Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην ολιστική και πολυεπίπεδη αντιμετώπιση του προβλήματος της φοροδιαφυγής, τη φορολογική δικαιοσύνη και την εξασφάλιση των απαιτούμενων πόρων για την ενίσχυση της κοινωνικής πολιτικής.
Οι παρεμβάσεις που υλοποιούνται με το νομοσχέδιο περιλαμβάνουν:
– Την απαγόρευση της χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων.
– Το νέο δίκαιο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών.
– Την αύξηση του προστίμου για χρήση μετρητών σε συναλλαγές άνω των 500 ευρώ, σε ποσό διπλάσιο της συναλλαγής.
-Τη ρύθμιση της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων.
– Την διακοπή συνεργασίας των εταιριών εμπορίας καυσίμων με παραβάτες λαθρεμπορίας.
Επιπλέον, τη μεταρρύθμιση συμπληρώνουν οι εξής παρεμβάσεις που δεν απαιτούν νομοθετική ρύθμιση και θα υλοποιηθούν με διοικητικές πράξεις:
Η ολοκλήρωση της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS τους πρώτους μήνες του 2024.
Η επέκταση της υποχρέωσης κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών (EFT/POS) στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς που σήμερα δεν έχουν.
Η ενεργοποίηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής, πιλοτικά από τις αρχές του 2024 και πλήρως έως το τέλος του έτους.
Τα υποχρεωτικά ηλεκτρονικά τιμολόγια εντός του 2024 για τα οποία έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα στην ΕΕ.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε: «Το νομοσχέδιο αυτό είναι μια σοβαρή μεταρρυθμιστική προσπάθεια για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Η κυβέρνηση παρεμβαίνει σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα προκειμένου να υπάρξουν χειροπιαστά αποτελέσματα για το μεγάλο αυτό πρόβλημα: Διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, περιορισμός της χρήσης των μετρητών, αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, εκσυγχρονισμός του πλαισίου για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, δικαιότερος τρόπος φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, ώστε οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι να μην αισθάνονται θύματα της φορολογικής πολιτικής.
Με όλες αυτές τις πρωτοβουλίες θα μπορέσουμε να περιορίσουμε την φοροδιαφυγή και να στηρίξουμε ανάλογα την κοινωνική μας πολιτική, ξεκινώντας από την υγεία και την παιδεία, όπως θα φανεί στον προϋπολογισμό του 2024. Χωρίς να αυξάνουμε τους φόρους, μέσω όλων αυτών των πρωτοβουλιών που περιορίζουν την παραβατικότητα και τη φοροδιαφυγή, η κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα θα αποκτήσει πιο ουσιαστικό περιεχόμενο. Ενώ στο τέλος της διαδρομής φυσικά, με το δημοσιονομικό περιθώριο που θα προκύψει, υπάρχει πάντοτε ο στόχος για περαιτέρω μείωση των φορολογικών συντελεστών.
Θέτουμε σήμερα σε διαβούλευση το νομοσχέδιο αυτό περιμένοντας παρατηρήσεις, σχόλια, αντιρρήσεις, αντιπροτάσεις. Δεσμευόμαστε ότι θα εξετάσουμε όλα τα σχόλια ειλικρινά και απροκατάληπτα. Αυτή άλλωστε είναι η προστιθέμενη αξία της διαβούλευσης.
Σε κάθε περίπτωση όμως θα ήταν λάθος για την ίδια την κοινωνία να αλλάξει η φιλοσοφία αυτού του νομοσχεδίου και να διατηρηθούν γνωστές παθογένειες. Διότι βασική επιδίωξή μας μέσω αυτής της νομοθετικής πρωτοβουλίας είναι να υπάρξει μία εντονότερη αίσθηση κοινωνικής δικαιοσύνης. Και αυτό είναι φαντάζομαι κοινή επιδίωξη όλων μας».
Ειδικότερα τα σημαντικότερα σημεία του σχεδίου νόμου είναι τα ακόλουθα:
-
Περιορισμός της χρήσης μετρητών
– Οι αγοραπωλησίες ακινήτων θα γίνονται αποκλειστικά με χρήση τραπεζικών μέσων πληρωμής. Συμβόλαια που αναφέρουν μερική ή ολική εξόφληση του τιμήματος με μετρητά είναι άκυρα.
– Τα πρόστιμα για αγορές άνω των 500 ευρώ με μετρητά, που είναι σήμερα 100 ευρώ, αυξάνονται στο διπλάσιο της αξίας της συναλλαγής.
-
Διαφάνεια στους ελέγχους
– Θεσπίζεται υποχρεωτική ηλεκτρονική διαβίβαση των λογιστικών αρχείων στην ΑΑΔΕ. Ορίζεται ότι εκπτώσεις φόρων και δαπάνες προς έκπτωση δεν λαμβάνονται υπόψη, αν τα παραστατικά στα οποία στηρίζονται δεν έχουν διαβιβασθεί ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ, καθώς και ότι τα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν μπορεί να είναι μικρότερα από τα έξοδα που έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα.
– Επεκτείνονται οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου για τον προσδιορισμό του εισοδήματος (οι τεχνικές αυτές βασίζονται σε στοιχεία, όπως οι τραπεζικές καταθέσεις, οι δαπάνες σε μετρητά, η ρευστότητα του φορολογούμενου, κ.ά.). Με τη διάταξη ορίζεται ότι οι έμμεσες τεχνικές θα χρησιμοποιούνται σε τρεις ακόμη περιπτώσεις (πέρα από αυτές που ισχύουν ήδη), που είναι οι εξής:
– όταν δηλώνεται ζημία σε τρία τουλάχιστον συνεχόμενα έτη και δεν προκύπτει ο τρόπος χρηματοδότησης της επιχείρησης, με τον οποίο καλύπτονται οι υποχρεώσεις της,
– όταν υπάρχει σημαντική αναντιστοιχία μεταξύ αγορών, πωλήσεων και αποθεμάτων,
– όταν ο συντελεστής μικτού κέρδους που προκύπτει από τα δηλούμενα αποτελέσματα είναι διαφορετικός από αυτόν που προκύπτει βάσει των παραστατικών αγορών και πωλήσεων.
Οι έμμεσες τεχνικές εφαρμόζονται ήδη στις περιπτώσεις που δεν εφαρμόζονται τα λογιστικά πρότυπα ή ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας, καθώς και αν τα φορολογικά στοιχεία δεν προσκομισθούν στη Φορολογική Διοίκηση μετά από δύο προσκλήσεις (αντί για μια που ισχύει τώρα).
– Προβλέπεται χρηματικό μπόνους ίσο με το δεκαπλάσιο της αξίας της συναλλαγής (με ελάχιστο 100 ευρώ και μέγιστο 3.000 ευρώ) για τους πολίτες που κάνουν καταγγελίες για παραποιημένες ταμειακές μηχανές μέσω της εφαρμογής «Appodixi», οι οποίες καταλήγουν σε έλεγχο και επιβολή προστίμου.
– Θεσπίζεται η δυνατότητα καταγραφής ήχου ή και εικόνας με κάμερες κατά τη διάρκεια των φορολογικών/ τελωνειακών ελέγχων.
– Αυστηροποιούνται οι κυρώσεις για νοθεία, λαθρεμπόριο καυσίμων ή παρεμπόδιση του ελέγχου: προβλέπεται σφράγιση της εγκατάστασης για δύο χρόνια, ενώ ορίζεται ότι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα των οποίων η εγκατάσταση σφραγίστηκε, δεν μπορούν να δραστηριοποιηθούν στη διακίνηση ενεργειακών προϊόντων επίσης για δύο χρόνια από τη διαπίστωση της παράβασης.
– Θεσπίζονται υποχρεώσεις για τις εταιρείες εμπορίας καυσίμων να λαμβάνουν μέτρα πρόληψης («δέουσας επιμέλειας») για τη νοθεία και το λαθρεμπόριο καυσίμων στα πρατήρια με τα οποία συνεργάζονται. Μεταξύ άλλων, υποχρεούνται να ελέγχουν αν τα πρατήρια διαθέτουν το σύστημα ελέγχου εισροών – εκροών, καθώς και τις απαιτούμενες άδειες και πιστοποιητικά. Επίσης, υποχρεούνται να κάνουν έναν τουλάχιστον έλεγχο ποιότητας καυσίμου το χρόνο. Σε περίπτωση που διαπιστωθούν παραβάσεις οι εταιρείες θα διακόπτουν τη συνεργασία, θα αποσύρουν το σήμα τους από τα παραβατικά πρατήρια και θα ενημερώνουν την ΑΑΔΕ.
-
Βραχυχρόνιες μισθώσεις
Εισάγονται ρυθμίσεις για τη διασφάλιση ισότιμου ανταγωνισμού στην τουριστική αγορά, τη διασταύρωση των εισοδημάτων και την ενίσχυση του κλάδου της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι:
– Φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν τρία ή περισσότερα ακίνητα σε βραχυχρόνια μίσθωση υποχρεούνται να κάνουν έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το εισόδημα που αποκτάται από νομικά πρόσωπα, από τη βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτου, θεωρείται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και υπόκειται σε ΦΠΑ.
– Αυξάνονται τα πρόστιμα για μη εγγραφή στο «Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής», στο 50% των ακαθαρίστων εσόδων του τελευταίου φορολογικού έτους και κατ’ ελάχιστο 5.000 ευρώ (σήμερα το πρόστιμο είναι 5.000 ευρώ).
– Ορίζεται ως βραχυχρόνια η μίσθωση ακινήτου, ανεξάρτητα αν είναι αναρτημένο σε ψηφιακή πλατφόρμα ή όχι, για χρονική διάρκεια μικρότερη των εξήντα ημερών κάθε φορά και εφόσον δεν παρέχονται άλλες υπηρεσίες, πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων.
– Επεκτείνεται στις βραχυχρόνιες μισθώσεις το τέλος διαμονής παρεπιδημούντων, που είναι 0,5 % επί των εσόδων.
– Καταργείται ο φόρος διαμονής και θεσπίζεται το «τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση», σε ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, τουριστικές επαύλεις, βραχυχρόνιες μισθώσεις και τουριστικές επαύλεις. Το τέλος κλιμακώνεται κατά τους μήνες Μάρτιο έως Οκτώβριο από 1,5 έως 10 ευρώ την ημέρα και από Νοέμβριο έως Φεβρουάριο από 0,5 έως 4 ευρώ την ημέρα.
-
Δίκαιο σύστημα φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες
Θεσπίζεται το ελάχιστο τεκμαιρόμενο κέρδος από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας, καθώς και η μείωση κατά 50% του τέλος επιτηδεύματος για τους ελεύθερους επαγγελματίες, που δηλώνουν εισοδήματα υψηλότερα από το τεκμήριο, ενώ για όσους δηλώνουν χαμηλότερα εισοδήματα, το τέλος μειώνεται κατά 25%.
Βασική φιλοσοφία του νομοσχεδίου είναι ότι η προσωπική συνεισφορά κάθε ελεύθερου επαγγελματία στην ατομική του επιχείρηση δεν μπορεί να αποτιμάται σε επίπεδο χαμηλότερο από το εισόδημα του μισθωτού που πληρώνεται με τον κατώτατο μισθό. Προκειμένου να μην υπάρχει εξισωτική αντίληψη, το ύψος της προσωπικής αυτής συνεισφοράς προσαυξάνεται ανάλογα με τα χρόνια της επαγγελματικής δραστηριότητας, το σύνολο της μισθοδοσίας και το ύψος του τζίρου της επιχείρησης. Συγκεκριμένα, για τον υπολογισμό της φορολογίας λαμβάνονται υπόψιν:
α) Ο εκάστοτε ισχύων κατώτατος μισθός προσαυξημένος κατά 10% για κάθε 3 χρόνια επαγγελματικής δραστηριότητας μετά την πρώτη εξαετία ή ο ανώτερος ετήσιος μισθός που ο ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλλει σε υπάλληλό του. Λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο από τα δύο ποσά με ανώτατο όριο σε κάθε περίπτωση τις 30.000 ευρώ.
β) Συντελεστής προσαύξησης του ποσού που προκύπτει από το προηγούμενο κριτήριο, στις περιπτώσεις που ο ετήσιος τζίρος είναι υψηλότερος από το μέσο όρο του εκάστοτε κλάδου. Η προσαύξηση είναι 35 % για όσους πραγματοποιούν τζίρο μεγαλύτερο του μέσου όρου, 70% για τζίρο μεγαλύτερο του 150% του μέσου όρου και 100% για τζίρο που υπερβαίνει το διπλάσιο του μέσου όρου.
γ) Το 10 % του κόστους μισθοδοσίας του προσωπικού με όριο τις 15.000 ευρώ.
Το ελάχιστο τεκμαιρόμενο κέρδος ορίζεται κατ’ ανώτατο όριο 50.000 ευρώ και είναι το άθροισμα τριών συντελεστών.
Ορίζεται ότι το τεκμήριο δεν εφαρμόζεται κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επαγγελματικής δραστηριότητας, για το τέταρτο έτος μειώνεται κατά 67 % και για το πέμπτο έτος κατά 33 %.
Υπενθυμίζεται ότι το τεκμήριο είναι μαχητό. Με το νομοσχέδιο εξειδικεύονται οι προϋποθέσεις προκειμένου ο φορολογούμενος να αμφισβητήσει το τεκμήριο
Πιο αναλυτικά:
Οι φορολογούμενοι μπορούν να αμφισβητήσουν το τεκμήριο στις περιπτώσεις ιδίως που:
α) υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία,
β) είναι φυλακισμένοι,
γ) νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική,
δ) βρίσκονται σε αδυναμία άσκησης δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης ή λοχείας με βάση την εργατική νομοθεσία,
ε) έχουν αποδεδειγμένα πληγεί από εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που κατέστησαν αδύνατη, συνολικά ή μερικά, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας,
στ) τελούν υπό ανάκληση της άδειας λειτουργίας της ατομικής τους επιχείρησης ή της άδειας άσκησης επαγγέλματός τους,
ζ) τελούν υπό απαγόρευση λειτουργίας του καταστήματος ή άλλου χώρου άσκησης της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας σε εφαρμογή απόφασης δημόσιας αρχής για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή άλλου λόγου που υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον,
η) προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι για λόγους ανωτέρας βίας δεν ασκούσαν επιχειρηματική δραστηριότητα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Σε κάθε περίπτωση ο φορολογούμενος οφείλει να προσκομίσει τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη των ισχυρισμών του.
Στο νομοσχέδιο ορίζεται ότι από την εφαρμογή του τεκμηρίου απαλλάσσονται οι επαγγελματίες που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%. Το τεκμήριο μειώνεται κατά 50 % για τους επαγγελματίες που ασκούν δραστηριότητα και έχουν την κύρια κατοικία σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100.
Τυχόν εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις ή από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα συνυπολογίζονται για την κάλυψη του τεκμηρίου. Για παράδειγμα αν το τεκμήριο για έναν επαγγελματία προσδιορίζεται στις 12.000 ευρώ και ο ίδιος έχει εισόδημα από μισθούς ύψους 7.000 ευρώ, το τεκμήριο μειώνεται στις 5.000 ευρώ (12.000-5.000).
Ορίζεται μεταβατική διάταξη με την οποία οι επαγγελματίες που θα φορολογηθούν για τα φετινά (2023) εισοδήματα με το τεκμήριο, θα πληρώσουν το 2024 μειωμένη κατά 50 % προκαταβολή φόρου.
Για την αντιμετώπιση καταχρηστικών ενεργειών ορίζεται ότι φορολογούμενος που διακόπτει το ελεύθερο επάγγελμα και συμμετέχει ως μοναδικός μέτοχος ή εταίρος σε μονοπρόσωπη εταιρεία που ασκεί την ίδια επιχειρηματική δραστηριότητα , μπορεί να φορολογείται με το τεκμήριο αν από τη σύγκριση των φόρων στις δυο περιπτώσεις προκύπτει μικρότερη φορολογική επιβάρυνση.
Προβλέπεται ότι η προσαύξηση λόγω ΚΑΔ δεν ισχύει όταν ο μέσος όρος του ετήσιου κύκλου εργασιών του αντίστοιχου Κ.Α.Δ. δεν υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ ή όταν το πλήθος των επιτηδευματιών που υπάγονται στον συγκεκριμένο Κ.Α.Δ. δεν υπερβαίνει τους 30. Διευκρινίζεται επίσης ότι για τον υπολογισμό του μέσου όρου του κύκλου εργασιών δεν λαμβάνονται υπόψη οι επιτηδευματίες με μηδενικό τζίρο.
Για τους επαγγελματίες που δηλώνουν ζημιές και φορολογούνται με το τεκμήριο, προβλέπεται ότι οι ζημιές δεν μεταφέρονται για να συμψηφιστούν με τα κέρδη επομένων ετών.
