Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τραπεζών καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να πατήσει «το κουμπί» της ενεργειακής ανακαίνισης κτιρίων, ζητώντας ένα σταθερό πλαίσιο εγγυημένων δανείων, ιδιαίτερα για τα ευάλωτα νοικοκυριά. Η ανάγκη για μια ευρωπαϊκή στρατηγική που θα λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές πραγματικότητες των κρατών-μελών γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική, ειδικά καθώς η ενεργειακή κρίση και το υψηλό κόστος θέρμανσης επηρεάζουν εκατομμύρια πολίτες.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η χρηματοδότηση ανακαινίσεων σε πολυκατοικίες, όπου η κατακερματισμένη ιδιοκτησία δυσκολεύει τη λήψη αποφάσεων. Ο ευρωπαϊκός τραπεζικός κλάδος τονίζει ότι οι συλλογικές διαδικασίες πρέπει να απλοποιηθούν, ώστε η ενεργειακή αναβάθμιση μεγάλων κτιρίων να γίνει εφικτή και οικονομικά βιώσιμη.
Αναγκαιότητα προσαρμοσμένων πολιτικών ανά χώρα
Πριν υιοθετηθούν νέα ευρωπαϊκά μέτρα, οι τράπεζες υπενθυμίζουν ότι το οικιστικό απόθεμα και οι ενεργειακές ανάγκες διαφέρουν θεαματικά από χώρα σε χώρα. Η Ελλάδα, ως μία από τις θερμότερες περιοχές της Ευρώπης, χρειάζεται λύσεις που ανταποκρίνονται στις δικές της κλιματικές συνθήκες, διαφορετικές από εκείνες της Σκανδιναβίας ή της κεντρικής Ευρώπης.
Η ΕΕ περιλαμβάνει περιοχές όπου κυριαρχούν τα διαμερίσματα – όπως η Ισπανία και η Λετονία – και άλλες όπου οι μονοκατοικίες είναι ο κανόνας, όπως η Ιρλανδία και η Ολλανδία. Αυτή η διαφοροποίηση επηρεάζει τον τρόπο λήψης αποφάσεων: στις μονοκατοικίες οι ανακαινίσεις εξαρτώνται από έναν μόνο ιδιοκτήτη, ενώ στις πολυκατοικίες απαιτείται συναίνεση πολλών ανθρώπων, συχνά με διαφορετικές οικονομικές δυνατότητες.
Παράλληλα, οι κλιματικές ζώνες καθορίζουν τις προτεραιότητες: οι βόρειες χώρες χρειάζονται βελτιώσεις στη μόνωση και στη θέρμανση, ενώ οι χώρες του νότου – μεταξύ τους και η Ελλάδα – έχουν ανάγκη από πιο αποδοτικά συστήματα ψύξης και σκίασης.
Πώς θα στηριχθούν τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά
Οι τράπεζες υπογραμμίζουν ότι τα χειρότερα ενεργειακά κτίρια κατοικούνται συχνά από ευάλωτα νοικοκυριά, τα οποία δυσκολεύονται να λάβουν δάνεια λόγω χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας. Παρά τις δημόσιες εγγυήσεις, σε πολλές περιπτώσεις ο δανεισμός παραμένει αδύνατος. Για αυτόν τον λόγο ζητείται βαθύτερη συνεργασία ανάμεσα στο κράτος και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ώστε οι οικογένειες αυτές να στηριχθούν ουσιαστικά και να αποφύγουν την ενεργειακή φτώχεια.
Δημόσιες εγγυήσεις και απλοποίηση διαδικασιών
Σε μια σειρά συστάσεων προς τα ευρωπαϊκά όργανα, οι τράπεζες προτείνουν:
- Απλούστευση των διαδικασιών για πρόσβαση σε δημόσια οικονομική στήριξη, ειδικά για ΜΜΕ και νοικοκυριά.
- Διαθεσιμότητα εγγυήσεων και για πολυκατοικίες, μέσω ενώσεων ιδιοκτητών.
- Δημιουργία μακροπρόθεσμου φορέα που θα διαχειρίζεται τα ευρωπαϊκά προγράμματα εγγυήσεων.
- Σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο με προβλέψιμη τιμολόγηση άνθρακα και σαφή πρότυπα ανακαίνισης.
- Φορολογικά κίνητρα όπως μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ για ανακαινισμένα κτίρια ή χαμηλότερος ΦΠΑ και φόρος εισοδήματος για τεχνικές εργασίες.
Στόχος όλων αυτών είναι να γίνει η ανακαίνιση οικονομικά εφικτή, ώστε οι ιδιοκτήτες να προχωρούν ευκολότερα σε επενδύσεις που μειώνουν το ενεργειακό κόστος και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.
Οι παγίδες που απειλούν την ενεργειακή μετάβαση
Η αύξηση της ζήτησης για ενεργειακές ανακαινίσεις μπορεί να φέρει πίεση στην αγορά εργασίας και στα υλικά, ανεβάζοντας το κόστος και αποδυναμώνοντας τη χρηματοδότηση. Σημαντικό εμπόδιο αποτελεί και η ελλιπής ενημέρωση των πολιτών για τα οφέλη μιας ενεργειακής αναβάθμισης.
Οι τράπεζες σημειώνουν ότι οι ιδιοκτήτες αναζητούν συχνά τεχνικούς, μηχανικούς ή παρόχους ενέργειας πριν απευθυνθούν σε τράπεζες. Για να κινηθεί η αγορά, οι δημόσιες αρχές πρέπει να ενισχύσουν πρώτα τη ζήτηση, παρέχοντας ενημέρωση, κίνητρα και λειτουργικά «one-stop shops» για καθοδήγηση.
Μια ολιστική προσέγγιση για το μέλλον
Ο τραπεζικός τομέας ζητά ενιαίο σχεδιασμό που θα συνδέει την αναβάθμιση των κτιρίων με την απολιγνιτοποίηση του ενεργειακού συστήματος, την αύξηση των ανανεώσιμων πηγών και την τεχνική κατάρτιση των επαγγελματιών. Οι εθνικές κυβερνήσεις καλούνται να ηγηθούν, συντονίζοντας ιδιοκτήτες, τεχνικούς, επιχειρήσεις και τράπεζες κάτω από ένα κοινό πλαίσιο.
Η ενεργειακή ανακαίνιση αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο στοίχημα της επόμενης δεκαετίας για την Ευρώπη: μια επένδυση που υπόσχεται οικονομική ανάσα στα νοικοκυριά, καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και σαφή μείωση των εκπομπών – εφόσον υπάρξει το κατάλληλο μίγμα πολιτικής, στήριξης και ενημέρωσης.
