Την Τετάρτη (4/1) πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Δίου – Ολύμπου παρουσίαση της διαδικασίας που ακολουθήθηκε για την ένταξη του εθίμου των Σίχνων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Η παρουσίαση αφορούσε τόσο την ενημέρωση γύρω από το έθιμο των Σίχνων όσο και για το πως κατάφερε να γίνει το πρώτο έθιμο που εντάχθηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Αρχικά ο Δήμαρχος Δίου Ολύμπου Ευάγγελος Γερολιόλιος απηύθυνε χαιρετισμό στους παρευρισκόμενους. Στην συνέχεια μίλησε για την οργάνωση του εθίμου των Σίχνων.
Τόνισε πως είναι το μοναδικό στην Πιερία και ανέφερε πως είναι μεγάλη τιμή η διοργάνωσή του για τον Δήμο Δίου Ολύμπου. Πρόσθεσε πως το έθιμο των Σίχνων έχει αναγνωριστεί πανελλαδικά και πως μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο. Απηύθυνε πρόσκληση για γνωριμία με το έθιμο από κοντά και έκλεισε με ευχαριστίες σε όσους εργάστηκαν και βοήθησαν να υλοποιηθεί το έθιμο των Σίχνων.
Στιγμιότυπα από την συνέντευξη τύπου:
Η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Ουρανία Κατσαμάκα
Στην συνέχεια η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δίου – Ολύμπου, Φιλόλογος Ουρανία Κατσαμάκα ανέφερε πως το έθιμο των Σίχνων ξεχωρίζει για την μεγαλοπρεπή εμφάνισή του και για την μαζικότητα της άφθονης συμμετοχής. Μίλησε για την προσωπική της συνεισφορά στη διεξαγωγή του εθίμου και έκανε μία σύντομη περιγραφή του εθίμου. «Ένα λάβαρο, δηλαδή σημαίες μεγάλες σε διαστάσεις περίπου ενάμιση μέτρο πάνω σε μεγάλα κοντάρια τουλάχιστον οχτώ μέτρων με ασημένιο ή χρυσό σταυρό στην κορυφή. Φέρουν κρόσσια και μερικές φορές κουδουνάκια και έχουν σταυρό στη μέση και έντονα χρώματα ώστε να διακρίνονται και να προξενούν οπτική και ηχητική εντύπωση από μακριά. Αντιπροσωπεύουν κάθε εξωκλήσι της περιοχής ή είναι αφιερώματα συνεδρίων και οικογενειών και συμμετέχουν με καθορισμένη ιεροτελεστία στον καθαγιασμό των υδάτων και στον εορτασμό των Φώτων.
Ανήμερα των Θεοφανείων ορίζονται εθιμικά οι άνδρες που θα σηκώσουν τα Σίχνα οι λεγόμενοι Σιχνοφόροι. Σήμερα υπάρχουν οικογένειες και άνδρες που κράτησαν το ίδιο Σίχνο για πάνω από 30 χρόνια. Είναι τιμή για μία οικογένεια να συνεχίζει την παράδοση. Να υψώνει περήφανα το Σίχνο σε όλη την πορεία της πομπής η οποία ξεκινά από τις δύο εκκλησιές τον Άγιο Δημήτριο και τον Άγιο Γεώργιο. Η συνάντηση των τριών ενοριών μαζί με του Αγίου Νικολάου γίνεται στην κεντρική πλατεία του Λιτόχωρου όπου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Κατά την διάρκεια της πομπής γίνονται στάσεις όπου οι Σιχνωφόροι ψάλλουν (το κύριε ελέησον) το οποίο συνεχίζεται και μετά το αντάμωμα των τριών ενοριών για την πορεία προς το φαράγγι του Ενιπέα ή Λάκκος με την τοπική ονομασία. Κατά την διαδικασία ο σταυρός ρίχνεται μέσα στην δεξαμενή και οι νεαροί Σιχνοφορήτες βουτούν για να βρουν τον σταυρό. Στο τέλος της διαδικασίας τα Σίχνα βουτιούνται τρείς φορές στα παγωμένα και αγιασμένα νερά του Ενιπέα. Στην συνέχεια επιστρέφονται από τους Σιχνοφόρους στους ναούς και την επόμενη ημέρα ανήμερα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου ξεκινά η αποσυναρμολόγησή τους και η φύλαξή τους». Πρόσθεσε πως χρειάζεται να διατηρηθεί η παράδοση από τους παππούδες στη νέα γενιά. Στο τέλος είπε ότι είναι σημαντικό να γίνονται γνωστά τα τοπικά έθιμα όχι μόνο στην ευρύτερη περιοχή αλλά και Πανελλαδικά.
Ο Γιάννης Παπαζαχαρίας ερευνητής του εθίμου
Τέλος ο ερευνητής του εθίμου Γιάννης Παπαζαχαρίας ευχαρίστησε τον Δήμαρχο Ευάγγελο Γερολιόλιο αλλά και την Ουρανία Κατσαμάκα για την βοήθεια που του πρόσφεραν καθ’ όλη την διάρκεια της διαδικασίας που ακολούθησε. Ευχαριστίες απηύθυνε και στον Σωτήρη Μασταγκά απόστρατο αξιωματικό και στον Δικηγόρο Νίκο Παπανικολάου για την παραπομπή τους κυρίως σε γραπτές πηγές αλλά και τις προσωπικές τους εμπειρίες και μαρτυρίες για το έθιμο. Και στον δάσκαλο Χρήστο Σκρέτα για την παραχώρηση χρήσης φωτογραφιών από το έθιμο.
Εν συνεχεία ανέφερε πως το έθιμο των Σίχνων εντάχθηκε στον κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Ήταν ένα δύσκολο ταξίδι καθώς πρώτα έπρεπε να γίνει η ένταξη του στον Εθνικό κατάλογο. Η θετική απάντηση ήρθε αμέσως από τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο. Το ταξίδι ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2022. Το έθιμο όμως των Σίχνων εντάχθηκε στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2021 με απόφαση της Υπουργού Λίνας Μενδώνη. Τόνισε «Είναι έθιμο Βυζαντινό. Και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η λέξη προέρχεται από το λατινικό ¨SIGNUS¨ και αποδεικνύεται από το κοινό ουδέτερο γένος και των δύο λέξεων και την μεταγραφή στα λατινικά του ουκρανικού Χ σε G. Τα Σίχνα του Λιτοχώρου είναι σημαίες εκκλησιών. Οι τιμές που αποδίδονται, η συσπείρωση των οικογενειών και κάθε γειτονιάς ενορίας γύρω από αυτά, μα κυρίως οι χαιρετισμοί τους με τουφεκιές μας οδηγούν στο τολμηρό συμπέρασμα πως πιθανόν αποτελούν¨ μπαιράκια¨ και αυτό το αναφέρει και ο γνωστός καθηγητής λαογραφίας Κάκαλος . »
Το Ολύμπιο Βήμα ρώτησε τον ερευνητή Γιάννη Παπαζαχαρία
Η κατάταξη στην Άυλη Κληρονομιά τι εξασφαλίζει σε ένα έθιμο; Τη συνέχεια;
«Δεν εξασφαλίζεται η συνέχεια. Τη συνέχεια την εξασφαλίζει ο λαός και αυτοί που συμμετέχουν. Εξασφαλίζεται η πιστοποίηση, ότι αυτό είναι αναγνωρισμένο και έτσι θα συνεχίσει να γιορτάζεται, με την πάροδο του χρόνου να μπαίνουν καινούργια πράγματα. Και συνεχώς ανά δύο χρόνια υπάρχει δέσμευση προς το Υπουργείο Πολιτισμού ότι ο Δήμος είναι υποχρεωμένος να κάνει επαναεπικαιροποίηση του εθίμου».
Πιστεύετε ότι μετά από 100 χρόνια οι Λιτοχωρίτες θα συνεχίσουν την παράδοση και αυτά τα έθιμα;
«Τώρα σε 100 χρόνια δεν γνωρίζω εάν θα μπορούν να το γιορτάζουν. Εύχομαι να το καταφέρουν».
