Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας έριξε τις θερμοκρασίες στο Αιγαίο, αλλά οι φωτιές που θέλει ν’ ανάψει η Τουρκία, εάν δεν υιοθετηθούν οι στρατηγικοί της στόχοι, συνεχίζουν να υποβόσκουν. Σιγοκαίνε. Και απόδειξη τούτου είναι ότι οι στρατηγικοί της σχεδιασμοί δεν έχουν αλλάξει. Ούτε στο Αιγαίο, ούτε στην Κύπρο.
Ο γνωστός Ερντογάν
Ο τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν εμφανίστηκε τις προάλλες: 1) Νοσταλγός του Σχεδίου Ανάν, δηλώνοντας έτοιμος να συζητήσει για λύση στο Κυπριακό, αλλά στη βάση των πραγματικοτήτων και των δύο κρατών.
2) Σαφής ως προς την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, ισχυριζόμενος, μάλιστα, ότι έθεσε το θέμα κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνάντησής του με τον έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Αυτοψία απειλής και status quo
Η αποστρατιωτικοποίηση είναι η κορυφή του παγόβουνου. Είναι ό,τι βλέπουμε. Υπάρχουν και αυτά που δεν βλέπουμε, αλλά δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν. Τα συλλαμβάνει ο δορυφόρος και τα δημοσιεύουμε αυτούσια.
Πρόκειται για τις τουρκικές βάσεις στο Αιγαίο και στη Σμύρνη, στη Φώκαια και στη Μαρμαρίδα, που μαζί μ’ εκείνη της Αλεξανδρέττας σχηματίζουν στα βόρεια της Κύπρου μια τουρκική πλήρως ελεγχόμενη θάλασσα, γράφει σε ανάλυσή του ο Δρ Διεθνών Σχέσεων, Γιάννος Χαραλαμπίδης.
Πολλές φορές γίνεται λόγος για τουρκική απειλή. Ερώτημα: Είναι μια πολιτική αντίληψη θεωρητική ή υπαρκτή και γιατί;
Δεν θα επικεντρωθούμε στην περίπτωση της Κύπρου, που η κατοχή και η απειλή είναι διαρκείς, αλλά στο Αιγαίο, όπου η Τουρκία στα δικά της παράλια διαθέτει ναυτικές βάσεις με συγκεκριμένη αποστολή την υλοποίηση συγκροτημένης στρατηγικής, η οποία περιλαμβάνει την αλλαγή του καθεστώτος στο Αιγαίο, με τη διχοτόμησή του και την τουρκική προώθηση στον 25ο μεσημβρινό.
Ετσι, λοιπόν, ανεξαρτήτως αν γίνει ή όχι αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, η Τουρκία θέλει να κυριαρχεί στη θάλασσα και ν’ απειλεί ανέτως την ηπειρωτική Ελλάδα.
Η σκιά της ισχύος
Για να επιβάλλεται αυτή η αλλαγή του status quo πρέπει να έχει η Τουρκία ισχύ, την οποία απέκτησε μέσω της Στρατιάς του Αιγαίου και των ναυτικών της βάσεων, δηλαδή του αποβατικού της στόλου. Και πώς θα προκύψει η αλλαγή του status quo;
Α) Διά της σκιάς της τουρκικής ισχύος, που σημαίνει την υποχώρηση της Ελλάδας είτε μέσω διαλόγου είτε ακόμη και μέσω της προσφυγής στη Χάγη. Διότι, το εκεί ευρισκόμενο δικαστήριο έχει πολιτικό, εκτός από νομικό χαρακτήρα. Δεν δικάζει όπως τα εθνικά δικαστήρια. Με άλλα λόγια, λαμβάνει υπόψη πολιτικές σκοπιμότητες και συμφέροντα.
Υπάρχει επί τούτου κάτι σημαντικό: Η Τουρκία διεκδικεί τμήμα από τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, όπως τα καθορίζει το Διεθνές Δίκαιο, και όχι η Ελλάδα από τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας.
Αρα, ακόμη και αν προκύψει συμβιβασμός είτε σε διάλογο είτε στο διεθνές δικαστήριο, χαμένη θα είναι η Ελλάδα. Η Χάγη είναι μια διέξοδος για τους έλληνες πολιτικούς να χάσουν τμήμα των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας χωρίς να κατηγορηθούν για προδοσία, με την προσδοκία της ομαλοποίησης των σχέσεων με την Αγκυρα, μέσω, μάλιστα, συνθηκών συνεκμετάλλευσης.
Επειδή, όμως, η Τουρκία προφανώς δεν θα πάρει αυτά τα οποία έχει σχεδιάσει ότι πρέπει να έχει για να κυριαρχήσει στη θάλασσα και στον αέρα, τα προβλήματα δεν θα κλείσουν, αλλά θα υπεισέλθουν σε νέα φάση.
Ισχύς στην πράξη και στόλος
Β) Δια της χρήσης βίας. Χωρίς στόλο, και δη αποβατικό, η Αγκυρα δεν μπορεί ούτε ν’ απειλεί ούτε να είναι πειστική ότι μπορεί να φτάσει στα άκρα. Και τι εννοεί ότι θα φτάσει στ’ άκρα; Οτι θα δράσει ο στόλος της με βάση τους τουρκικούς στρατηγικούς σχεδιασμούς. Εάν αφαιρέσουμε τον φερετζέ από τον τουρκικό στόλο, γίνονται αντιληπτές οι εξής επιχειρησιακές αποστολές:
1) Αποβατικές επιχειρήσεις.
2) Δημιουργία θαλάσσιων προγεφυρωμάτων στο Αιγαίο, δηλαδή ασφαλών διαύλων ελεύθερης διακίνησης, προς το Κεντρικό Αιγαίο.
3) Σπάσιμο του άξονα από βορρά προς νότο και αντίστροφα και απώλεια της ελληνικής πρωτοκαθεδρίας, που έχει σχέση με τον ρόλο των δύο χωρών εντός και εκτός ΝΑΤΟ.
Το ζήτημα αυτό είναι συναφές: α) Με τη διχοτόμηση του Αιγαίου. β) Την άσκηση συγκυριαρχίας και στη θεωρία και στην πράξη, που θα επεκταθεί και στον αέρα. Είναι, δε, άρρηκτα συνδεδεμένο με την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί αριθμού νησιών στο Αιγαίο.
γ) Με τη μία πύλη του Αιγαίου προς τα βόρεια, δηλαδή στα στενά των Δαρδανελίων και τις άλλες στον νότο, όπως είναι αυτές που σχηματίζονται από την Κρήτη στην Κάρπαθο και από την Κάρπαθο στη Ρόδο. Αλλωστε, η σημασία του ρόλου των βάσεων στη Σμύρνη, στη Φώκαια και στη Μαρμαρίδα είναι ενδεικτική του τουρκικού στρατηγικού σχεδιασμού.
Να κλείσει τις πύλες Κρήτης – Ρόδου
Η Σμύρνη έχει τη διοίκηση της περιοχής από το Αιγαίο ως την Κύπρο. Και μπορεί να βγάλει πλοία στο Κεντρικό Αιγαίο. Στη Φώκαια ναυλοχεί αποβατικός στόλος με μικρή αρμάδα προστασίας και στη Μαρμαρίδα υπάρχει μεγάλη ναυτική βάση με διπλή αποστολή:
Αφενός να κλείσει τις πύλες Κρήτης – Καρπάθου, Καρπάθου – Ρόδου και αφετέρου ν’ αποκόψει τον θαλάσσιο χώρο Κύπρου – Ελλάδας και να κυριαρχήσει πλήρως στην Ανατολική Μεσόγειο, επιβάλλοντας επί του νησιού σε περίπτωση κρίσης ναυτικό και εναέριο αποκλεισμό.
Αυτό θα γίνει μέσω των ναυτικών βάσεων στα βόρεια της Κύπρου, όπως της Μερσίνας, για να ελεγχθεί από την Τουρκία η περιοχή Ρόδου – Καστελορίζου – Κύπρου και πέραν της περιοχής αυτής οι νότιες και ανατολικές θάλασσες, με σημαντικό εκ των πραγμάτων ρόλο να έχουν το λιμάνι της Αμμοχώστου, η Καρπασία και η Βάση της Αλεξανδρέττας.
Με τον τρόπο αυτό η Τουρκία καλύπτει τα νώτα της ακόμη και αν εκδηλωθεί στήριξη προς την Κύπρο από φίλες γειτονικές χώρες. Κάτι που θα είναι δύσκολο, χωρίς υπογραφή σχετικού αμυντικού συμφώνου και διακύβευση συμφερόντων.
Ο αντίποδας της απειλής και η αποτροπή
Υπό το φως των ανωτέρω θα ήταν δυνατό να επισημανθούν τα εξής: Πρώτο, η Ελλάδα έχει μεγαλύτερη ναυτοσύνη και παράδοση από την Τουρκία και διαθέτει τα εξής πλεονεκτήματα:
Α) Τη στρατιωτικοποίηση των νησιών, που είναι η πρώτη σημαντική γραμμή αμύνης. Χωρίς αυτά, η Τουρκία φτάνει έξω από την ηπειρωτική Ελλάδα.
Β) Τον πανίσχυρο στόλο της. Συνεπώς, η Αγκυρα δεν παίζει μόνη της. Είναι, δε, ενδεικτική η μελέτη της κρίσης του 2020, όταν ο ελληνικός στόλος έκλεισε όλες τις πύλες και διόδους στο Αιγαίο από τα Δαρδανέλια ως την Κρήτη, την Κάρπαθο και τη Ρόδο, απειλώντας αποτρεπτικά με γενικευμένο πόλεμο.
Γ) Τα νησιά της, που αποτελούν, αναλόγως του μεγέθους τους, φρουρούς, ασπίδες και κάστρα, ακόμη και χερσαία εντός του θαλάσσιου χώρου του Αιγαίου ναρκοπέδια για τον τουρκικό στόλο.
Ναυτικό και Αεροπορία στην Κύπρο
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό: 1) Γιατί θα ήταν εγκληματική η αποστρατιωτικοποίηση του Αιγαίου, επειδή η Αγκυρα θέτει υπό αμφισβήτηση την κυριαρχία των νησιών.
2) Γιατί δεν μπορεί να είναι ξεκομμένη η Κύπρος από την Ελλάδα. Διότι, με ή χωρίς κρίση, η Κύπρος είναι η αχίλλειος πτέρνα του Ελληνισμού. Για την ίδια εγείρονται ζητήματα ασφάλειας συναφή με την επιβίωσή της.
Στο παρελθόν είχε εκπονηθεί η «μελέτη Ναούμ» επί των ναυτικών αναγκών της Κύπρου. Η μόνιμη παρουσία μικρού στολίσκου και μόνιμης αεροπορικής δύναμης έχει:
Α) Αποτρεπτικές δυνατότητες ειδικώς τις πρώτες ώρες της κρίσης ως την υποστήριξη από την Ελλάδα.
Β) Ενισχυμένο αξιόπιστο χαρακτήρα εάν όντως η Κύπρος επιδιώκει τη σύναψη περιφερειακών συμμαχιών.
Το παράδειγμα του East-Met
Ανεξαρτήτως του διαλόγου ή όχι, εφόσον η Τουρκία επιμένει στην αναθεωρητική της πολιτική και, μάλιστα, διά της ισχύος της, πώς θα ήταν δυνατόν τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα να μην αντιλαμβάνονται τα αυτονόητα;
Ειδικώς η Αθήνα αδυνατεί να δει ότι εάν πέσει η Κύπρος, θα πέσει και η ίδια. Η δε Κύπρος ζει στην ψευδαίσθηση ότι επειδή γίνεται λόγος για διάλογο, χωρίς επί τούτου να υπάρχουν θετικές ενδείξεις, κατευνάζεται η τουρκική απειλή.
Αν είναι έτσι τα πράγματα και δεν είναι αλλιώς, γιατί δεν προχώρησε ο East-Med και γιατί δεν προχωρεί, όπως θα έπρεπε να προχωρήσει, το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου; Απάντηση: Διότι η Τουρκία κερδίζει διά της σκιάς της ισχύος της. Ακόμη και όταν γίνεται διάλογος…
