Γι’ αυτό και οι επισκέπτες του θεωρούνται και αποκαλούνται “προσκυνητές”. Γι’ αυτό αποκαλείται Περιβόλι της Παναγίας.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Όταν πρωτοπήγα στο Άγιο Όρος δεν μού άρεσε καθόλου. Δρόμοι δεν υπήρχαν, πολύ εξαντλητικό περπάτημα, σε δύσβατο μονοπάτι ανηφόρες-κατηφόρες στο όρος Άθως για να πας από τη μία μονή στην άλλη. Και να καίει ο ήλιος πάνω από το κεφάλι μας.
Χαράματα κατά τις 4 η ώρα πάνω στον πιο γλυκό ύπνο έπρεπε να σηκωθούμε, αγουροξυπνημένοι να πάμε στην εκκλησία και εκεί δύο-τρεις ώρες να παρακολουθήσουμε την λειτουργία μέσα στο μισοσκόταδο.
Πέσαμε και σε περίοδο νηστείας, σε φακές και άλλα τέτοια. Όταν καθόμασταν για φαγητό στην τραπεζαρία είχαμε ελάχιστα λεπτά στη διάθεση μας για να φάμε στα γρήγορα όση ώρα κάποιος μοναχός διάβαζε το Ευαγγέλιο, όποιος πρόλαβε-πρόλαβε.
Αυτά υπέφερα γιατί δεν πήγα ως ευσεβής προσκυνητής αλλά ως τουρίστας. Και μετά από μία βδομάδα νηστείας και προσευχής όταν επέστρεψα στην Ουρανούπολη, πήγα αμέσως σε μια από τις πολλές ταβέρνες που έχει εκεί και παράγγειλα τρεις χορταστικές μερίδες κρεατικά με πατάτες φούρνου, που συνοδεύονταν με μεζέδες, σαλάτα και επιδόρπια.
Πριν από λίγες μέρες η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους ανακοίνωσε επίσημα νέα μέτρα για την πρόσβαση των προσκυνητών, τα οποία ήδη τέθηκαν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2025. Η απόφαση ελήφθη λόγω της συνεχώς αυξανόμενης επισκεψιμότητας, με στόχο τη διαφύλαξη της μοναστικής ζωής και του προγράμματος προσευχής. Σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς, ο μέγιστος αριθμός προσκυνητών που θα μπορούν να φιλοξενούνται περιορίζεται αυστηρά ως εξής:
- Κοινοβιακές Σκήτες: Μέγιστος αριθμός 200 προσκυνητών ανά μήνα.
- Κεντρικές Εκκλησίες άλλων Σκήτων: Μέγιστος αριθμός 50 προσκυνητών ανά μήνα.
- Κελιά: Μέγιστος αριθμός 20 προσκυνητών ανά μήνα.
Επιπλέον, ομάδες άνω των 5 ατόμων δεν θα επιτρέπονται, εκτός εάν πρόκειται για φοιτητές, μαθητές, νέους ή στρατιωτικό προσωπικό.
Η πρόσβαση θα επιτρέπεται μόνο με επίσημες προσκλήσεις, ενώ απαγορεύεται αυστηρά η μετακίνηση ή η αίτηση διαμονής σε άλλα Κελιά ή Μοναστήρια χωρίς προηγούμενη έγκριση. Σε περιόδους μεγάλων εορτών, θα υπάρχει προσωρινή ευελιξία, αλλά μόνο με την έγκριση του Γραφείου Προσκυνημάτων.
Η Ιερά Κοινότητα καλεί όλους τους προσκυνητές να αιτούνται και να λαμβάνουν έγκριση τουλάχιστον μία ημέρα πριν από την άφιξή τους, έως τις 12:00 μ.μ., ώστε να αποφευχθεί ο συνωστισμός.
Η Ιερά Κοινότητα, ως το ανώτατο διοικητικό, νομοθετικό και δικαστικό όργανο του Αγίου Όρους, αποτελείται από 20 αντιπροσώπους των αγιορείτικων μονών, διασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία του Ιερού Τόπου.
(Πηγή: Εklisia.online)
Πώς έφτασε σ’ αυτήν την απόφαση η Διοίκηση του Αγίου Όρους;
Το Άγιο Όρος είναι ένας τόπος περισυλλογής, μοναξιάς, νηστείας, προσευχής και πνευματικής άσκησης. Εντούτοις, τον τελευταίο καιρό εμφανίστηκε το φαινόμενο της ασφυξίας από την αύξηση των επισκεπτών που συρρέουν ετησίως στη χερσόνησο του Άθω. Αυτοί που έχουν τα πρωτεία δεν είναι ούτε Αμερικάνοι, ούτε Άγγλοι, ούτε από κάποια εύπορη χώρα της δυτικής Ευρώπης, αλλά …Ρουμάνοι. Συνωστισμός λοιπόν παρατηρείται στο γραφείο προσκυνητών στην Ουρανούπολη, ώστε να προμηθευτούν οι επισκέπτες τα απαραίτητα διαμονητήρια, δηλαδή την ειδική άδεια για την είσοδό τους στο «Περιβόλι της Παναγιάς»
Η εικόνα είναι κάπως έτσι:
Είναι πέντε το πρωί και στην κορυφή του Άθω δεν έχει χαράξει ακόμα. Στο λιμανάκι της Ουρανούπολης ανθρώπινες φιγούρες ξεπροβάλλουν στο μισοσκόταδο από τα δρομάκια και κατευθύνονται παρέες παρέες στο κέντρο της πόλης, όπου στεγάζεται το γραφείο έκδοσης διαμονητηρίων για να περάσουν στο Άγιο Όρος. Γρήγορα σχηματίζεται ουρά δεκάδων μέτρων και εντός του γραφείου με τους δύο υπαλλήλους της ιεράς κοινότητας, ο εκτυπωτής έχει πάρει φωτιά. Ταχύπλοα και το καράβι της γραμμής περιμένουν τους επισκέπτες κάτω στο λιμάνι για να τους μεταφέρουν στη Δάφνης, το επίνειο του Αγίου Όρους, απ’ όπου ξεκινάει το προσκύνημα. Είναι όλοι τους νέα παιδιά που κατέφθασαν από τη Ρουμανία για «μια κατάθεση ψυχής» στην εικόνα της Παναγίας, μέσα στο «περιβόλι» της.
Για όλους τους ορθοδόξους λαούς το προσκύνημα στο Άγιον Όρος αποτελεί κορυφαία λατρευτική πράξη, αλλά οι Ρουμάνοι έχουν την πρωτοκαθεδρία. Με βάση τα διαμονητήρια που εκδόθηκαν πέρυσι για αλλοδαπούς προσκυνητές, επί συνόλου 80.000 και κάτι, τα μισά ήταν για Ρουμάνους πιστούς. Βαθιά θρησκευόμενος και φιλελληνικός λαός, οι Ρουμάνοι δεν έπαψαν ποτέ να επισκέπτονται το Άγιον Όρος. Ωστόσο, τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρείται έκρηξη ορθοδόξων προσκυνητών από τα Καρπάθια εξαιτίας (και) της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή. Ο πόλεμος στο Ισραήλ και στη Γάζα κατέστησε επικίνδυνο και πέρα από κάθε σκέψη το προσκύνημα στους Αγίους Τόπους, όπου συνέρρεαν κατά χιλιάδες οι Ρουμάνοι πιστοί κάθε χρόνο, και πλέον τα τουριστικά πακέτα που είχαν προπληρωθεί δίνουν ως κορυφαία εναλλακτική επιλογή, ώστε να μη χάσουν οι πιστοί τα χρήματά τους, το Άγιον Όρος. Η μαζική κάθοδος των Ρουμάνων στον Άθω, ως «παράπλευρη» συνέπεια των αιματηρών συγκρούσεων στην κοιτίδα του Χριστιανισμού, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι τής ήδη βαρυφορτωμένης από τα προσκυνήματα των κοσμικών πιστών γαλήνιας κοινωνίας, τα οποία έχουν λάβει πλέον διαστάσεις τουριστικού ρεύματος, με επιχειρηματικούς «πειρασμούς» να απειλούν να υπονομεύσουν την ησυχαστική εικόνα της.
Σε μια προσπάθεια να ανακουφίσει κάπως το αβάσταχτο για τα μοναστήρια και τα εξαρτήματά τους (σκήτες, κελιά) προσκυνηματικό τσουνάμι, η ιερά κοινότητα, το ανώτατο διοικητικό όργανο του Αγίου Όρους, αποφάσισε την περικοπή από την 1η Ιανουαρίου κατά 15%-20% του αριθμού των διαμονητηρίων, που από τον Ιούνιο του 2023 έως και τον Μάιο του 2024, μόνο, ανήλθαν σε 158.000! Έγιναν και γίνονται ταυτόχρονα διακριτικές συστάσεις σε κελιώτες μοναχούς κυρίως, όπου έχουν παρατηρηθεί κρούσματα – παλαιότερα είχε συλληφθεί Μολδαβός κελιώτης μοναχός να έχει πλαστογραφήσει και να πουλάει διαμονητήρια – να αποφεύγουν να διαχειρίζονται με οικονομικά κίνητρα το ενδιαφέρον για την παραδοσιακή αγιορείτικη φιλοξενία.
Εκπρόσωπος μονής στην ιερά κοινότητα έλεγε στην «Κ» ότι κάποια μοναστήρια συνεργάζονται «ημιεπίσημα» με τουριστικά γραφεία και χαρακτήριζε απαράδεκτη την «εμπορευματοποίηση του προσκυνήματος». Έτερο μέλος της κοινότητας τόνιζε στην «Κ» ότι, ναι μεν το Άγιον Όρος ουδέποτε έκλεισε τις πόρτες του στους πιστούς και δεν θα τις κλείσει, ωστόσο «η κατάσταση κινδυνεύει να ξεφύγει και απαιτεί λεπτούς χειρισμούς».
Αποφασίστηκε λοιπόν από την 1η Ιανουαρίου περικοπή των διαμονητηρίων κατά 15%-20%, τα οποία από τον Ιούνιο του 2023 έως και τον Μάιο του 2024 ανήλθαν σε 158.000. Το όλο ζήτημα συζητείται –και προβληματίζει– ευρέως στην Αθωνική πολιτεία που καλείται, όπως μόνο η ίδια μπορεί να πράξει, να προστατεύσει τον πνευματικό χαρακτήρα του θησαυροφυλακίου της Ορθοδοξίας, από την απειλή της διαβρωτικής εισβολής κοσμικών συμπεριφορών και κανόνων, με όχημα τα προσκυνηματικά ρεύματα. «Η αγιορείτικη κοινωνία βγάζει ιστορικά τις δικές της άμυνες στον κίνδυνο εκκοσμίκευσης και ξέρει να υπερασπίζεται τους πνευματικούς κανόνες και λειτουργίες της», μας λέει ένας τρίτος μοναχός. «Το προσκύνημα δεν είναι τουρισμός στις ανάγκες του οποίου καλείται να προσαρμοστεί ο οικοδεσπότης, το μοναστήρι δηλαδή. Αντιθέτως, προσαρμόζεται ο προσκυνητής στους κανόνες της δικής μας φιλοξενίας και εδώ είναι η ουσία του όλου ζητήματος», προσθέτει.
Τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρείται έκρηξη ορθοδόξων προσκυνητών από τα Καρπάθια εξαιτίας (και) της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή. Η αγιορείτικη κοινωνία ούτε πορεύθηκε ούτε και θα μπορούσε να πορευθεί στην υπερχιλιετή της διαδρομή σε συνθήκες αποστείρωσης. Το αυξανόμενο προσκυνηματικό ρεύμα αυξάνει και τις ανάγκες των μοναστηριών για υποδομές φιλοξενίας. Όμως να μη ξεχνούμε ότι Δεν είναι ξενοδοχεία τα μοναστήρια.
Βέβαια, τα μοναστήρια, οι σκήτες και τα κελιά έχουν ανάγκη εσόδων για να κρατούν ανοιχτές τις πόρτες φιλοξενίας στους αναρίθμητους προσκυνητές. Πλην των εισπράξεων από τα διαμονητήρια, απαιτούνται πρόσθετοι πόροι τους οποίους οι μονές προσπαθούν να εξασφαλίσουν από διακονήματα, λειτουργία μικροκαταστημάτων με εκκλησιαστικά είδη στις Καρυές και στους χώρους τους, μισθώσεις ακινήτων και βεβαίως δωρεές πιστών.
Οι «πειρασμοί»
Σ’ αυτό το «άγιο επιχειρείν» δεν λείπουν βεβαίως και οι «πειρασμοί», όπως η λειτουργία πειρατικών ταξί εντός της χερσονήσου του Άθω από μοναχούς και κοσμικούς, κάποιες μη «ευλογημένες» συμφωνίες μοναστηριών με τουριστικά γραφεία, μεταφορικές εταιρείες, κ.ά., που ωστόσο βγαίνουν συχνά προς τα έξω «γαρνιρισμένα» με υπερβολές, όπως π.χ. τα περί ξενοδοχείου με μασάζ, που στην πραγματικότητα λειτουργεί ως φυσικοθεραπευτήριο για τους μοναχούς και κοσμικούς που εργάζονται στο Όρος και αντιμετωπίζουν μυοσκελετικά προβλήματα λόγω της κοπιώδους ενασχόλησής τους με χειρωνακτικές εργασίες.
Ωστόσο, αν το Άγιον Όρος φιλοξενεί στο «κονάκι» του χιλιάδες πιστούς κατ’ έτος, ένα έμμεσο «αντίδωρο», το πιο «ευλογημένο», προς την κοσμική κοινωνία είναι η συντήρηση μιας ανθηρότατης οικονομίας, με όχημα τα προσκυνήματα στην ανατολική χερσόνησο της Χαλκιδικής, όπου περιοχές όπως η Ουρανούπολη, τα Νέα Ρόδα, η Ιερισσός και τα πέριξ αυτών χωριά ζουν σχεδόν αποκλειστικά από αυτήν. «Παλαιότερα οι κοινωνίες εδώ τρέφονταν από τα μεταλλεία στο Μαντέμ Λάκκο, τώρα πλέον οι άνθρωποί τους ξεκινούν την καθημερινή τους ενασχόληση προσευχόμενοι στην κορυφή του Άθω», λέει στέλεχος της τουριστικής βιομηχανίας της περιοχής.
(πηγή: Σταύρος Τζίμας, Η Καθημερινή 22-12-24)
