Θανατηφόροι καύσωνες στον Καναδά, βιβλικές πλημμύρες στη Γερμανία και στο Βέλγιο, καταστροφικές φωτιές στην Αμερική, αλλά και στην Ελλάδα. Χωρίς καμία αμφιβολία, το καλοκαίρι του 2021 μας έχει φέρει σε επαφή με τις πιο τρομακτικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Περιοχές ανά τον κόσμο βιώνουν πρωτόγνωρες καιρικές συνθήκες, με τον Καναδά να καταγράφει πάνω από 200 θανάτους λόγω καύσωνα στην Βρετανική Κολομβία, τεράστιες εκτάσεις γης να καίγονται στην Καλιφόρνια, ενώ σε περιοχή της Νότιας Σιβηρίας οι πάγοι λιώνουν με καταπληκτικούς ρυθμούς.
Ωστόσο, πρέπει να δοθεί προσοχή σε μια ακόμη συνέπεια της κλιματικής αλλαγής: τον λοιμό. Η νότια Μαδαγασκάρη βρίσκεται στην πρώτη γραμμή ενός καταστροφικού λοιμού, που έχει προκληθεί εξ ολοκλήρου από την κλιματική αλλαγή.
Το νότιο τμήμα του νησιώτικου κράτους της Μαδαγασκάρης, στα ανατολικά παράλια της Αφρικής, ένα παρθενικό και τροπικό μέρος γνωστό για την βιοποικιλότητα του, βιώνει την χειρότερη ξηρασία των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Σίτισης του ΟΗΕ, 1.14 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από ανεπάρκεια τροφής ενώ περίπου 400,000 άνθρωποι οδηγούνται προς τον λοιμό. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω μειωμένων βροχοπτώσεων τα τελευταία πέντε έτη.
Οι περισσότεροι κάτοικοι του νότου εξαρτώνται από μικρής κλίμακας γεωργίας που τροφοδοτείται από την βροχή, αλλά λόγω της ξηρασίας, τα ποτάμια και τα φράγματα άρδευσης έχουν στεγνώσει.
Επιπλέον, οι αυξανόμενες θερμοκρασίες έχουν διαταράξει τις παγκόσμιες καιρικές συνθήκες στις οποίες οι αγρότες έχουν βασιστεί για αιώνες. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει όλεθρο σε μέρη όπως την Μαδαγασκάρη που εξαρτώνται από την βροχή για την παραγωγή τροφίμων.
Αντιπρόσωποι από το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Σίτισης του ΟΗΕ, οι οποίοι βρίσκονται επί τόπου στην Μαδαγασκάρη βοηθώντας στη διανομή τροφίμων, περιγράφουν σκηνές αφάνταστου πόνου με τις οικογένειες να εκμεταλλεύονται ό,τι έχουν διαθέσιμο, από άγουρες ντομάτες μέχρι σακιά με περιορισμένη ποσότητα ρυζιού.
Η πείνα έχει οδηγήσει χιλιάδες παιδιά να τρώνε ακατέργαστους κάκτους, άγρια φύλλα μέχρι και είδη εντόμων, πηγή τροφής που θεωρείται ως η τελευταία λύση. Σύμφωνα με την Shelley Thakral, αντιπρόσωπο του ΟΗΕ, «η γη έχει καλυφθεί από άμμο. Δεν υπάρχει νερό και οι πιθανότητες να βρέξει είναι λίγες ».
Ακόμη χειρότερα, ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι ο αριθμός ανθρώπων στην Μαδαγασκάρη που απειλούνται με τον λοιμό, θα διπλασιαστεί τον Οκτώβρη. «Αυτό το γεγονός δε συμβαίνει εξαιτίας πολέμου η εθνικής σύγκρουσης, αλλά λόγω κλιματικής αλλαγής» προειδοποιεί ο David Beasley, εκτελεστικός διευθυντής του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης του ΟΗΕ.
Αν και ιστορικά οι λιμοί προήλθαν από αποτυχίες καλλιεργειών και καταστροφές, οι σύγχρονοι λιμοί θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό ανθρωπογενείς – πυροδοτούνται δηλαδή από συγκρούσεις σε συνδυασμό με φυσικές καταστροφές και πολιτική αδράνεια.
Ωστόσο η Μαδαγασκάρη δεν βιώνει τίποτα από όλα αυτά, με τον τωρινό λοιμό να αποτελεί τον πρώτο στην σύγχρονη ιστορία που θεωρείται αποτέλεσμα αποκλειστικά της κλιματικής αλλαγής. Και είναι απολύτως λογικό.
Η δραματική αλλαγή στο παγκόσμιο μοτίβο καιρικών συνθηκών επηρεάζει τις περιοχές όπου η οικονομία και η βιωσιμότητα εξαρτώνται από την γεωργία. Ως αποτέλεσμα, οι καλλιέργειες λιγοστεύουν, ο πληθυσμός οδηγείται στον λοιμό και την εξαθλίωση και ο αριθμός προσφύγων αυξάνεται.
Η Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank)εκτιμά ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να προκαλέσει μετακίνηση περισσότερων από 140 εκατομμυρίων ανθρώπων εντός των συνόρων των χωρών τους έως το 2050 στην Υποσαχάρια Αφρική, την Νότια Ασία και την Λατινική Αμερική, με σοβαρές συνέπειες στην οικονομική ανάπτυξη.
Ο David Beasley έχει συγκρίνει την κατάσταση που επικρατεί στην Μαδαγασκάρη με μια «ταινία τρόμου», αναφέροντας ότι είναι «αρκετή, ώστε να κάνει και τον πιο σκληροτράχηλο ανθρωπιστή να δακρύσει». Ούτε η κυβέρνηση ούτε ο ΟΗΕ έχουν ακριβείς αριθμούς των θανάτων που έχουν προέλθει από τον λοιμό, ωστόσο το πρακτορείο Agence France-Presse έχει καταγράψει τουλάχιστον 340 θανάτους το τελευταίο διάστημα.
Ο ΟΗΕ αναφέρει ότι χρειάζονται τουλάχιστον 78.6 εκατομμύρια δολάρια για την διανομή τροφίμων που θα σώσουν την ζωή πολλών ανθρώπων την επόμενη σεζόν στην Μαδαγασκάρη. Αλλά αυτό δε φαίνεται να είναι αρκετό ώστε να βοηθήσει και άλλες χώρες, οι οποίες έχουν επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή, να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Η Νότια Μαδαγασκάρη, για παράδειγμα, θα χρειαστεί σίγουρα νέα συστήματα άρδευσης μαζί με νέες μεθόδους καλλιέργειας, ανθεκτικές στην απρόβλεπτη ξηρασία. Με την Μαδαγασκάρη να αποτελεί μια από τις πιο φτωχές χώρες στον κόσμο, είναι σχεδόν απίθανο να μπορέσει να καλύψει το κόστος τέτοιων καινοτομιών.
Χωρίς καμία αμφιβολία ο λοιμός που επικρατεί στην Νότια Μαδαγασκάρη αποτελεί ίσως την χειρότερη επίπτωση της κλιματική αλλαγής για το 2021 και θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια σοβαρή προειδοποίηση για τα χειρότερα που έπονται εάν δεν ληφθεί άμεση ανταπόκριση παρόμοια με αυτής για την αντιμετώπιση της πανδημίας του νέου κορωνοϊού.
Ο λοιμός στην Μαδαγασκάρη, οι πλημμύρες στην Γερμανία και οι καύσωνες στην Βόρεια Αμερική αποτελούν ένδειξη ότι το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
Η κλίμακα του προβλήματος δεν μπορεί να υποτιμηθεί, δεδομένου ότι στην πρώτη γραμμή βρίσκονται χώρες, όπως η Μαδαγασκάρη, οι οποίες δεν ευθύνονται άμεσα για την κλιματική αλλαγή, εφόσον ούτε χρησιμοποιούν αμάξια, ούτε καταναλώνουν ρεύμα. Όπως δήλωσε πολύ σωστά η Lola Kastro, περιφερειακή διευθύντρια του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης στη Νότια Αφρική: «Αυτές οι χώρες συνεισφέρουν μηδαμινά, αλλά βιώνουν το μεγαλύτερο βάρος της κλιματικής αλλαγής. Αποτελεί ηθική υποχρέωση να τους υποστηρίξουμε».
