Γράφει ο Νάιαλ Φέργκιουσον
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένας δεύτερος Ψυχρός Πόλεμος. Και ο λόγος είναι ότι σύντομα θα είμαστε σε μια πολύ χειρότερη κατάσταση. Έχω επικρίνει πολλές φορές τον Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά έχει κάνει τουλάχιστον κάτι καλό: οι Ηνωμένες Πολιτείες αφυπνίζονται.
Ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος θα είναι σωτήριος επειδή δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στην Κίνα να αποκτήσει την πρωτοπορία στην τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη. Επειδή οι ΗΠΑ και η Δύση δεν αναπτύχθηκαν ποτέ τόσο πολύ όσο στην πρώτη φάση του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Αμερικής και Σοβιετικής Ένωσης. Επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι διχασμένες και αυτό μπορεί να αποκαταστήσει τη συνοχή τους. Επειδή, σε αντίθεση με το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, σήμερα ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου είναι πολύ χαμηλός. Από στρατιωτικής πλευράς η Κίνα δεν υπάρχει, σε σύγκριση με τη Σοβιετική Ένωση. Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος θα είναι εμπορικός, στρατηγικός, τεχνολογικός, ηλεκτρονικός, ανταγωνιστικός. Δεν θα ζήσουμε μια κρίση όπως εκείνη των πυραύλων στην Κούβα ή έναν νέο πόλεμο του Βιετνάμ.
Κίνδυνοι φυσικά υπάρχουν: το Χονγκ Κονγκ, η Ταϊβάν. Δεν νομίζω όμως ότι οι ηγέτες των δύο στρατοπέδων θέλουν να εμπλακούν σε μια σύγκρουση. Ο κίνδυνος ενός Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου είναι πολύ μικρός.
Με εξαίρεση την «αντιαμερικανική» Γερμανία, βλέπουμε να αφυπνίζεται και η Ευρώπη. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να υποκρινόμαστε ότι μια μέρα οι Κινέζοι θα γίνουν φιλελεύθεροι και οι καλύτεροί μας φίλοι. Ας πάρουμε το παράδειγμα της Huawei, που είναι όργανο της Κίνας, χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση του Πεκίνου και οικοδόμησε σιωπηρά, με γελοίες τιμές, την κυριαρχία της στην τεχνολογία 5G. Ευτυχώς ο Μπόρις Τζόνσον το κατάλαβε και έκανε στροφή 180 μοιρών.
Η παγκοσμιοποίηση αργοπεθαίνει από το 2008 εξαιτίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ροών. Ο κορονοϊός ήρθε να υπενθυμίσει αυτή τη διαδικασία. Όσο δεν υπάρχει εμβόλιο, οι συνέπειές του στην κοινωνική ζωή θα είναι ανάλογες με εκείνες του AIDS στη σεξουαλική ζωή. Θα πρέπει να προσαρμοστούμε και να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας. Πολλοί βέβαια θα επιμείνουν να μη φορούν μάσκα, όπως δεν φορούσαν προφυλακτικό.
Όπως συνέβη και στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι πιο ανοιχτές και φιλελεύθερες οικονομίες είναι εκείνες που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία. Παράλληλα, παρατηρείται και η σοβαρή εσωτερική παρακμή της Δύσης, κυρίως σε θεσμικό επίπεδο, που αποδεικνύεται από την απόλυτη έλλειψη προετοιμασίας της απέναντι στον κορονοϊό. Η παρακμή αφορά και τα πανεπιστήμια, τα οποία – στην Αμερική τουλάχιστον – εγκαταλείπουν τη μάθηση έναντι του ακτιβισμού. Αλλά το «culture war», ο πολιτισμικός πόλεμος, μπορεί να σώσει τον πρόεδρο Τραμπ. Να τον γλυτώσει από την κριτική για την καταστροφική διαχείριση της πανδημίας και να οδηγήσει στην επανεκλογή του.
Δεν βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’30 και ο Τραμπ δεν είναι Χίτλερ, αλλά μόνο ο κλασικός αμερικανός δημαγωγός πρόεδρος που «πουλάει αυτοκίνητα». Ο σημερινός μας κόσμος μοιάζει με εκείνον του 17ου αιώνα. Τα κοινά τους χαρακτηριστικά είναι το χάος, οι θεωρίες συνωμοσίας, οι εξτρεμισμοί.
(*) Ο Νάιαλ Φέργκιουσον είναι σκωτσέζος ιστορικός και συγγραφέας
(Πηγή: συνέντευξη στη Repubblica)