Πάσχα στο σπίτι
Θα έρθει η ψυχική λύτρωση με την Ανάσταση φέτος;
Από το Μάρτιο του 2020 έχει μπει στις ζωές μας ο Κορωνοϊός και έχει φέρει στην επιφάνεια συναισθήματα που ίσως να μην γνωρίζαμε, να τα αγνοούσαμε, αλλά ίσως και να υποτιμούσαμε την ένταση που μπορούν να πάρουν. Μέσα στην περίοδο της καραντίνας βιώσαμε ήδη ένα Πάσχα και οδεύουμε στο δεύτερο «Πάσχα στο Σπίτι».
Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη θρησκευτική εορτή της Ορθόδοξης Εκκλησίας και παρατηρούμαι ότι ακόμη και άνθρωποι που μπορεί να μην είναι τόσο κοντά στα θρησκευτικά πιστεύω, τέτοια εποχή κάθε χρόνο ακολουθούν πιστά το εκκλησιαστικό πρόγραμμα της Μεγάλης Εβδομάδας, στολίζοντας και ακολουθώντας τον επιτάφιο και ολοκληρώνοντας το πένθιμο συναίσθημα με την τελετή της Αναστάσεως το Μεγάλο Σάββατο. Για κάποιους ανθρώπους η συμμετοχή στο Θρησκευτικό Πάσχα, μπορεί να μην έχει καν κάποια θρησκευτική διάσταση (ως αιτία), αλλά να συνδέεται άμεσα τα έθιμα της ελληνικής οικογένειας που έχουν περάσει από γενιά σε γενιά, ψήνοντας τσουρέκια και κουλουράκια, βάφοντας αυγά, δωρίζοντας λαμπάδες, τηρώντας νηστεία, απολαμβάνοντας μαγειρίτσα και το οικογενειακό φαγοπότι με αρνί τις Κυριακές του Πάσχα. Μία αφορμή λοιπόν να έρθουν κοντά με τις οικογένειές τους, όχι απλά επειδή δεν ζουν πλέον κοντά και επιθυμούν να επιστρέψουν στο χωριό, αλλά ακόμη και αν ζουν στο ίδιο σπίτι, σηματοδοτεί την ένωση της οικογένειας πνευματικά – συναισθηματικά. Οπότε, ακόμη και έτσι, θα έλεγε κανείς ότι έχει μια θρησκευτική διάσταση, γιατί περιλαμβάνει συναισθήματα αγάπης, μιας έννοιας που έχει πρωταρχικό ρόλο στον Χριστιανισμό, και ενσαρκώνεται μέσα από τον Ιησού και τις θυσίες για τον άνθρωπο.
Ακόμη περισσότερο όμως θα μπορούσε να πει κανείς ότι εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Είναι μία εποχή όπου την Μεγάλη Εβδομάδα ο καθένας μπορεί να παρασυρθεί από το πένθιμο κλίμα, να ταυτιστεί με το Θάνατο, ερχόμενος έτσι πιο κοντά στην ίδια του την ύπαρξη. Ερωτήματα όπως «ποιος είμαι;», «γιατί είμαι;», «είμαι εντάξει/καλός έτσι όπως είμαι;» μπορεί να μας απασχολούν αυτές τις μέρες λίγο περισσότερο. Παράλληλα το Πάσχα φέρνει στις σκέψεις μας την έννοια της αμαρτίας. Η αμαρτία, η αγάπη όπως και η συγχώρεση είναι έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες με την χριστιανική πίστη, και ενώ κάποιος μπορεί να μην πιστεύει, μπορεί να ακολουθήσει αυτήν την εποχή πιστά τη νηστεία, γιατί εξυπηρετεί μια εσωτερική ανάγκη για απαλλαγή από τις «αμαρτίες», από πράγματα που βίωσε, από κουβέντες που είπε, από σκέψεις που έκανε, από συναισθήματα που αισθάνθηκε. Έτσι, το Πάσχα ο άνθρωπος μπορεί μέσα από εσωτερικές διεργασίες να περάσει στην δική του προσωπική αναγέννηση, να περάσει από το πένθος στη λύτρωση και την κάθαρση αυτού που θέλει να αφήσει πίσω του, αλλάζοντας εσωτερικές πεποιθήσεις, γαληνεύοντας εσωτερικές συγκρούσεις, επιλύοντας και εξισορροπώντας εσωτερικούς προβληματισμούς.
Φέτος αυτοί οι προβληματισμοί ίσως να αυξήθηκαν, προσθέτοντας σε ανθρώπους το άγχος επιβίωσης, το αίσθημα μοναξιάς και μια απαισιόδοξη στάση απέναντι στη ζωή λόγω της Πανδημίας. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα εάν Θα έρθει και η δική μας στιγμή της Κορωνό-Ανάστασης, της μετάβασης από το πένθιμο ύφος της στέρησης, της απαγόρευσης, του εγκλεισμού, της υποχρεωτικής ανεργίας, του φόβου για την υγεία και την επιβίωση μου/αλλά και του διπλανού μου, στο λυτρωτικό συναίσθημα της απαλλαγής από αυτόν, αφήνοντάς τον πίσω και καταγράφοντάς τον ως ένα ιστορικό γεγονός στη μνήμη μας; Η Λύτρωση δεν θα είναι δύσκολο να έρθει, γιατί θα την βιώσουμε με το τέλος της πανδημίας, την αποτελεσματική αντιμετώπισή του, τον περιορισμό του και τον έλεγχο βαθμού επικινδυνότητας για την ανθρωπότητα. Μετά την λύτρωση ωστόσο θα αναγεννηθούμε; Θα κερδίσουμε αυτήν την πάλη των εσωτερικών προβληματισμών που προέκυψαν από την Πανδημία ή θα επιστρέψουμε στα ίδια μη αναθεωρημένα σχήματα; Περνώντας από το πένθιμο ύφος της καραντίνας στην δική μας Κορωνο-Ανάσταση και λύτρωση από τα αρνητικά συναισθήματα του εγκλεισμού και τις βαριές συνέπειες των μέτρων προστασίας σε οικονομικό και όχι μόνο επίπεδο, θα προβούμε ο καθένας ξεχωριστά στην εσωτερική αναγέννηση; Αυτό είναι το σημείο που έχει μεγάλη σημασία για την μετά Κορωνοϊού αναπαράσταση του εαυτού μας, των αξιών μας και της συσχέτισης αυτών των εσωτερικών αναπαραστάσεων με τον κόσμο και το μέλλον. Σημαντικό είναι να εστιάσουμε σε όσα κερδίσαμε από αυτήν την κρίση, σε όσα μάθαμε και σε όσα αντέξαμε και μας φέρανε πιο κοντά, ενισχύοντας την ψυχική μας ανθεκτικότητα.
Ίσως εκτός από την σηματοδότηση εποχής με «προ Χριστού και μετά Χριστού» μπορούμε να αναφερθούμε συμβολικά και σε μία εποχή «προ Κορωνοϊού και μετά Κορωνοϊού», δίνοντας περισσότερη σημασία σε αυτά που θεωρούσαμε δεδομένα και αναγνωρίζοντας την αξία αυτών που ξαφνικά στερηθήκαμε. Μπορεί και φέτος το Πάσχα να μην έρθουμε κοντά με αγαπημένα μας πρόσωπα, Παππούδες και Γιαγιάδες στο χωριό, αλλά ας εκμεταλλευτούμε αυτήν την εποχή και ας βιώσουμε εσωτερικά τις έννοιες που περιλαμβάνει: το πένθος, την λύτρωση και την αναγέννηση. Μπορούμε έτσι να έρθουμε ένα βήμα πιο κοντά στην μετάβαση από την απαισιοδοξία στην αισιοδοξία και σε μία αναθεωρημένη νοηματοδότηση της ζωής γενικότερα. Όσοι συνειδητά προσπαθούν να έρθουν κοντά στις αξίες της ζωής και την σημασία που δίνουν σε αυτήν αντιμετωπίζουν μία κρίση σαν την τωρινή σίγουρα καλύτερα. Ωστόσο, το τέλος μιας κρίσης δεν θα πρέπει να σημαίνει την απλή καταγραφή της ως γεγονός στην μνήμη μας, αλλά την παράλληλη εισχώρηση των «μαθημάτων» που μας δίδαξε στην νέα σημασία που δίνουμε στην ύπαρξή μας. Έτσι θα βιώσουμε και την δική μας Κορωνο-Ανάσταση.
Καλό Πάσχα σε όλους,
με υγεία και αισιοδοξία
Ελένη Ελευθεριάδου , Ψυχολόγος
