Είδος εν ανεπάρκεια βασικά φάρμακα, όπως γνωστά αντιβιοτικά, αντιδιαβητικά, ογκολογικά, καρδιολογικά, αντικαρκινικά, αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά κ.ά. n 130 μέρες ο μέσος χρόνος αναμονής για την εκτέλεση συνταγών στην Ελλάδα το διάστημα 2018 – 2023
Μόνιμο πονοκέφαλο προκαλεί σε όλους τους κρίκους της «αλυσίδας» του φαρμάκου η έλλειψη που καταγράφεται σε περίπου 200 κωδικούς βασικών σκευασμάτων.
Παρότι το φαινόμενο δεν αποτελεί ελληνική… αποκλειστικότητα, με αντίστοιχα προβλήματα να απασχολούν μια σειρά ευρωπαϊκών κρατών, τα καθ’ ημάς συνοικιακά φαρμακεία επιδίδονται καθημερινά σε αγώνα δρόμου προκειμένου να εξασφαλίσουν την εκτέλεση των συνταγών, οι ασθενείς αγωνιούν, το σύστημα Υγείας δοκιμάζεται με αναβολές ακόμη και σε χειρουργεία και οι επίσημοι φορείς προσπαθούν να ανταποκριθούν στα νέα – δυσοίωνα – δεδομένα.
Ποια, είναι, όμως τα αίτια πίσω από τα κενά στα ράφια των φαρμακείων;
Είναι παροδικές οι ελλείψεις; Πόσο κοστίζουν στην υγεία και στη ζωή μας;
Ο Αναστάσιος Σπαντιδέας, παθολόγος – κλινικός φαρμακολόγος και διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, απαντά: «Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η επακόλουθη ενεργειακή κρίση δημιούργησαν ελλείψεις πρώτων υλών, απαραίτητων για την παρασκευή και συσκευασία φαρμάκων. Το ίδιο ισχύει και για διάφορες άλλες ύλες που χρησιμοποιούνται σαν έκδοχα φαρμάκων.
Επίσης, Ινδία και Κίνα απαγόρευσαν την εξαγωγή πρώτων υλών για την κάλυψη των δικών τους αναγκών». Μια ακόμη σημαντική αιτία που οδηγεί σε αυτήν τη δυσμενή συνθήκη είναι η εξαγωγή των φθηνών φαρμάκων.
«Το ευρωπαϊκό δίκαιο προβλέπει την ελεύθερη διακίνηση αγαθών μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, χωρίς δυστυχώς να λαμβάνει μέριμνα για ευαίσθητα αγαθά, όπως τα φάρμακα, που η ελεύθερη διακίνησή τους μπορεί να δημιουργήσει ανισότιμη κατανομή και σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των πληθυσμών.
Αυτό δένει τα χέρια της κυβέρνησης στο να επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς στις εξαγωγές, διότι παραβιάζει το ευρωπαϊκό δίκαιο. Γι’ αυτό, άλλωστε, η Ελλάδα έχει επανειλημμένα εγκληθεί» συνεχίζει ο ίδιος.
Σχολιάζοντας την παραπάνω πρακτική, ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής Κωνσταντίνος Λουράντος σημειώνει: «Το φάρμακο είναι κοινωνικό αγαθό, όμως δεν το βλέπουν έτσι όλοι. Για κάποιους υπερισχύει το κέρδος. Μπροστά στο κέρδος εξαντλείται η ηθική…». Θίγοντας, δε, το ζήτημα της βιωσιμότητας των φαρμακαποθηκών, που εν πολλοίς βασίζονται στα κέρδη των εξαγωγών, αναφέρει χαρακτηριστικά πως «έχουν και αυτές κάποιο δίκιο. Αν δεν κερδίσουν, θα κλείσουν γιατί είναι τόσο χαμηλές οι τιμές των φαρμάκων και τόσο πολύ δυσκολεύονται οι φαρμακοποιοί να τις πληρώσουν, ώστε επιδιώκουν να κερδίσουν από τις εξαγωγές». Ενας ακόμη λόγος ικανός να ερμηνεύσει τις ελλείψεις είναι πως οι φαρμακευτικές εταιρείες διαθέτουν κατά προτεραιότητα σε χώρες με υψηλότερες τιμές φάρμακα με μειωμένη παραγωγή.
Αναζητεί φάρμακα πάνω από 20 ώρες την εβδομάδα
Τα παραπάνω, ωστόσο, ελάχιστα αφορούν τους ασθενείς που βρίσκονται σε αγωγή ή τους φαρμακοποιούς που περνούν ατελείωτες ώρες αναζητώντας σκευάσματα υπό… εξαφάνιση. «Οι ελλείψεις βασικών φαρμάκων δημιουργούν τεράστια προβλήματα στο υγειονομικό σύστημα διότι πολλά από αυτά είναι άκρως απαραίτητα για την αντιμετώπιση σοβαρών παθήσεων – οξέων και χρόνιων – και η έλλειψή τους θέτει σε κίνδυνο τη ζωή ασθενών. Στα νοσοκομεία η έλλειψη φαρμάκων και υλικών οδηγεί σε αναβολές χειρουργείων και σε καθυστερήσεις θεραπειών, με αποτέλεσμα σημαντική παράταση των νοσηλειών» περιγράφει ο Αναστάσιος Σπαντιδέας.
«Αρρυθμίες», όμως, αντιμετωπίζουν και οι φαρμακοποιοί – ιδίως στα συνοικιακά φαρμακεία – οι οποίοι καταναλώνουν δεκάδες ώρες μηνιαίως προκείμενου να βρουν τα σκευάσματα εν ανεπαρκεία. Ενδεικτικά, στις χώρες της ΕΕ, κατά μέσο όρο, ένας φαρμακοποιός διαθέτει εξίμισι ώρες εβδομαδιαίως στην αναζήτηση φαρμάκων.
Στην Ελλάδα ο αντίστοιχος χρόνος αγγίζει τις 20 ώρες, με συνέπεια μικρά φαρμακεία να κινδυνεύουν με αφανισμό, καθώς οι πελάτες τους, μη δυνάμενοι να αναμένουν, στρέφονται σε μεγαλύτερα καταστήματα.
Από την πλευρά του, ο Δημήτρης Φίλιππου, πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, τονίζει ότι θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις ελλείψεις, καθώς πρόκειται για ένα φαινόμενο διαχρονικό και δισεπίλυτο. «Για να αντιμετωπίσει κάποιος τις ελλείψεις πρέπει να παράγει μόνος του ώστε να καθορίζει τους ρυθμούς παραγωγής και διάθεσης.
Από τη στιγμή που δεν είμαστε σε θέση να παραγάγουμε το σύνολο των φαρμάκων, αναγκαστικά είμαστε υποκείμενοι στις αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο». Μάλιστα, ο ΕΟΦ προς ενημέρωση του κοινού αναρτά τακτικά επικαιροποιημένες λίστες με τα σκευάσματα σε έλλειψη αλλά και με τα φάρμακα που απαγορεύεται να εξαχθούν. Ο πρόεδρος του Οργανισμού, πάντως, εμφανίζεται καθησυχαστικός, υποστηρίζοντας πως η κατάσταση έχει ομαλοποιηθεί: «Ενώ η χώρα μας έχει τις χαμηλότερες τιμές στην Ευρώπη, παρατηρείται το μικρότερο ποσοστό ελλείψεων. Χώρες με ακριβές τιμές φαρμάκων, όπως η Γερμανία, έχουν ανακοινώσει ελλείψεις σε 800 κωδικούς. Ο ΕΟΦ έλαβε άριστα στη διαχείριση ελλείψεων από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων».
Αναμονή 130 ημερών
Από την άλλη, τα αντανακλαστικά στην αντιμετώπιση των ελλείψεων δεν φαίνονται να είναι άμεσα, αφού, σύμφωνα με ευρωπαϊκή μελέτη (MIIR/ EDJNet/ EU Health Union) για το διάστημα 2018-2023, η Ελλάδα έρχεται πρώτη στον μέσο χρόνο αναμονής φαρμάκων σε έλλειψη (130 ημέρες), με τη Γερμανία να ακολουθεί (120 ημέρες), ενώ έπονται Βέλγιο (103 ημέρες), Ιταλία (90 ημέρες), Ισπανία (72 ημέρες) κ.ο.κ.
Για τον πρόεδρο του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής, η λύση βρίσκεται στη συνεργασία. «Οι γιατροί θα πρέπει να γράφουν μόνο τη δραστική ουσία, χωρίς να συνταγογραφούν συγκεκριμένο φάρμακο» προτείνει, με τον πρόεδρο του ΕΟΦ να συμφωνεί:
«Οταν οι γιατροί γνωρίζουν ότι ένα φάρμακο είναι σε έλλειψη πρέπει να μπορούν να κάνουν μετάβαση σε μια ισοδύναμη θεραπευτική κατηγορία».
