Φιλοκυβερνητικό μέσο έγραφε συγκεκριμένα: ‘‘Η τρέχουσα δεύτερη θητεία Μητσοτάκη έχει ως βασικό στόχο την αύξηση των μισθών και την «επιστροφή χρημάτων στους πολλούς» λόγω της δημοσιονομικής επανάκαμψης της χώρας (Καθημερινή 15-6-2025, ‘‘Κωδικός Μητσοτάκης 2030”). Και ήρθε η ΔΕΘ και ο Πρωθυπουργός εξήγγειλε ένα ‘‘πακέτο μέτρων”, συνολικού ύψους 1,6 δισ. ευρώ, ‘‘πακέτο” που, υποτίθεται, ‘‘διορθώνει” υφιστάμενες αδικίες και ‘‘ελαφρύνει” τον ‘‘οικονομικό ζυγό” των πιο ευπαθών και ευάλωτων της ελληνικής κοινωνίας.
Τι συνιστούν όμως οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού; Για να απαντηθεί αυτό το κομβικό ερώτημα, η απάντηση επί του οποίου αποτελεί τη βάση αξιολόγησης και το κεντρικό πολιτικό κριτήριο είτε της επιδοκιμασίας είτε της αποδοκιμασίας της πολιτικής Μητσοτάκη, όπως ασφαλώς και της εν γένει παρουσίας του στη ΔΕΘ, απαιτείται να δούμε πρώτα ποια είναι η κατάσταση στη χώρα, τι και πώς βιώνουν οι ευπαθείς και ευάλωτοι του κοινωνικού κορμού της και ποια είναι τα επί (αυτού ειδικότερα) του πεδίου αποτελέσματα της 6ετούς μέχρι τώρα διακυβέρνησης Μητσοτάκη.
Καταρχάς, σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση (2024) για τη Φτώχεια, του Ελληνικού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας (ίδετε όλη την έκθεση στη διεύθυνση https://drive.google.com/file/d/1ynG6KqwVvWxqjFTOgKg2qC9_RL5HxU_0/view), σε ‘‘κίνδυνο φτώχειας” βρίσκεται το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν σε νοικοκυριά με συνολικό διαθέσιμο εισόδημα μικρότερο του 60% του εθνικού διάμεσου ισοδύναμου εισοδήματος (δηλ. του εισοδήματος του ατόμου που βρίσκεται στη μέση της κατανομής εισοδήματος).
Με βάση, λοιπόν, την παραπάνω επίσημη έκθεση, το 26,1% του πληθυσμού στην Ελλάδα κινδυνεύει από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (https://www.statistics.gr/documents/20181/18149427/%CE%9A%CE%AF%CE%BD%CE%B4%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%82+%CE%A6%CF%84%CF%8E%CF%87%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82+%28+2023+%29.pdf/20cac507-3a56-a584-effd-8ac6acfec409?t=1713350408061).
Αξίζει δε να σημειώσουμε ότι το ποσοστό του κινδύνου φτώχειας, αν εξαιρεθούν οι λεγόμενες ‘‘κοινωνικές μεταβιβάσεις” (social transfers), όπως οι συντάξεις και τα επιδόματα, φτάνει στο ‘‘ουρανομήκες” και σίγουρα ντροπιαστικό 48,2%! Τα νοικοκυριά που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας εκτιμώνται σε 826.639, σε σύνολο 4.304.193 νοικοκυριών, και τα μέλη τους υπολογίζονται σε 1.929.761 άτομα, στο σύνολο των 10.202.862 (ατόμων) του εκτιμώμενου πληθυσμού της Χώρας που διαβιεί σε ιδιωτικά νοικοκυριά.
Ο κίνδυνος φτώχειας, συνυπολογιζομένων των ‘‘κοινωνικών μεταβιβάσεων”, για παιδιά ηλικίας 0-17 ετών (παιδική φτώχεια) ανέρχεται σε 22,4%, σημειώνοντας το 2024 αύξηση κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2023 (21,8%), ενώ για τις ομάδες ηλικιών 18-64 ετών καθώς και 65 ετών και άνω, ανέρχεται σε 19,1% και 18,8% αντίστοιχα, δηλαδή σε ποσοστά υψηλότερα από αυτά του 2023 (ίδετε παρακαλώ στη διεύθυνση https://www.statistics.gr/documents/20181/3d7d2251-2302-9023-5280-a1d962c3a7a5).
‘‘Μάρτυρας” των παραπάνω είναι και η αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2024 για την Ελλάδα, κατά την οποία δεν διαπιστώνεται ‘‘ικανοποιητική” πρόοδος στη μείωση της φτώχειας και την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων. Σημειώνεται δηλαδή ότι, παρά τις όποιες θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας, με τη μείωση της ανεργίας και την αύξηση της απασχόλησης, η Ελλάδα παραμένει πίσω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και εντοπίζεται ως ‘‘κύριο πρόβλημα” της χώρας η αναποτελεσματική διαχείριση πόρων και τα κενά στην κοινωνική προστασία, κυρίως για τους εργαζόμενους με μη τυπική απασχόληση και για τους αυτοαπασχολούμενους.
Έτσι, σύμφωνα με Ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ, του Απριλίου του 2025 (Ανακοίνωση σχετικά με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, Απρίλιος 2025 | EAPN Greece): ‘‘Oι κοινωνικές πολιτικές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα δεν προχωρούν σε τομές υπέρ της αντιμετώπισης της φτώχειας και των οικονομικών ανισοτήτων, αντιθέτως μάλλον τις συντηρούν, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η τάση είναι αυξητική”. Αυτή είναι και η γενική εκτίμηση του Ελληνικού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας, με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η ΕΛΣΤΑΤ την Άνοιξη του 2025.
Πιο συγκεκριμένα: Η οικονομική ανισότητα συνεχίζει σε υψηλά επίπεδα, με ελαφρά μόνο βελτίωση σε μερικούς δείκτες σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Αυτό δείχνει στασιμότητα στην καταπολέμηση της εισοδηματικής ανισότητας. Η κατανομή του εισοδήματος είναι ιδιαίτερα άνιση. Το 25% των πιο φτωχών κατέχει μόλις το 10,3% του συνολικού εισοδήματος, ενώ το 25% των πιο πλουσίων κατέχει το 45,6%. Η ‘‘ψαλίδα” ανεβαίνει ακόμα περισσότερο αν κοιτάξει κάποιος βαθύτερα αυτά τα ποσοστά. Το 20% των φτωχότερων έχει μόλις το 7,5% του εισοδήματος, ενώ το 20% των πλουσιότερων κατέχει το 39,5%.
Περαιτέρω, οι δείκτες AROPE (persons at risk of poverty and social exclusion, δηλ. δείκτες για άτομα σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού) καταδεικνύουν μεγάλη κοινωνική ανισότητα. Το ποσοστό ανθρώπων που βρίσκονται σε τέτοιο κίνδυνο αυξήθηκε στο 26,9% το 2024, που αντιστοιχεί σε περίπου 2,74 εκατομμύρια άτομα, από 26,1% που ήταν το 2023. Τα δε υψηλότερα ποσοστά διαπιστώνονται γεωγραφικά στη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα, ενώ η Αττική, η Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου εμφανίζουν χαμηλότερο κίνδυνο.
Καταγράφεται μεγάλη ανισότητα στις συνθήκες στέγασης και στην πρόσβαση σε κοινωνικές δραστηριότητες. Περίπου το 27% του πληθυσμού της χώρας ζει σε κατοικίες με στενότητα χώρου, με το ποσοστό να φτάνει το 40,9% για τα παιδιά και το 56,7% για τα φτωχά παιδιά. Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό κόστους στέγασης μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, με το 28,5% του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών να δαπανάται για στέγαση. Μάλιστα, ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα, όπου το ποσοστό αυτό ‘‘εκτοξεύεται” στο 85,3%!
Επιπλέον, το 77% των ανθρώπων με χαμηλό εισόδημα (αυτών που και κατά τη στατιστική εκλαμβάνονται ως ‘‘φτωχοί”) δυσκολεύεται να καλύψει τις βασικές ανάγκες του με το διαθέσιμο εισόδημά του, ενώ το 36,3% του πληθυσμού με καταναλωτικό δάνειο αντιμετωπίζει προβλήματα στην αποπληρωμή του.
Αναφορικά με την υγεία, το 6,9% του πληθυσμού αναφέρει πολύ κακή ή κακή υγεία, ενώ το 24,5% έχει χρόνιο πρόβλημα υγείας. Ειδικά, για τον φτωχό πληθυσμό, το 36% δεν μπόρεσε να κάνει την ιατρική εξέταση που χρειαζόταν. Οι οικογένειες με έναν γονέα και παιδιά παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά φτώχειας, με το 43,7% να ζει κάτω από το ‘‘κατώφλι” της φτώχειας.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν, επίσης, την αναγκαιότητα των ‘‘κοινωνικών μεταβιβάσεων”, όπως οι συντάξεις και τα επιδόματα πρόνοιας, για την ανακούφιση των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. Η φτώχεια χωρίς αυτές τις ‘‘κοινωνικές μεταβιβάσεις” αγγίζει το 45% του πληθυσμού, ενώ μόνο με τις συντάξεις μειώνεται στο 23,5%.
Χαρακτηριστική σε όλα τα παραπάνω, και δη χρήσιμο ερμηνευτικό ‘‘εργαλείο”, είναι και η διαβόητη έκθεση των καθηγητών Κοσμά Μαρινάκη και Αχιλλέα Μαντέ για την ελληνική οικονομία (Ιούλιος 2025, https://greekonomics.gr/report-greek-economy/). Στην έκθεση καταγράφεται ότι πράγματι στον δείκτη που αποτυπώνει την πραγματική φτώχεια ως ποσοστό του πληθυσμού, η Ελλάδα είναι σταθερά με το υψηλότερο ποσοστό και από τον μέσο όρο της Ε.Ε. βεβαίως αλλά, κυρίως, και από τις ‘‘φτωχότερες 10 χώρες” της ΕΕ (ΦΤ10, δηλ. Τσεχία, Εσθονία, Σλοβακία, Λιθουανία, Πολωνία, Κροατία, Λετονία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Βουλγαρία) ενώ μάλιστα ο εν λόγω δείκτης από το 2023 παρουσιάζει πάλι αυξητική τάση σε αντίθεση με την Ε.Ε., όπου η φτώχεια παρουσιάζει διαχρονική τάση υποχώρησης, μια τάση (υποχώρησης) μάλιστα που είναι ακόμα μεγαλύτερη στις ΦΤ10 χώρες που συγκλίνουν ταχέως προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η άνω έκθεση μας λέει επίσης (σελ. 28) ότι η νυν κυβέρνηση ευνόησε συγκριτικά περισσότερο το 20% των μεγαλύτερων εισοδημάτων, με τη μεγαλύτερη αύξηση να εντοπίζεται στο πλουσιότερο 10%, την ίδια ώρα που τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα πλήττονται σταθερά από την ακρίβεια, η οποία οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στο γεγονός ότι την περίοδο της τρέχουσας διακυβέρνησης οι τιμές των βασικών αγαθών, όπως των τροφίμων, της στέγης, της υγείας και της ενέργειας, αυξήθηκαν ταχύτερα από τα αγαθά πολυτελείας, επιβαρύνοντας έτσι τα ανωτέρω (χαμηλά και μεσαία) εισοδήματα.
Οι δύο καθηγητές, μάλιστα, τονίζουν στην έκθεσή τους (σελ. 3) ότι είναι απολύτως ξεκάθαρο το συμπέρασμα ότι το διαθέσιμο των εισοδημάτων των Ελλήνων απέχει πολύ από τα προ κρίσης (2008) επίπεδα, ενώ αποκλίνει και από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αντίθετα, τα νοικοκυριά στις ΦΤ10 χώρες της ΕΕ έχουν δει τα εισοδήματά τους να αυξάνονται σημαντικά και δη παρουσιάζουν εμφανή τάση σύγκλισης με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Και είναι αληθές τούτο, καθώς και η Eurostat δημοσιοποιεί ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας από το 74,5% του μέσου όρου της ΕΕ το 2009, έχει μειωθεί στο 67% το 2023. Η Ελλάδα, από τη 14η θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών, έχει βρεθεί για πολλά χρόνια στην 26η θέση, την προτελευταία δηλαδή. Ειδικότερα, το 2023 το πραγματικό (χωρίς τον πληθωρισμό) κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας είναι περίπου στο επίπεδο του 2005, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου διαμορφώνονται στο 55-60% του επιπέδου που είχαν πριν την κρίση του 2008, η ανεργία μειώθηκε αλλά εξακολουθεί να είναι υψηλότερη από το 2008, ενώ το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών ως ποσοστό του ΑΕΠ εκτοξεύτηκε (6,9% του ΑΕΠ για το 2024, με βάση την Τράπεζα της Ελλάδος).
Ο δε μέσος μισθός στη χώρα υπολείπεται σχεδόν 50% του αντίστοιχου μέσου όρου της ΕΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΚΠΑ, όταν οι μισθοί προσαρμόζονται στην αγοραστική δύναμη (PPS, purchasing power standards, ίδετε και τον πίνακα στο τέλος του κειμένου), ο μέσος μισθός στην Ελλάδα είναι 1.710 ευρώ, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ ανέρχεται στα 3.155 ευρώ. (https://eeconomy.gr/o-mesos-misthos-se-oli-tin-evropi-oi-chores-me-tis-ypsiloteres-amoives-pou-vrisketai-i-ellada/).
Στην αγοραστική δύναμη ιδιαιτέρως, είμαστε προτελευταίοι στην ΕΕ, πάνω, προς το παρόν, μόνο από τη Βουλγαρία. Μάλιστα, με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Κομισιόν (ίδετε τον 2ο πίνακα στο τέλος πάλι του κειμένου https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/w/ddn-20250828-1), το 34,6% του πληθυσμού δεν αντέχει οικονομικά να έχει κάθε δεύτερη μέρα ένα γεύμα που να περιλαμβάνει είτε κρέας, είτε ψάρι είτε ‘‘ισοδύναμο” με αυτά (τα είδη) λαχανικών.
Αυτή είναι η Ελλάδα του Κυριάκου Μητσοτάκη, η οποία, συν τοις άλλοις, είναι 24η στην ΕΕ των 27 κρατών-μελών στην αποτελεσματικότητα του Δημοσίου και 25η στην ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης. Δυστυχώς. Και στο ‘‘δυστυχώς”, προσθέστε και μπόλικη δόση ‘‘πίκρας και απογοήτευσης”…. Και γιατί το λέω αυτό;
Μα, διότι στα χρόνια της κυβέρνησης Μητσοτάκη οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του ΕΣΠΑ και της νέας ΚΑΠ, μαζί με την ιδιωτική μόχλευση, άγγιξαν το ιλιγγιώδες ποσό των 100 δισ. ευρώ! Μόνο την περίοδο της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, ‘‘μοιράστηκαν” από τον Πρωθυπουργό περίπου 60 δισ. ευρώ! Συνεπώς, τέτοια ευκαιρία αναμόρφωσης του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, μεταστροφής και ισχυροποίησης της οικονομικής δομής της, ενίσχυσης της ανθεκτικότητας της οικονομίας της και θωράκισης εν γένει του εθνικού παρόντος και μέλλοντος δεν είχε ποτέ κανένας Πρωθυπουργός στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.
Αλλά, τι ζήσαμε και τι ζούμε επί Μητσοτάκη; ‘‘Μοίρασμα” του άνω ευρωπαϊκού πακτωλού κεφαλαίων σε οριζόντιες επιδοτήσεις, χωρίς ουσιαστικό αναπτυξιακό αποτύπωμα, και δημιουργία της Οικονομίας των κάθε λογής ‘‘pass” (τι πρωτότυπο;), με έναν Πρωθυπουργό που προσπαθεί να ‘‘προσελκύσει” τα καθημαγμένα μεσαία και κατώτερα στρώματα της κοινωνίας και επιλεγμένες ομάδες της με επιδόματα και ‘‘δωράκια”, εκμεταλλευόμενος την απόγνωση του κόσμου, για την οποία φέρει τη βασική ευθύνη….
Οι αριθμοί, λοιπόν, καταρρίπτουν οποιοδήποτε κυβερνητικό αφήγημα για δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία. Γι’ αυτό και σε φιλοκυβερνητικά ακόμη μέσα, η παραδοχή είναι ανενδοίαστη: Με αυτόν τον ρυθμό ανάπτυξης, σε ετήσια βάση, η χώρα θα χρειαζόταν 10 χρόνια, έως και το 2034, για να επιστρέψει το πραγματικό της ΑΕΠ (αποπληθωρισμένο) στα προ κρίσης επίπεδα του 2008, σύμφωνα με υπολογισμούς οικονομικών αναλυτών (ίδετε ‘‘Πάτησε φρένο η ανάπτυξη”, Καθημερινή, 7-9-2025).
Αν εσείς, όμως, θέλετε, ούτως ή άλλως, μια απάντηση στο κεντρικό ερώτημα που τέθηκε στην αρχή τούτου του κειμένου, δηλαδή μια απάντηση σχετικά με το ερώτημα περί του τι συνιστούν οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, σας παραπέμπω σε αυτά που κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες (https://slpress.gr/politiki/o-mitsotakis-einai-to-provlima-den-girizei-pia-to-paixnidi/#goog_rewarded) λένε μεταξύ τους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος: ‘‘Too little, too late” (Πολύ λίγα, πολύ αργά).
Η χώρα ‘‘βουλιάζει” μέσα στον ‘‘βούρκο” της διαφθοράς και της διαπλοκής, με ανήμπορο το ‘‘επιτελικό κράτος των ημετέρων” που γίνεται και διεθνώς όλο και πιο ‘‘ελλιποβαρές” και έτσι η παρουσία του Μητσοτάκη στη φετινή ΔΕΘ ούτε καν ως μια ‘‘φθηνή” και κακόγουστη απομίμηση της θρυλικής παπανδρεϊκής ρήσης ‘‘Τσοβόλα, δώστα όλα” δεν μπορεί να εκληφθεί. Άλλο, άλλωστε, το 1989 και άλλο το 2025. Υπό αυτό το γεγονός, οι εξαγγελίες Μητσοτάκη ούτε το πολιτικό του προφίλ ‘‘εξυγιαίνουν”, ούτε τη λαϊκή δυσφορία εξευμενίζουν, αλλά, αντιθέτως, στα μάτια του μέσου πολίτη πιο πολύ μοιάζουν με το ‘‘τελευταίο χαρτί” ενός απελπισμένου και πολλές φορές ομολογήσαντος την αποτυχία του ηγέτη…
Κατερίνη, 9/9/2025
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
