη επιδρομή μερικών εκατοντάδων στρατιωτών, αλλά για μια συνδυασμένη επιχείρηση με τη συμμετοχή αρκετών ταξιαρχιών, που άρχισαν να καταλαμβάνουν εδάφη και να συλλαμβάνουν αιχμαλώτους. Το Κίεβο είχε διδαχθεί τα μαθήματα του 2023. Οι επικοινωνιακές γραμμές του εχθρού μπλοκαρίστηκαν. Τα ουκρανικά αεροσκάφη αξιοποιήθηκαν. Τα ισχυρά σημεία των Ρώσων παρακάμφθηκαν. Χρησιμοποιήθηκαν έμπειροι στρατιώτες, όχι νεοσύλλεκτοι. Το αποτέλεσμα ήταν να καταληφθούν μέσα σε μια εβδομάδα 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ρωσικού εδάφους, περισσότερα κι από όσα είχαν καταλάβει οι Ρώσοι το προηγούμενο οκτάμηνο.
Με δεδομένο ότι απομακρύνθηκαν 200.000 άνθρωποι από τα σπίτια τους, ο Πούτιν δεν μπορούσε να αρνηθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης. Αν και δυσκολεύτηκε να παραδεχθεί ότι η Ρωσία είχε δεχθεί εισβολή, μίλησε για τρομοκρατία και πρόκληση. Κι ανέθεσε στον Αλεξέι Ντιούμιν, πρώην σωματοφύλακά του και έμπιστό του, να προετοιμάσει μαζί με τις μυστικές υπηρεσίες την απάντηση.
Θα σκεπτόταν κανείς ότι η Ρωσία δεν θα δυσκολευτεί να εκδιώξει τους Ουκρανούς. Όμως η αποστολή του στρατού είναι να κατακτήσει τη γειτονική χώρα, όχι να εκδιώξει εισβολείς. Αν και υπάρχουν λοιπόν πληροφορίες για παγίδευση ουκρανικών μονάδων, το Κίεβο διατηρεί την πρωτοβουλία και καταλαμβάνει περισσότερα εδάφη. Θα πρέπει τώρα να αποφασίσει πόσα εδάφη θέλει να κρατήσει και πόσους ακόμη στρατιώτες θα εμπλέξει στην επιχείρηση.
Ο πρόεδρος Ζελένσκι έχει πει ότι η επιχείρηση αυτή θα φέρει πιο κοντά την ειρήνη. Ο Πούτιν είναι εμφανώς προβληματισμένος και σχεδιάζει μια βίαιη απάντηση, όπως έκανε τον Σεπτέμβριο του 2022 ύστερα από την τελευταία επιτυχημένη επίθεση της Ουκρανίας. Όμως τώρα η οικονομία του πάσχει από έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού. Και είναι αναγκασμένος να ξανασκεφτεί τον ισχυρισμό ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη νέα εδαφική πραγματικότητα.
(*) O Λόρενς Φρίντμαν είναι Βρετανός ιστορικός
(Πηγή: Financial Times)
