Το ποδόσφαιρο για δισεκατομμύρια ανθρώπων ανά τον κόσμο, που παρακολουθούν το Μουντιάλ του Κατάρ αυτόν τον μήνα, δεν είναι η ίδια η ανθρώπινη κοινωνία, με όλα τα προβλήματά της. Περισσότερο μοιάζει με διέξοδο από αυτήν. Αλλά μερικές φορές, το παιχνίδι είναι μια αντανάκλαση ολόκληρου του πλανήτη – των εθνών, των διαφωνιών τους, των φιλοδοξιών τους και εκείνων που ανήκουν σε μια πληθώρα μειονοτικών κοινοτήτων.
Στις αρχές Νοεμβρίου, λίγες εβδομάδες πριν ξεκινήσει στο Κατάρ το πιο αμφιλεγόμενο Παγκόσμιο Κύπελλο στην ιστορία της διοργάνωσης, κορυφαία στελέχη της FIFA έστειλαν επιστολή καλώντας τις ομάδες «να αφήσουν το ποδόσφαιρο στο επίκεντρο».
Ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, την παραμονή του εναρκτήριου αγώνα προέβη σε μακροσκελές κήρυγμα εναντίον όλων όσοι είχαν επικρίνει το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της διοργανώτριας χώρας, τις συνθήκες που οδήγησαν στο θάνατο χιλιάδες μετανάστες εργάτες κατά την κατασκευή των λαμπερών νέων στάδιων της χώρας και τη στάση του Κατάρ απέναντι στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα.
Οπαδοί από όλο τον κόσμο έχουν διαφορετική άποψη για το τι πρέπει να δείξει αυτή η «κεντρική σκηνή». Πολλοί Ιρανοί που παρακολουθούν τους αγώνες στο Κατάρ θέλησαν να εκφράσουν την υποστήριξή τους στους διαδηλωτές πίσω στην πατρίδα. Και ήθελαν η ομάδα να κάνει το ίδιο.
Άλλα πολιτικά ζητήματα ανακύπτουν και γίνονται θέμα στο Παγκόσμιο Κύπελλο σχεδόν σε καθημερινή βάση. Αναφερόμενος στο αθλητικό πνεύμα, ο Τζορτζ Όργουελ είχε γράψει: «Πάντα εκπλήσσομαι όταν ακούω ανθρώπους να λένε ότι ο αθλητισμός δημιουργεί καλή θέληση μεταξύ των εθνών και ότι αν οι λαοί του κόσμου μπορούσαν να συναντηθούν μόνο στο ποδόσφαιρο ή στο κρίκετ, δεν θα είχαμε την τάση να συναντηθούμε στο πεδίο της μάχης».
Η άποψή του Οργουελ δικαιώνεται. Η Ρωσία αποκλείστηκε από αυτό το Παγκόσμιο Κύπελλο μετά τη διοργάνωση του προηγούμενου το 2018, αντικατοπτρίζοντας την απομόνωση που αντιμετωπίζει η χώρα και οι ηγέτες της για την εισβολή στην Ουκρανία. Η ίδια η Ουκρανία έχασε την πρόκριση στα μπαράζ, με τους οπαδούς της να ανησυχούν περισσότερο για τους βομβαρδισμούς και την επιβίωση εν μέσω ελλείψεων ηλεκτρικού ρεύματος και νερού παρά για την παρακολούθηση των αγώνων στο Κατάρ.
Οι δεκαετίες εχθρότητας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν επανήλθαν έντονα στο προσκήνιο προτού τα δύο έθνη αναμετρηθούν στον κρίσιμο – για τη συνέχεια τους στη διοργάνωση – αγώνα της Τρίτης. Η αμερικανική ομοσπονδία ποδοσφαίρου εμφάνισε για λίγο την εθνική σημαία του Ιράν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς το έμβλημα της Ισλαμικής Δημοκρατίας, λέγοντας ότι η κίνηση αυτή ήταν προς υποστήριξη των διαδηλωτών εντός του Ιράν. Η Τεχεράνη αντέδρασε, κατηγορώντας την Αμερική ότι αφαίρεσε το όνομα του Θεού από την εθνική της σημαία και ζητώντας την αποβολή της από το Μουντιάλ.
#ExpellUSA
Where are you FIFA?🤷🏻♂️🤷🏻♂️🤷🏻♂️🤷🏻♂️
In an unconventional move, the official page of the US national football team on Twitter removed the symbol of Allah from Iran’s national flag. pic.twitter.com/wqFoUM2RCr— 🏃♂️عبدالمهدی🇮🇷👨💻 (@MyHeroassem) November 27, 2022
Η μακρόχρονη ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση εμφανίστηκε, επίσης, στο Κατάρ, αν και καμία από τις εθνικές ομάδες δεν αγωνίζεται. Η παλαιστινιακή σημαία και οι φιλοπαλαιστίνιοι οπαδοί έχουν εξέχουσα θέση στις κερκίδες, ενώ τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης και οι οπαδοί του είναι λιγότερο ευπρόσδεκτοι σε ένα αραβικό έθνος που δεν έχει ομαλοποιήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ.
Την ίδια ώρα, το Μαρόκο πέτυχε μια σπουδαία νίκη επί των αστέρων του Βελγίου την Κυριακή και ταυτόχρονα ξέσπασαν επεισόδια σε δάφορες βελγικές πόλεις, αλλά και στην Ολλανδία , όπου η βορειοαφρικανική κοινότητα μεταναστών είναι εδώ και καιρό περιθωριοποιημένη. «Αυτοί δεν είναι οπαδοί, είναι ταραξίες. Οι Μαροκινοί οπαδοί είναι εκεί για να γιορτάσουν», είπε ο δήμαρχος των Βρυξελλών.
Yesterday in the World Cup Morocco beat Belgium 2-0.
Their celebrations were to riot in the street, destroying property, attacking police & ambulances.
I wonder what would have happened if they had lost? pic.twitter.com/uBWn5FY5sx
— David Atherton (@DaveAtherton20) November 28, 2022
Τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας είναι επίσης ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης, με το Κατάρ να βρίσκεται στο μικροσκόπιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους νόμους που ποινικοποιούν την ομοφυλοφιλία.
Οι παίκτες της Γερμανίας κάλυψαν το στόμα τους στη φωτογραφία της ομάδας πριν από τον εναρκτήριο αγώνα τους κόντρα στην Ιαπωνία, για να διαμαρτυρηθούν κατά της FIFA μετά την απαγόρευση της χρήσης του περιβραχιόνιου «One Love».
Οι φίλαθλοι του Κατάρ απάντησαν στη διαμαρτυρία της Γερμανίας κρατώντας φωτογραφίες του πρώην διεθνή με τα «πάντσερ», Μεσούτ Οζίλ, ενώ κάλυπταν το στόμα τους. Ήττα μια σαφής αναφορά στον γερμανικής καταγωγής απόγονο Τούρκων μεταναστών, που εγκατέλειψε την εθνική ομάδα αφού έγινε στόχος ρατσιστικής επίθεσης και αποδιοπομπαίος τράγος μετά τον πρόορο αποκλεισμό της Γερμανίας από το Παγκόσμιο Κύπελλο το 2018. «Είμαι Γερμανός όταν κερδίζουμε, αλλά είμαι μετανάστης όταν χάνουμε», είχε πει ο Οζίλ.
Το να κρατήσει κανείς όσα συμβαίνουν στον κόσμο μακριά από τον αθλητισμό, όπως έχει δείξει αυτό το τουρνουά και πολλά Παγκόσμια Κύπελλα και Ολυμπιακοί Αγώνες στο παρελθόν, είναι σχεδόν αδύνατο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε έναν υπερσυνδεδεμένο κόσμο, όπου κάθε λέξη, κάθε χειρονομία, κάθε γιορτή ή έκρηξη απογοήτευσης μεγεθύνεται από ένα παγκόσμιο κοινό.
Το ποδόσφαιρο μπορεί όντως να διεκδικεί το επίκεντρο όταν παίζονται αυτοί οι αγώνες και τα έθνη παρακολουθούν τις ομάδες τους με αγωνία. Αλλά τα καθημερινά πολύπλοκα ζητήματα που απασχολούν τις κοινωνίες δεν είναι ποτέ μακριά από την επιφάνεια, και πάντα είναι έτοιμα να ξεσπάσουν και να επικρατήσουν. Ο κόσμος, όπως αποδεικνύεται, δεν τελειώνει εκεί που αρχίζει το γήπεδο ποδοσφαίρου.
