Η χρόνια θυλακίτιδα του τροχαντήρα ισχίου ή όπως τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται ως σύνδρομο πόνου του μείζονα τροχαντηρά (GTPS: Great Trochanteric Pain Syndrome) είναι μία από τις πιο συνήθεις παθήσεις της έξω επιφάνειας του ισχίου σε ενηλίκους και αθλητές.
Γράφει ο Γιώργος Σιδηρόπουλος, Φυσικοθεραπευτής, Κατερίνη
Η άσκηση στο σύνδρομο αυτό παίζει καθοριστικό ρόλο τόσο στην μείωση των συμπτωμάτων όσο και στην εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής ή επιστροφή στο άθλημα εάν πρόκειται για αθλητή.
Στην πράξη πρόκειται για φλεγμονή στον ορογόνο θύλακο στην περιοχή του μείζονα τροχαντήρα, όπου καταφύονται πολλοί τένοντες που ανήκουν στις μυϊκές ομάδες των γλουτιαίων και των απαγωγών του ισχίου.
Αυτό φαίνεται να προκαλείται ή να χειροτερεύει μετά από υπερβολικές και επαναλαμβανόμενες κινήσεις, που συναντάται συχνά σε αθλητές δρομέων μεγάλων αποστάσεων, ποδηλατών ή και μετά από τραυματισμούς επαφής στην έξω επιφάνεια του ισχίου.
Στις καθημερινές δραστηριότητες επιβαρύνεται από κινήσεις σε κεκλιμένες επιφάνειες, όπως είναι η σκάλες ή μετά από ανάβαση σε υψόμετρα. Ο ερεθισμός του θύλακα όταν εμφανιστεί προκαλεί έναν ξεχωριστό πόνο, που συχνά χαρακτηρίζεται ως βαθύς, καυστικός πόνος.
Στο στάδιο αυτό, η σημαντικότερη παρέμβαση που μπορεί να γίνει είναι η ξεκούραση ή η αποφυγή συνεχόμενης έντασης στην άρθρωση και η ήπια άσκηση μακριά από το γνωστό σύμπτωμα.
Αιτίες
Δεδομένου ότι η άρθρωση του ισχίου είναι από τις πιο ευκίνητες αρθρώσεις στο σώμα μας (μαζί με την γληνοβραχιόνια άρθρωση, γνωστή και ως «άρθρωση του ώμου») επιβεβαιώνεται και από την ύπαρξη πολλών θυλάκων στην περιοχή με σκοπό να συντονίσουν και να εκτελέσουν με ασφάλεια την μεταφορά φορτίων που το ανθρώπινο σώμα αλληλοεπιδρά με την βαρύτητα.
Η προσπάθεια του ορογόνου θυλάκου να «προφυλάξει» το μυοτενόντιο σύστημα που έχει γύρω του από τριβές και ή τραυματισμούς φέρνει την γνωστή παθολογία. Έτσι, τα αίτια που θα οδηγήσουν στον παραπάνω μηχανισμό κάκωσης είναι:
- Επαναλαμβανόμενη καταπόνηση / υπέρχρηση της άρθρωσης μετά από τρέξιμο, ορθοστασία, ποδηλασία ή ανάβαση.
- Μυϊκές ανισορροπίες που έχουν προκληθεί πιθανώς από κακές συνήθειες ζωής (με πιο συχνό παράδειγμα: κάποιος που κάνει αποκλειστικά καθιστική ζωή και ξεκινήσει απότομα να γυμνάζεται χωρίς την εποπτεία γυμναστή)
- Ανισοσκέλια που δεν έχει καθοριστεί και δεν έχει γίνει παραπομπή σε ορθοπεδικό για εξέταση.
- Παχυσαρκία που από μόνη της πρόκειται για έντονη επιβάρυνση σε όλο το σκελετικό σύστημα ειδικά αν πρόκειται για περίπτωση υπερβολικής και απότομης εμφάνισης της και «ενοχοποιεί» συνήθειες ζωής που παλιότερα είχε ο οργανισμός τον χρόνο να επιστρέψει στα φυσιολογικά του.
- Χρόνια οσφυαλγία και σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας τα οποία μάλιστα μπορεί να είναι και η αιτία και πολλές φορές το αποτέλεσμα της χρόνιας θυλακίτιδας του τροχαντήρα.
- Παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ουρική αρθρίτιδα και η ψωρίαση.
- Παρουσία οστεοφύτων ή εναπόθεση ασβεστίου σε τένοντες που προσφύονται στον μείζονα τροχαντήρα
Διάγνωση
Η διάγνωση της χρόνιας θυλακίτιδας του τροχαντήρα τις περισσότερες φορές συμβαίνει μετά από απεικονιστική εξέταση και την επιβεβαίωση των ευρημάτων της μέσα από κλινικές δοκιμασίες. Κάποιες από τις βασικές κλινικές δοκιμασίες είναι:
- Στήριξη στο πάσχον πόδι έως και μισό λεπτό και σύγκριση με το υγιές πόδι ως προς τον πόνο και / ή την αδυναμία να παραμείνει ο εξεταζόμενος στην θέση αυτή.
- Αντίσταση στην έξω στροφή και την απαγωγή του ισχίου από ύπτια θέση και από διαφορετικές γωνίες κάμψης ισχίου και σύγκριση, όπου βρεθεί πόνος κλείδωμα ή αδυναμία να κρατηθεί η αντίσταση για πάνω από 2 δευτερόλεπτα, με το υγιές πόδι.
- Δοκιμασία Tredelenburg: ο εξεταζόμενος στέκεται στο πάσχον πόδι και ο φυσικοθεραπευτής παρατηρήσει πτώση της λεκάνης (σύστοιχα). Από το παρόν εργαλείο εξέτασης φαίνεται και η πιθανότητα αδυναμίας ων απαγωγών του ισχίου και κυρίως του μέσου γλουτιαίου που παίζει καθοριστικό ρόλο στην βάδιση (κάτι που θα αποτελέσει σημαντικό μέσο στο ασκησιολογικό πρόγραμμα στη συνέχεια).
Θεραπεία / Αποκατάσταση / Αντιμετώπιση
Όπως έγινε και πριν αναφορά η αποκατάσταση χωρίζεται με βάση το στάδιο που βρίσκεται η θυλακίτιδα. Στο οξύ στάδιο, όπου ο πόνος και η δυσκαμψία κυριαρχούν η βασική παρέμβαση είναι στο να εξασφαλιστεί να μην χειροτερέψουν τα συμπτώματα και να περιοριστεί όσο γίνεται η φλεγμονώδη διεργασία.
Αυτό επιτυγχάνεται με την ξεκούραση ειδικά από δραστηριότητες που, και παραπάνω αναφέρθηκαν ότι, επιβαρύνουν την πάθηση αυτή.
Ο φυσικοθεραπευτής στο στάδιο αυτό πρέπει και οφείλει να σεβαστεί την φυσική επούλωση και να την βοηθήσει να γίνει πιο αποτελεσματική και αν γίνεται και γρηγορότερη. Αυτό επιτυγχάνεται με:
- Μέσα θεραπείας (θερμά επιθέματα, διαθερμία βραχέων κυμάτων, λάμπα υπέρυθρων, υπέρηχο, Laser υψηλής συχνότητας, ηλεκτροθεραπεία, διαμαγνητική αντλία, ραδιοσυχνότητες/TECAR, ηλεκτρο-μυικό ερεθισμό)
- Θεραπευτική μάλαξη
- Ήπιο πρόγραμμα διατάσεων στα όρια του πόνου και PNF
- Θεραπευτική άσκηση μακριά από τον πόνο (κυρίως ισομετρικές ασκήσεις)
- Ενδυνάμωση γύρω μυϊκών ομάδων με έμβαση στον κορμό
Όταν ο πόνος υποχωρήσει ή η πάθηση βρίσκεται σε υποξύ ή χρόνιο στάδιο η θεραπευτική άσκηση σε συνδυασμό με κινητοποιήσεις (manual therapy) φέρουν τα βέλτιστα αποτελέσματα.
Συχνά από τα μέσα θεραπείας συνεχίζεται η χρήση ραδιοσυχνότητας/TECAR, η διαμαγνητική αντλία και η μαγνητοθεραπεία ενώ τέλος σημαντικό εργαλείο είναι και η χρήση κρουστικών κυμάτων (Extracorporeal ShockWave Therapy-ESWT).
Ασκήσεις για Χρόνια Θυλακίτιδα μείζονα τροχαντήρα – (Τροχαντηρίτιδα).
Το ασκησιολόγιο σε αυτή τη φάση μπορεί να γίνεται και με μικρό πόνο (εώς 4/10 πόνο) μέσα από την υποκειμενική αξιολόγηση του ασθενή για τον πόνο του (0= καθόλου πόνος, 10=ο χειρότερος που μπορεί να φανταστεί ή έχει βιώσει).
Η θεραπευτική άσκηση εδώ θα πρέπει να στοχεύσει στην ενδυνάμωση και στον συντονισμό των μυών του ισχίου με έμφαση στους γλουτιαίους και τους απαγωγούς.
Η επιλογή της κάθε άσκησης θα πρέπει να γίνεται με στόχο την ενδυνάμωση και την μείωση του πόνου ενώ τέλος οι παράμετροι της άσκησης (κύκλοι, επαναλήψεις και χρόνος ανάμεσα στο κάθε set θα πρέπει να είναι εξατομικευμένος στο εκάστοτε ασθενή).
Όπου ο αρχικός πόνος παραμένει ίδιος θα πρέπει οι παραπάνω παράμετροι να αλλάζουν.
Διάταση Απιοειδή
Από ύπτια θέση, και 90μοίρες κάμψη ισχίων, φέρνω σταυροπόδι το πάσχον πόδι πάνω στο υγιές και παθητικά σηκώνω το πόδι στήριξης προς την κοιλιακή χώρα έως την μέγιστη ανεκτή τάση των γλουτιαίων μυών.
Ιδανικά κρατώ για 8-12 δευτερόλεπτα και επαναλαμβάνω 3-5 φορές.
Απαγωγή ισχίου
Από πλάγια θέση (πάνω στο υγιές πόδι), απάγω το πόδι μου έως τα όρια του πόνου. Η κίνηση θα πρέπει να είναι αργή με κράτημα στο τέλος της κίνησης για 1 δευτ.
Ιδανικά ο χρόνος εκτέλεσης της κάθε επανάληψης στην άσκηση θα πρέπει να είναι 2 δευτερόλεπτα απαγωγή, 1 δευτερόλεπτο κράτημα στο τέλος του εύρους κίνησης και 2 δευτερόλεπτα επαναφορά στην αρχική θέση. Επαναλαμβάνω για 8-12 επαναλήψεις και συνολικά κάνω 3-5 κύκλους.
Σανίδα
Το κράτημα της σανίδας αποτελεί σημάδι καλής ενεργοποίησης τόσο του κορμού όσο και των άκρων. Ικανοποιητικός χρόνος είναι >30 δευτερόλεπτα η κάθε επανάληψη. Στην περίπτωση που στόχος είναι η ενδυνάμωση του ισχίου μετά από τροχαντηρίτιδα προτείνεται η ασκηση σανίδα με κίνηση των κάτω άκρων.
Συγκεκριμένα, συστήνεται η εναλλασσόμενη απαγωγή των ποδιών από θέση σανίδας 5-8 φορές το κάθε πόδι για 2-3 κύκλους.
Η σταδιακή έκθεση στο φορτίο θα είναι να ανέβει η δοσολογία των επαναλήψεων έως ο ασκούμενος νιώθει άνεση στο να εκτελεί από 15 επαναλήψεις στο κάθε πόδι ενώ βρίσκεται σε θέση σανίδας.
Πλάγια σανίδα
Η πλάγια σανίδα, ομοίως με την κλασική σανίδα, έχει να κάνει με την διατήρηση (ισομετρική σύσπαση) ως προς τον χρόνο που αντέχει ο ασκούμενος. Στην άσκηση αυτή, η διαφορά είναι ότι εστιάζεται κυρίως μονόπλευρα η μυϊκή ενεργοποίηση, που χρειάζεται ο ασκούμενος για να φέρει εις πέρας την άσκηση αυτή.
Στο κομμάτι της δοσολογίας ισχύουν οι ίδιοι κανόνες. Η διαφορά που μπορεί να δώσει ο φυσικοθεραπευτής είναι στο σημείο επαφής των ποδιών. Όσο λιγότερη είναι η περιφερική στήριξη τόσο δυσκολότερη γίνεται.
Με την πλάγια σανίδα ενισχύεται ο συντονισμός και η ενεργοποίηση όλων των μυϊκών ομάδων γύρω από το ισχίο.
Τέλος, προτείνεται να ξεκινά πάντα με το – υποκειμενικά – καλύτερο πόδι, που σε αυτή την περίπτωση είναι το υγιές πόδι, για να εστιάζεται η ενδυνάμωση σε «εσωτερικούς στόχους».
Γιώργος Σιδηρόπουλος, Φυσικοθεραπευτής, Κατερίνη
Πηγές
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31493863/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27834675/
