Η τριήμερη επίσκεψη του Πάπα Λέοντα ΙΔ’ στην Τουρκία, από 27 έως 30 Νοεμβρίου 2025, δεν ήταν απλώς μια ακόμη διπλωματική αποστολή. Είχε ισχυρό συμβολισμό και εκκλησιαστική βαρύτητα, με κορύφωση τις κοινές τελετές στη Νίκαια και τη δοξολογία στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι, όπου υπογράφηκε κοινή διακήρυξη με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Οι εικόνες των δύο Προκαθημένων να προσεύχονται μαζί σε χώρους όπου γράφτηκε η πρώτη χριστιανική ιστορία ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο, στέλνοντας μήνυμα ενότητας αλλά και ειρήνης.
1.700 χρόνια από τη Σύνοδο της Νίκαιας – Ένα κοινό θεμέλιο
Η επίσκεψη συνδέθηκε με τα 1.700 χρόνια από τη Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.), η οποία καθιέρωσε το Σύμβολο της Πίστεως. Στο Iznik, δίπλα στην αρχαία βασιλική του Αγίου Νεοφύτου, Πάπας και Πατριάρχης συμμετείχαν σε κοινή προσευχή και έστειλαν μίνυμα επανεκκίνησης του διαλόγου, τονίζοντας την ανάγκη υπέρβασης των διαχωρισμών και της χρήσης της θρησκείας ως πρόσχημα βίας.
Η τελετή στο Φανάρι και η κοινή διακήρυξη
Στο Φανάρι, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος υποδέχθηκε τον Πάπα Λέοντα ΙΔ’ σε μια τελετή που είχε έντονα οικολογικό και ειρηνικό μήνυμα. Η κοινή διακήρυξη που υπογράφηκε:
- επαναβεβαίωσε τη δέσμευση για πορεία προς πληρότητα κοινωνίας,
- καταδίκασε ρητά τη θρησκευτική βία,
- και ανέδειξε τη σημασία συνεργασίας των δύο Εκκλησιών σε έναν κόσμο γεμάτο αναταράξεις.
Η στιγμή είχε και συμβολική βαρύτητα, καθώς η τελετή έγινε ανήμερα της εορτής του Αγίου Ανδρέα, προστάτη του Οικουμενικού Θρόνου.
Ιστορικό βάθος και διαρκή εμπόδια
Η σχέση Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας παραμένει βεβαρημένη από τη διάσπαση του 1054. Παρά τις συναντήσεις και πρωτοβουλίες του 20ού και 21ου αιώνα, οι θεολογικές και εκκλησιολογικές διαφορές –όπως το θέμα της παπικής προεδρίας και το filioque– παραμένουν άλυτες. Επιπλέον, ο γεωπολιτικός παράγοντας, όπως η στάση της Ρωσικής Εκκλησίας, εμποδίζει την πλήρη σύγκλιση.
Η επίσκεψη στο Φανάρι δεν άλλαξε τις θεμελιώδεις δομές. Αποτελεί όμως ένα ακόμη βήμα στη μακρά πορεία οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
Το πραγματικό εύρος της κοινής δήλωσης
Παρότι η διακήρυξη ενισχύει τη φιλία και τη διάθεση συνεργασίας, η πρακτική της εμβέλεια παραμένει περιορισμένη. Το κείμενο κινείται σε επίπεδο αρχών:
- ειρήνη,
- διάλογος,
- υπεράσπιση των διωκόμενων χριστιανών,
- καταδίκη της θρησκευτικής βίας.
Η έμπρακτη επανένωση απαιτεί πολύ βαθύτερες, θεολογικές και κανονικές συμφωνίες — βήματα που δεν γίνονται με μια τελετή.
Διεθνείς αντιδράσεις και μηνύματα ενότητας
Η επίσκεψη καλύφθηκε εκτενώς από διεθνή μέσα. Οι New York Times μίλησαν για προσπάθεια «κατευνασμού ενός αρχαίου χριστιανικού σχίσματος», ενώ η επίσημη ιστοσελίδα του Βατικανού τόνισε την κοινή στάση κατά της βίας στο όνομα του Θεού. Παράλληλα, η μη συμμετοχή της Ρωσικής Εκκλησίας υπογράμμισε ότι το εκκλησιαστικό πεδίο της Ορθοδοξίας παραμένει σύνθετο και ευαίσθητο.
Τι αφήνει πίσω της η επίσκεψη
Η επίσκεψη του Πάπα Λέοντα ΙΔ’ αποτέλεσε:
- μια σπάνια στιγμή ενότητας,
- ένα ισχυρό μήνυμα ότι ο διάλογος μπορεί να συνεχιστεί,
- μια ευκαιρία για διεθνή προβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου,
- και μια υπενθύμιση ότι η ειρήνη απαιτεί συνεργασία, όχι σύγκρουση.
Δεν λύνει το σχίσμα. Δεν επιφέρει άμεσες θεσμικές αλλαγές.
Όμως ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας. Και σε εποχές όπου η ανθρωπότητα βλέπει ξανά σύνορα να αμφισβητούνται και συγκρούσεις να αναφλέγονται, αυτό το παράθυρο έχει τη δική του, καθόλου αμελητέα, σημασία.
