Τότε λέμε πως η χρονιά είναι δίσεκτη. Το δίσεκτο έτος, θεωρείται από το λαό μας κακότυχο, γι’ αυτό δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι ούτε να χτίζονται σπίτια.
Γράφει ο Θεοχάρης Στύλος
Οι πρόγονοι μας στην Σκοτίνα λέγανε για τον μήνα Φεβρουάριο: Του Φλιβάρ δε παντραίβουνταν οι κουπέλις γιατί αυτός η μήνας είνι κτσος, κι γουρσούζ΄ς, κι μασκαράς. Κι άμα γινιθούν τα μουρά, βγέν κτσα κι ζαβά.
Ο Φεβρουάριος σύμφωνα με το λαογράφο ετοιμόλογο σημαίνει πρησμένη φλέβα και τούτο επειδή κατά το μήνα αυτόν πρήζονται, γεμίζουν με νερό οι φλέβες της γης. “Ο Φλεβάρης φλέβες ανοίγει και πόρτες σφαλνάει”. Με άλλα λόγια, προκαλεί πολλούς θανάτους εξαιτίας του κρύου και των βροχών, αλλά και των μεταβολών στο κλίμα. Αλλά, παρά την αγριάδα του αυτή, ο Φεβρουάριος είναι ο πρόδρομος της καλοκαιρίας. Σχετικό είναι το τετράστιχο “Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει. Μα αν δώσει και θυμώσει μεσ’ το χιόνι θα μας χώσει.” Ο Φεβρουάριος λέγεται και “μικρός μήνας” ή “Κουτσοφλέβαρος”. Στον αγροτικό βίο, ο Φλεβάρης είναι ο μήνας των αμπελιών. Τότε γίνεται το κλάδεμα, το καθάρισμα και το τσάπισμα των αμπελιών. Τότε βάζουν και καταβολάδες, δηλαδή φυτεύουν αμπέλια (εκτός και αν είναι δίσεκτος ο χρόνος). Γι’ αυτό ο Φλεβάρης ονομάζεται σε ορισμένα μέρη, όπου είναι ανεπτυγμένη η αμπελουργία και Κλαδευτής. Για τον άστατο καιρό, ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος, γιατί δεν ξέρει τι κάνει.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Ο ΜΗΝΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ
Ανθεστηρίων: Αττικός μήνας, μέσα Φεβρουαρίου-μέσα Μαρτίου.
Ετήσια γιορτή της αναγέννησης της φύσης και γιορτή των νεκρών προς τιμή του Λιμναίου Διονύσου και του Xθόνιου Ερμή.
Γίνονταν στην Αθήνα κατά τον μήνα Aνθεστηριώνα (τέλος Φεβρουαρίου, αρχές Μαρτίου) επί τρεις ημέρες.
Τη πρώτη μέρα γιόρταζαν τα πιθοίγια που ανοίγονταν τα νέα κρασιά, με διαγωνισμούς οινοποσίας. Tην δεύτερη μέρα γιόρταζαν τις χοές, που πήρε το όνομα από τα αγγεία χόες που χρησιμοποιούσαν στους αγώνες οινοποσίας. Γινόταν η πομπική είσοδος του Διονύσου στην πόλη και ο «ιερός γάμος» του θεού με τη σύζυγο του άρχοντος βασιλέως, ο οποίος ήταν επικεφαλής του ιερατείου και όλων των θρησκευτικών αξιωματούχων της Αθήνας.
Την τρίτη ημέρα γιόρταζαν οι χύτροι με ανάκληση ψυχών και προσφορές στους νεκρούς. Το όνομα της ημέρας οφειλόταν στα πήλινα αγγεία (Xύτροι), που μαγείρευαν πολυσπόρια (πανσπερμία, κόλλυβα), που τα αφιέρωναν στο χθόνιο Ερμή, τον ψυχοπομπό. Η παράδοση που εξηγεί την πανσπερμία είναι πως όσοι σώθηκαν από τον Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, μαγείρεψαν «χύτραν πανσπερμίας».
Στα Ψυχοσάββατα, φαίνεται ότι συνεχίζεται η αρχαία συνήθεια, αν λάβουμε υπόψη ότι τα Ανθεστήρια, που τελούνταν στην αρχαία Αθήνα την ίδια περίπου εποχή που σήμερα είναι οι Αποκριές, ήταν ημέρα των ψυχών, με προσφορές πανσπερμίας στους νεκρούς και σπονδές από νερό πάνω στους τάφους.
Στους Ρωμαϊκούς χρόνους, η λέξη Φεβρουάριος ,που προέρχεται από το λατινικό ρήμα februare, σημαίνει καθαίρω, αγνίζω
ΓΙΟΡΤΕΣ-ΠΑΡΑΔΟΣΗ-ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ
Ο Φεβρουάριος αρχίζει με τρεις γιορτές που μ’ ένα κοινό όνομα λέγονται Συμόγιορτα και τιμώνται πολύ από τον λαό.
Αυτές είναι: Του αγίου Τρύφωνα, της Υπαπαντής και του αγίου Συμεών .
Η πρώτη είναι κατ’ εξοχήν αγροτική γιορτή. Ο άγιος Τρύφωνας θεωρείται φύλακας των αμπελιών και προστάτης των αγρών, της βλάστησης και της καλλιέργειας.
Η Υπαπαντή γιορτάζεται σε ανάμνηση της συνάντησης του Συμεών με τον μικρό Ιησού, αλλά στη γλώσσα του λαού έγινε Αποπαντή και τέλος Πακουή ή Πακού, δηλαδή η Αγία που ακούει, η Παναγία. Λέγεται και Παναγία η Μυλιαργούσα, επειδή οι μύλοι αργούν (Γιορτή των μυλωνάδων).
Οι γεωργοί τιμούσαν τη γιορτή και έκαναν προβλέψεις σχετικά με τον καιρό:
Καλοκαιριά της Παπαντής, Μαρτιάτικος χειμώνας.
Και με τη σοδειά:
Παπαντούλα χιονισμένη, και τ’αμπάρια γιομισμένα!
Παπαντή καλοβρεμένη, η κοφίνα γεμισμένη.
Την ημέρα της Υπαπαντής παντρεύονται τα πουλιά και ότι καιρό κάνει θα βαστάξει σαράντα ημέρες. Γίνονται διάφορες μαντείες όπως: Ονειρομαντείες, κατοπτρομαντείες, υδατομαντείες και μολυβδομαντείες.
Ο Άγιος Συμεών που έδωσε το όνομά του και στις δύο προηγούμενες γιορτές, εξαιτίας της παρετυμολογίας του ονόματός του (από το «σημειώνω» = κάνω σημάδι) τιμάται κατ’ εξοχήν από τις έγκυες, που την ημέρα αυτή απέχουν από κάθε εργασία και παίρνουν μύριες προφυλάξεις από φόβο μη γεννηθεί το παιδί «σημειωμένο». (Σήμνιωμα = το σημάδι)
«Είχε, θυμάμαι, εδωνά πάνω στο μπούτι, και μια καφεδιά βούλα.
Η μάνα της, μούπε, τότες που την είχε στην κοιλιά,
έπιασε τηγάνι ανήμερα τ’ Αγιού Συμνιού,
και σαν το θυμήθηκε σκουπίστηκε τρομαγμένη στο μερί της.
Και το κορίτσι γεννήθηκε “σημνιωμένο” μ’ αυτή τη δαχτυλιά.»
(Στρατή Μυριβήλη: Η ζωή εν τάφω).
Ο ΑΓ. ΚΑΣΣΙΑΝΟΣ ΚΑΙ Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΤΕΜΠΕΛΙΔΩΝ
Όταν ο Φεβρουάριος τραβάει 29 ημέρες, γιορτάζεται την ημέρα αυτή η γιορτή του Κασσιανού Οσίου του Ρωμαίου. Είναι ο μόνος Άγιος η μνήμη του εορτάζεται, όχι κάθε χρόνο, αλλά κάθε τέσσερα. Η περίεργη αυτή γιορτή, έδωσε αφορμή για διάφορες λαϊκές ερμηνείες και περιπαίγματα.
Στη Λέσβο, τη γιορτή του Αγίου Κασσιανού τη θεωρούν ως γιορτή των τεμπέληδων!
Λένε μάλιστα: « του Κασσιανού γιορτάζουν οι οκνοί (οι τεμπέληδες)».
Η παράδοση από την Μυτιλήνη που εξηγεί τις παραπάνω εκφράσεις είναι η εξής:
Μια μέρα που ο Χριστός γύριζε με τους Αποστόλους, έκατσε σε ένα μέρος να ξεκουραστεί. Πάνε τότε όλοι οι Άγιοι κοντά, για να του γυρέψουν δουλειά.
Πάει ο Αι- Νικόλας και του λέει:
Χριστέ μου για πες μου, τι να κάνω;
Λέει τότε ο Χριστός:
Πήγαινε να δεις ποια καράβια και καΐκια βολοδέρνουν και απέ να τα σώζεις.
Πάει ο Αι – Τρύφωνας και του λέει:
Εγώ τι θέλεις να κάνω;
Αμ’ το κλαδευτήρι το ‘χεις στη μέση σου και κρέμεται, τι ρωτάς λοιπόν; Πήγαινε στα χωράφια και στα αμπέλια και κάνε τη δουλειά σου. Διώξε τις αρρώστιες απ’ τα δέντρα κι όλα τα κακά!
Ένας ,ένας πήγαν όλοι οι Άγιοι στο Χριστό και ανέλαβαν τη δουλειά τους. Πίσω, πίσω πήγε και ο Άγιος Κασσιανός και λέει:
Εγώ Χριστέ μου, τι να κάνω;
Γέλασε τότε ο Χριστός, δε βάσταξε και του ‘πε:
Αμ’ εσύ είσαι που είσαι οκνός! Φύλαγε λοιπόν το Φλεβάρη! Κι άμα δεις και τραβάει είκοσι εννιά, έμπα μέσα στο είκοσι εννιά και κάνε τη δουλειά σου. Πάλι, σα δεν έχει είκοσι εννιά , κάτσε απ’ όξω.
