Τι είναι η θεραπευτική γραφή;
Μπορούν όλοι να επωφεληθούν από τη θεραπευτική δράση της γραφής; Υπάρχουν ασκήσεις εκφραστικής και δημιουργικής γραφής, που μπορούν να αξιοποιηθούν ως εργαλείο για να «ξαναγράψει» ο άνθρωπος «το παραμύθι της ζωής του», δίνοντάς του νέο νόημα και δύναμη;
Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δίνει η εξειδικευμένη σύμβουλος θεραπευτικής γραφής, εκπαιδεύτρια ιατρικής επικοινωνίας και ειδικευόμενη συστημική ψυχοθεραπεύτρια, Πηνελόπη Κολοβού, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή τη συμμετοχή της ως εισηγήτρια σε workshop για επαγγελματίες υγείας, με θέμα: «Θεραπευτική γραφή και ψυχική ανθεκτικότητα στη Γηριατρική: Ξαναγράφοντας το παραμύθι της ζωής μας», στο πλαίσιο του 1ου Περιφερειακού Συνεδρίου Γηριατρικής, που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη. Συντονιστής του workshop είναι ο Εμμανουήλ Σμυρνάκης, καθηγητής Πρωτοβάθμιας Υγείας – Ιατρικής Εκπαίδευσης, ΑΠΘ.
Η θεραπευτική γραφή
«Η θεραπευτική γραφή στηρίζεται στη χρήση δημιουργικής και εκφραστικής γραφής για την καταγραφή συναισθημάτων και βαθύτερων σκέψεων, προσφέροντας ανακούφιση και ενίσχυση της ψυχικής υγείας. Ουσιαστικά είναι μία προσέγγιση που χρησιμοποιεί τη διαδικασία της γραφής ως εργαλείο για την ψυχική ανακούφιση και αποκατάσταση. Η ιδέα ότι ο λόγος, και πιο συγκεκριμένα η γραφή, μπορεί να έχει θεραπευτική δράση έχει τις ρίζες της σε αρχαίους μύθους και φιλοσοφίες, αλλά και σε σύγχρονα ψυχαναλυτικά μοντέλα» αναφέρει η κ. Κολοβού.
Παράλληλα, σημειώνει ότι η επιτυχής γήρανση συνδέεται με παράγοντες όπως η καλή φυσική/σωματική και πνευματική υγεία και λειτουργικότητα, και στο πλαίσιο αυτό η θεραπευτική γραφή έχει αναδειχθεί ως αποτελεσματικό εργαλείο ενίσχυσης της ανθεκτικότητας στην τρίτη ηλικία. Επιπλέον, αναφέρει ότι τα οφέλη της γραφής ως μέσου αυτογνωσίας και προσωπικής ανάπτυξης, με θετικές επιδράσεις και στη φυσική υγεία, έχουν μελετηθεί συστηματικά ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’80.
«Η γραφή έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει θετικά στη γνωστική λειτουργία, ενισχύοντας τη μνήμη και διατηρώντας τη “νεαρή”, δηλαδή σε καλύτερη κατάσταση. Παράλληλα, δρα ευεργετικά στις λεπτές κινητικές δεξιότητες, γεγονός που καθιστά τη θεραπευτική γραφή μια ιδιαίτερα χρήσιμη πρακτική για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας» σημειώνει η κ. Κολοβού.
Αν και δεν είναι όλοι εξοικειωμένοι με τη γραφή ή τη λογοτεχνική δημιουργία, υπάρχουν ειδικά σχεδιασμένες ασκήσεις, που καθοδηγούν σταδιακά τους συμμετέχοντες, βοηθώντας τους να εκφραστούν δημιουργικά. Όπως επισημαίνει η κ. Κολοβού, μέσα από μια δομημένη προσέγγιση, ακόμα και άτομα που αρχικά νιώθουν αμηχανία μπορούν να εκπλαγούν ευχάριστα από το αποτέλεσμα της διαδικασίας.
Τι μπορεί να «κρύβεται» σε μια ακροστιχίδα
Υπάρχουν τόσο ελεύθερες όσο και δομημένες ασκήσεις που διευκολύνουν τη διαδικασία της γραφής. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ακροστιχίδα του ονόματος, όπου οι συμμετέχοντες γράφουν το όνομά τους κάθετα και προσθέτουν λέξεις που τους έρχονται στο μυαλό για κάθε γράμμα.
«Ο καθένας μπορεί να γράψει κάποιες λέξεις που ξεκινούν από γράμματα του ονόματός του. Οπότε, μετά παίζουμε με αυτές τις λέξεις που έχουν συγκεντρωθεί. Με αυτές τις λέξεις μπορούμε βήμα βήμα να φτιάξουμε κάτι στη συνέχεια. Μπορούμε να μείνουμε σε αυτές τις λέξεις αρχικά. Μπορούμε να αρχίσουμε να ρωτάμε πώς μπορεί να σχετίζεται αυτή η λέξη που έγραψες με σένα. Η ανάκληση των λέξεων βοηθά και στη γνωστική διεργασία» εξηγεί η κ. Κολοβού.
Ένα νούφαρο με ρίζες…
Αυτή η διαδικασία ενισχύει τη γνωστική λειτουργία και μπορεί να οδηγήσει σε βαθύτερες συνδέσεις και αποκαλύψεις, σημειώνει η κ. Κολοβού, αναφέροντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι σε ένα εργαστήριο θεραπευτικής γραφής μία κυρία, της οποίας το όνομα περιείχε το γράμμα Ν, κατάφερε να γράψει τη λέξη «νούφαρο».
«Στην αρχή αναφώνησε: “Έχω γράψει εντελώς άσχετες λέξεις, το νούφαρο δεν έχει καμία σχέση με μένα”. Όμως, στη συζήτηση που ακολούθησε, αναλύοντας το “τι είναι ένα νούφαρο και τι χαρακτηριστικά έχει”, η κυρία το περιέγραψε ως “ένα πάρα πολύ όμορφο λουλούδι που επιπλέει, είναι ελεύθερο να κινείται στην επιφάνεια αλλά έχει γερή βάση στο βυθό της λίμνης”. Και στη συνέχεια, κουβεντιάζοντας, μας αποκάλυψε ότι είναι γι’ αυτήν πολύ σημαντικές οι ρίζες, η οικογένεια, η βάση της, και αργότερα επανέφερε στη συζήτηση το ότι της αρέσουν τα ταξίδια αλλά πάντα θέλει να επιστρέφει στη βάση της» προσθέτει η κ. Κολοβού.
Το workshop και οι εφαρμογές του
Το workshop που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του 1ου Περιφερειακού Συνεδρίου Γηριατρικής απευθύνεται σε επαγγελματίες υγείας, με στόχο να τους ενημερώσει για τα εργαλεία που μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά στη φροντίδα των ασθενών τους. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, οι επαγγελματίες μπορούν να παραπέμψουν ασθενείς σε ειδικούς που εφαρμόζουν τη θεραπευτική γραφή ή να αξιοποιήσουν οι ίδιοι αυτές τις τεχνικές, ακόμη και μέσα από έναν διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας με τους ασθενείς τους.
«Η θεραπευτική γραφή, μέσα από τη δημιουργική έκφραση και τη δομημένη καθοδήγηση, αναδεικνύεται ως ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της πνευματικής και ψυχικής υγείας, ειδικά στην τρίτη ηλικία. Μέσα από πρωτοβουλίες, όπως το workshop, ανοίγονται νέοι δρόμοι για την αξιοποίησή της στον χώρο της υγείας και της ψυχολογικής υποστήριξης» σημειώνει η κ. Κολοβού.
Η Πηνελόπη Κολοβού έχει ζήσει 15 χρόνια στην Αυστρία και στη Γερμανία και πλέον εξερευνά τις δυνατότητες εφαρμογής της θεραπευτικής γραφής στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη. Προετοιμάζει, παράλληλα, επαγγελματίες υγείας για την απόκτηση άδειας άσκησης επαγγέλματος στη Γερμανία και αναπτύσσει το προσωπικό της πρότζεκτ «Μικρές Ιστορίες Γραφής και Υγείας- Writing for health», το οποίο στοχεύει στην προαγωγή της υγείας στην κοινότητα, μέσω της θεραπευτικής γραφής και της τέχνης.
Αγγέλα Φωτοπούλου
