Εις ώτα μη ακουόντων
Είναι γνωστό κι αξιέπαινο να θέλουν μερικοί να σταματήσουν την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο αλλά το μόνο που πέτυχαν μέχρι τώρα τουλάχιστον, ήταν να εκμεταλλεύεται ένα κόμμα πολλούς μαζεμένους, ή ακόμα χειρότερα να τους εκμεταλλεύεται ένας αρχηγός. Το πρόβλημα ξεκινά από τη στιγμή που θα αφήσει ένας ή πολλοί, κάποιον άλλον να σκέπτεται στη θέση του και να θεωρεί ότι αυτός ο άλλος έχει το αλάθητο. Αν ο «αλάθητος» καταφέρει και τον φέρει στα νερά του τότε ο «πιστός» είναι πλέον αιώνιο θύμα. Αν μάλιστα καταφέρει να τον δέσει συναισθηματικά με τα ιδανικά της νιότης του, τότε είναι στην απόλυτη διάθεσή του. Γιατί δεν μπορεί να σκεφτεί με το μυαλό αλλά σκέφτεται με τα σπλάχνα.
Είναι γεγονός ότι όταν η λογική μας συγκρούεται με τα συναισθήματα τα τελευταία συνήθως νικούν. Ο Μπαρούχ Σπινόζα έλεγε για τους ανθρώπους της εποχής του: «|Πιστεύουν ότι η βούλησή τους είναι ελεύθερη αλλά ‘‘ονειρεύονται με τα μάτια ανοιχτά’’. Αυτό προέρχεται από το ότι οι επιθυμίες τους επηρεάζουν τον νου και νομίζουν ότι οι αιτίες των ενεργειών τους είναι δικές τους. Στους περισσότερους ανθρώπους η ελεύθερη βούληση ταυτίζεται με την παρόρμηση (ενστικτώδη αντίδραση)».
Μάλιστα συμβούλευε ότι όταν ένα συναίσθημα συγκρούεται με τη λογική πρέπει να το καταπολεμήσουμε με ένα αντίθετο ισχυρότερο. Όμως όταν το χέρι της ζήλιας, τη στιγμή που η αγαπημένη του αρραβωνιάστηκε κάποιον άλλον, του ξέσχιζε τα σωθικά δεν μας είπε ποιο ήταν το αντίθετο συναίσθημα που βρήκε (αν το βρήκε).
Η ιστορία δείχνει ένα σωρό μεγάλους άνδρες να υποκύπτουν στα συναισθήματά τους. Ο στρατηγός Ντάγκλας Μακάρθουρ αναγκάστηκε να φύγει νύχτα από τις Φιλιππίνες (στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο)για να μη πιαστεί αιχμάλωτος αλλά φεύγοντας δήλωσε «θα επιστρέψω». Έ λοιπόν για να μην πέσει από τον εγωισμό του, άλλαξε την πορεία του πολέμου για να επιστρέψει σαν ελευθερωτής με ανυπολόγιστο κόστος σε άνδρες και υλικό. Εκμεταλλεύτηκε τη θέση του και τις γνωριμίες του για να το πετύχει. Δεν αναφέρουμε για «μεγάλους» που τους έσερνε ο έρωτας από τη μύτη γιατί είναι αμέτρητοι.
Αλλά και οι πιστοί σε κάποια ιδεολογία συνήθως δικαιολογούν τα πάντα στους αρχηγούς τους. Ο Ζαν Πολ Σαρτρ δικαιολογούσε τα εγκλήματα και τις ιδεολογικές παρασπονδίες του Στάλιν με τη «λογική» ότι προφανώς εκείνος γνώριζε πράγματα που δικαιολογούσαν τις ενέργειές του! Αλλά με αυτή τη λογική απαλλάσσονται όλοι οι πολιτικοί, εκμεταλλευτές και ανίκανοι.
Ο μεγάλος μας λογοτέχνης Μενέλαος Λουντέμης συνηθισμένος να υποτάσσεται στο κόμμα κάποτε επαναστάτησε. «Θα έρθω στην κεντρική επιτροπή (κάπου στο Βουκουρέστι αν δεν απατόμαστε), αλλά αυτή τη φορά θα πάρω και το κεφάλι μου μαζί μου»!
Τελικά, εκτός από αυτούς που εκμεταλλεύονται τον ιδρώτα των εργαζόμενων υπάρχουν κι αυτοί που εκμεταλλεύονται τις ιδέες ομοϊδεατών τους. Και δεν ξέρουμε ποιοι είναι χειρότεροι.
Κώστας Δαλακιουρίδης
