«Πίσω από την ένταση Κοσσυφοπεδίου – Σερβίας κρύβεται ο επεκτατικός σερβικός εθνικισμός και η πολιτική πρόκλησης της Ρωσίας εναντίον των Σερβοβόσνιων και της Σερβίας με σκοπό την αποσταθεροποίηση των Δυτικών Βαλκανίων», γράφει σε άρθρο του στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Τουρκίας, Anadolu, ο τούρκος καθηγητής πολιτικής και διεθνών σχέσεων Δρ. Ιρφάν Καγιά Ουλγκέρ.
Ο κίνδυνος σύγκρουσης παραμένει
Όπως κάθε κυρίαρχο κράτος, η Δημοκρατία του Κοσσυφοπεδίου έχει προβεί σε νομικές ρυθμίσεις που απαιτούν τη χρήση εθνικών δελτίων ταυτότητας και εθνικών πινακίδων κυκλοφορίας στα οχήματα των πολιτών της που ζουν εντός των συνόρων της.
Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσιτς επέκρινε δριμύτατα την απόφαση που έλαβε η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου σε εθνικό επίπεδο και την χαρακτήρισε ως «κήρυξη πολέμου από την Πρίστινα στους Σέρβους».
Με την πρόκληση της Σερβίας, η σερβική μειονότητα που ζει στην περιοχή της Μιτρόβιτσας του Κοσσυφοπεδίου διαμαρτυρήθηκε για τη νομική ρύθμιση που προβλεπόταν να τεθεί σε ισχύ την 1η Αυγούστου 2022, στήνοντας οδοφράγματα ενώ οι διαδηλωτές απάντησαν με πυρά στην αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου, η οποία ήθελε να τους αποτρέψει.
Παρέμβαση Τσαβούσογλου και ΗΠΑ
Οι Σέρβοι που ζουν στο Κοσσυφοπέδιο τοποθέτησαν φράχτη επίσης στα σύνορα μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου. Χάρη στην αυτοσυγκράτηση της αστυνομίας του Κοσσυφοπεδίου, δεν υπήρξαν θύματα, σημειώνει ο τούρκος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κοτσάελι.
Σε αυτή τη φάση, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τους ομολόγους του στο Κοσσυφοπέδιο και τη Σερβία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι δυτικές χώρες παρενέβησαν επίσης ασκώντας πίεση στη Σερβία για να εκτονωθεί η σύγκρουση.
Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των προσπαθειών, η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου άλλαξε την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου, ο οποίος ορίζει ότι όλοι οι πολίτες που ζουν στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των Σέρβων, θα χρησιμοποιούν εθνικές ταυτότητες και εθνικές πινακίδες, από την 1η Σεπτεμβρίου 2022.
Συνεχίζονται οι αλληλοκατηγορίες των δύο πλευρών. Ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου Αλμπίν Κούρτι, σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica, δήλωσε: «Είμαστε σε κίνδυνο πολέμου. Ο Πούτιν βρίσκεται πίσω από τη Σερβία. Δεν μπορώ να πω ότι ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ υψηλός επειδή υπάρχουν στρατεύματα του ΝΑΤΟ. Υπάρχει όμως ο κίνδυνος. Είμαστε μια δημοκρατία που συνορεύει με την απολυταρχία».
Αποσχιστικές τάσεις των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου
Η σερβική μειονότητα ζει στην περιοχή της Μιτρόβιτσας του Κοσσυφοπεδίου. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν αλβανικά χωριά στην κοιλάδα του Πρέσοβο της Σερβίας. Το Σχέδιο Μάρτι Αχτισάρι, που δίνει ανεξαρτησία στο Κοσσυφοπέδιο, απαγορεύει τη διαίρεση και την ένωσή του με άλλο κράτος. Ωστόσο, οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου προσπαθούν να νομιμοποιήσουν τις αποσχιστικές τάσεις, με την οργάνωση της «Σερβικής Ενωσης Δήμων».
Οι Σέρβοι της Μιτρόβιτσας θεωρούν επίσης τους εαυτούς τους μέρος της Σερβίας και αγνοούν τους νόμους του Κοσσυφοπεδίου.
Αυτοί οι Σέρβοι της Μιτρόβιτσα είναι που χρησιμοποιούν περισσότερο τα σύνορα μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου. Η σερβική κυβέρνηση απαγόρευσε πριν δύο χρόνια την είσοδο στη χώρα οχημάτων του Κοσσυφοπεδίου.
Οι Σέρβοι που ζουν στη Μιτρόβιτσα προτίμησαν επίσης να χρησιμοποιούν σερβική ταυτότητα και πινακίδα κυκλοφορίας, αν και ήταν πολίτες του Κοσσυφοπεδίου. Σε αυτό το σημείο, η κυβέρνηση του Αλμπίν Κούρτι έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει κάθε κυρίαρχο κράτος.
Η Σερβία δεν τηρεί τις δεσμεύσεις της
Σε ομιλία του μετά την πρόσφατη ένταση, ο πρόεδρος της Σερβίας Βούτσιτς υποστήριξε ότι «σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δεν υπάρχει κράτος που ονομάζεται Κόσοβο και αυτή η περιοχή είναι μέρος της Σερβίας».
Ωστόσο, το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο κήρυξε την ανεξαρτησία του στις 17 Φεβρουαρίου 2008, αναγνωρίζεται πλέον από περισσότερα από 100 κράτη (και από την Τουρκία).
Η Διαδικασία Διαλόγου Βελιγραδίου – Πρίστινας, που ξεκίνησε το 2011 υπό τη μεσολάβηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), είχε ως στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών και, τελικά, την αμοιβαία αναγνώριση. Από την άλλη, οι διαπραγματεύσεις πλήρους ένταξης μεταξύ της Σερβίας και της ΕΕ ξεκίνησαν το 2014, μετά τη δέσμευση της Σερβίας να βελτιώσει τις σχέσεις με το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο δεν αναγνωρίζει νομικά, και τη συμφωνία για τα σύνορα.
Ο αριθμός των κρατών που δεν αναγνωρίζουν το Κοσσυφοπέδιο στην ΕΕ των 27 μελών είναι μικρός: Σλοβακία, Κυπριακή Δημοκρατία, Ελλάδα, Ρουμανία και Ισπανία. Το Κοσσυφοπέδιο αναμένεται να λάβει μέτρα για την προώθηση των σχέσεών του με την ΕΕ έως το τέλος του έτους.
Από την άλλη πλευρά, συνεχίζονται οι δραστηριότητες της πολυεθνικής Ειρηνευτικής Δύναμης του Κοσσυφοπεδίου, η οποία έχει ως αποστολή τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στη χώρα, με άλλα λόγια το status quo.
Ο σερβικός εθνικισμός και ο Πούτιν κλιμακώνουν τις εντάσεις
Ο επεκτατικός σερβικός εθνικισμός και η πολιτική πρόκλησης της Ρωσίας κατά των Σερβοβόσνιων και της Σερβίας προκειμένου να διαταραχθεί η πολιτική σταθερότητα στα Βαλκάνια είναι οι κύριοι παράγοντες πίσω από την ένταση Κοσσυφοπεδίου-Σερβίας που φουντώνει περιοδικά. Η στάση του σέρβου προέδρου Βούτσιτς για το Κόσοβο οφείλεται άλλοτε σε πραγματισμό και άλλοτε σε οπορτουνισμό.
Από την άλλη, οι σέρβοι εθνικιστές διεκδικούν δικαιώματα όχι μόνο στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά και σε όλες τις περιοχές όπου ζουν Σέρβοι στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Αυτές περιλαμβάνουν τη σερβοβόσνια περιφέρεια, τις περιφέρειες της Σλοβενίας και της Κράινα της Κροατίας, του Κοσσυφοπεδίου και ακόμη και τμήματα της Βόρειας Μακεδονίας.
Οι Σέρβοι εθνικιστές, που επιδίωκαν την ουτοπία της «Μεγάλης Σερβίας», οδήγησαν στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας λόγω της κυριαρχίας και των επεκτατικών ιδεολογιών τους. Η ΕΕ έχει αποδυναμώσει τη διαδικασία υποψηφιότητας και η δυνατότητα του επεκτατικού σερβικού εθνικισμού να επηρεάσει την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της Σερβίας εξακολουθεί να είναι ισχυρή.
Εξάλλου, ο σερβικός εθνικισμός δίνει μεγάλη σημασία στο Κοσσυφοπέδιο. Ο πρώτος λόγος για αυτό είναι ότι ορισμένες σερβικές εκκλησίες βρίσκονται στο Κοσσυφοπέδιο. Από την άλλη, ο σερβικός εθνικισμός διατηρεί στην ημερήσια διάταξη τον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου του 1389, αναφερόμενος στο Μεσαιωνικό Σερβικό Βασίλειο.
Η σερβική εθνικιστική ιδεολογία βλέπει το Κοσσυφοπέδιο ως συμβολικό μέρος και ακόμη και ως κέντρο της εθνικής ταυτότητας και του ευρύτερου σερβικού σχεδίου.
Ο ρόλος της Ρωσίας
Είναι απαραίτητο να αναφερθεί ο ρόλος της Ρωσίας στην κατεύθυνση των Σέρβων προς τον αλυτρωτισμό (επεκτατικό εθνικισμό) στα Βαλκάνια. Η Ρωσία αφενός ενθαρρύνει τους Σερβοβόσνιους να αποχωρήσουν από την κεντρική κυβέρνηση, αφετέρου θεωρεί τη Σερβία φυσικό σύμμαχο και στοχεύει να πετύχει τις φιλοδοξίες της στα Βαλκάνια μέσω της Σερβίας.
Για παράδειγμα, μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, υπήρξαν μήνες διαδηλώσεων υπέρ της Ρωσίας στη Σερβία. Ενα από τα συνθήματα που φώναξαν οι διαδηλωτές στο κέντρο του Βελιγραδίου ήταν: «Ρώσοι στο Κίεβο, Σέρβοι στο Κόσοβο!».
Ο Πούτιν στοχεύει να ανοίξει νέα μέτωπα στον αγώνα του με τη Δύση, χρησιμοποιώντας τη σερβική κοινότητα στα Βαλκάνια. Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να αγνοηθεί ότι ο ρωσικός παράγοντας βρίσκεται πίσω από τα αντιφατικά βήματα της Σερβίας που απειλούν τη σταθερότητα και την ειρήνη στην περιοχή, κατά τη διαπραγμάτευση με την ΕΕ.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι δυνατόν να αξιολογηθούν οι δηλώσεις Βούτσιτς για το Κοσσυφοπέδιο ως μια προσπάθεια κατευνασμού του ανερχόμενου σερβικού εθνικισμού.
Η επιθυμία να αρνηθεί την ύπαρξη του Κοσσυφοπεδίου ως κράτος και κοινωνία και να εγκαθιδρύσει ηγεμονία, έρχεται σε αντίθεση με τον στόχο της Σερβίας στην ΕΕ. Εάν η Σερβία κάνει ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, ενδέχεται να μπει στην ατζέντα η διακοπή ή το πάγωμα των διαπραγματεύσεων πλήρους ένταξης μεταξύ ΕΕ και Σερβίας, που ξεκίνησαν το 2014.
Ως εκ τούτου, η αξίωση του Βούτσιτς για όλο το Κοσσυφοπέδιο ή την περιοχή της Μιτρόβιτσας που κατοικείται από Σέρβους θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με προσοχή. Οι δηλώσεις Βούτσιτς θα πρέπει να εκληφθούν ως προσπάθεια ενίσχυσης της πολιτικής υποστήριξης των σέρβων εθνικιστών από τη μια και αντανάκλαση της πίεσης του Πούτιν από την άλλη, καταλήγει ο τούρκος αναλυτής.
Πηγή: aa.com.tr, echedoros-a.gr, in.gr
