Πρόκειται για συμβουλές προς τους υποψήφιους αλλά και του περιβάλλοντός τους, ώστε τα παιδιά, να ξεπεράσουν, το έντονο αίσθημα πίεσης και άγχους που νιώθουν την περίοδο προετοιμασίας και διεξαγωγής των εξετάσεων.
Η Μαρία Βλασοπούλου, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια της Γραμμής 11525 του Συμβουλευτικού Κέντρου του «Μαζί για το Παιδί», μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τον οδηγό-χάρτη, εξηγεί: «Ένας βασικός στόχος είναι να καταλάβουμε ότι το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, που στόχο έχει την προστασία και προετοιμασία του ατόμου απέναντι σε κάποια κατάσταση, που γίνεται αντιληπτή ως απειλητική. Αλλά και ότι το άγχος όταν γίνεται υπερβολικό μπορεί να βλάψει. Στόχος είναι επίσης η ενίσχυση της συναισθηματικής ανθεκτικότητας και η ενδυνάμωση των μαθητών/μαθητριών, καθώς και των γονέων/εκπαιδευτικών, ώστε να τους υποστηρίξουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».
Σύμφωνα με την ειδικό, ο αναγνώστης διαβάζοντας τον οδηγό θα αποκομίσει γνώση για τη φύση και τις εκδηλώσεις του άγχους στο σώμα, τη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά, συγκεκριμένες στρατηγικές διαχείρισης (τεχνικές μείωσης άγχους, τρόπους οργάνωσης διαβάσματος κ.λπ., καθώς και οδηγίες για το πώς να υποστηρίζεται ένα παιδί σε καταστάσεις που εγείρουν άγχος, όπως οι εξετάσεις.
Σε ερώτηση για το πόσο φυσιολογικό είναι να αισθανόμαστε άγχος σε αντίστοιχες συνθήκες η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια της Γραμμής 11525 του Συμβουλευτικού Κέντρου του «Μαζί για το Παιδί», απαντά: «Ένα μέτριο επίπεδο άγχους μπορεί να είναι εποικοδομητικό, να λειτουργεί σαν “καμπανάκι” για εγρήγορση και κινητοποίηση, υπενθυμίζοντας τι είναι σημαντικό και συμβάλλοντας στο να υπάρξει η προσπάθεια που χρειάζεται, για να φέρει κάποιος το επιθυμητό αποτέλεσμα. Επομένως, σε κάποια πλαίσια, το άγχος μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να οργανωθούν, να συγκεντρωθούν και να προσπαθήσουν περισσότερο. Ωστόσο», όπως επισημαίνει η κ. Βλασοπούλου, «η δυσκολία εμφανίζεται όταν το άγχος υπερβαίνει το διαχειρίσιμο επίπεδο και γίνεται παράγοντας επιβαρυντικός που λόγω της δυσφορίας που φέρνει, μπορεί να οδηγήσει σε αποφυγή και τελικά να μην είναι βοηθητικό. Στην πράξη, βλέπουμε ολοένα και περισσότερα παιδιά και εφήβους να βιώνουν υψηλά επίπεδα άγχους. Οι παράγοντες είναι πολυδιάστατοι: αυξημένες προσδοκίες, πίεση από το περιβάλλον, περιορισμένος χρόνος χαλάρωσης και η συνεχής σύγκριση μέσω των κοινωνικών δικτύων. Η πρόληψη και η ψυχοεκπαίδευση-δηλαδή το να καταλάβουμε τι είναι το άγχος και πώς το αντιμετωπίζουμε-είναι πιο σημαντικές από ποτέ».
Ο πολύτιμος όμως αυτός οδηγός διαχείρισης του άγχους απευθύνεται όχι μόνο σε μαθητές και μαθήτριες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά και σε γονείς και κηδεμόνες παιδιών και εφήβων, όπως επίσης σε εκπαιδευτικούς, που θέλουν να υποστηρίξουν τους μαθητές τους.
Ποιος όμως είναι ο ρόλος της οικογένειας και του περιβάλλοντος ενός παιδιού που βιώνει αυτές τις συνθήκες έντονου άγχους; Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια εξηγεί: «Σε περιόδους εξετάσεων, αλλά και γενικά σε συνθήκες έντονου άγχους οι γονείς έχουν κρίσιμο ρόλο ως προς τη συναισθηματική υποστήριξη, αφού τα παιδιά χρειάζονται να νιώθουν ότι είναι αποδεκτά και αγαπητά, ανεξαρτήτως επίδοσης. Οι γονείς καλούνται να καθοδηγούν, όχι να ελέγχουν ή να πιέζουν υπερβολικά, όπως επίσης είναι σημαντικό να υπάρχει αναγνώριση της προσπάθειας, όχι μόνο του αποτελέσματος. Το περιβάλλον του μαθητή θα πρέπει να αντιλαμβάνεται το γεγονός ότι και οι ίδιοι αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση. Πώς οι ίδιοι οι γονείς διαχειρίζονται το δικό τους στρες στέλνει ισχυρά μηνύματα, δηλαδή το να αποφεύγουμε τις εντάσεις, το να μπορούμε να περνάμε καλά ακόμη και όταν είμαστε στρεσαρισμένοι».
Σύμφωνα άλλωστε με τους επιστήμονες «η οικογένεια μπορεί να λειτουργήσει είτε ως “ασπίδα” που μειώνει το άγχος είτε, αν δεν υπάρχει η κατάλληλη στήριξη, να γίνει πηγή πρόσθετου στρες. Η κατανόηση», όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Βλασοπούλου, «η εμπιστοσύνη και η αποδοχή είναι τα βασικά “εργαλεία” του γονέα αυτή την περίοδο».
Βίκυ Παπατζίκου
