Οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι όχι μόνο ακούγεται η φωνή των ατόμων με αναπηρία αλλά και ότι εκτιμάται και λαμβάνεται υπόψη εν είδει συμβουλής, τονίζει σε συνέντευξή της στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Μαρία Λουίζα Πονσέλα (Maria Luisa Poncela), πρώην υφυπουργός Εμπορίου και Γενική Γραμματέας Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας της Ισπανίας, με αφορμή την πρόσφατη έλευσή της στη Θεσσαλονίκη για το βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ», που φέτος είχε αποδέκτη τον οργανισμό των Special Olympics.
Τα άτομα με αναπηρία πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, μέσω γνωμοδοτικών συμβουλίων, σε συμβουλευτικά πάνελ ή δημόσια fora, χωρίς αποκλεισμούς, για να λειτουργούν ως κανάλι άμεσης επικοινωνίας μεταξύ αυτών των κοινοτήτων και των φορέων χάραξης πολιτικής, διασφαλίζοντας ότι οι ανάγκες τους ενσωματώνονται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Πονσέλα. Πρόσθεσε, παράλληλα, πως η εκάστοτε κυβερνητική ηγεσία πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι υπάρχουν πλατφόρμες συμμετοχής σχεδιασμένες με «καθολικό και προσαρμοσμένο σχέδιο» και με μία προσέγγιση, η οποία θα δίνει προτεραιότητα προσβασιμότητας σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία.
Θα πρέπει ακόμη, όπως είπε, να παρέχεται βοήθεια για την ενδυνάμωση των ατόμων με αναπηρίες, με τη διασφάλιση οικονομικών ευκαιριών, την εφαρμογή προγραμμάτων που προωθούν μια πλήρως προσαρμοσμένη εκπαίδευση και ευκαιρίες απασχόλησης, επιχειρηματικότητας και οικονομικής ανεξαρτησίας. «Η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση και την απασχόληση μπορεί να ανυψώσει την ικανότητα της κοινότητας να συμμετέχει ενεργά στη δημόσια ζωή», ανέφερε χαρακτηριστικά η Ισπανίδα πρώην υφυπουργός Εμπορίου.
Σημείωσε, δε, ότι οι εκάστοτε ηγεσίες και κυβερνήσεις διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση ότι οι άνθρωποι με αναπηρίες μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία μέσω μιας δέσμευσης για την προσβασιμότητα, την ένταξη και την άρση των εμποδίων στη συμμετοχή. «Η διακυβέρνηση γίνεται πιο δημοκρατική και αντιπροσωπευτική όλων των πολιτών της, όταν οι άνθρωποι με αναπηρίες έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν πλήρως στη ζωή του κοινωνικού συνόλου», τόνισε η κ. Πονσέλα.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τον αθλητισμό, σημείωσε -μεταξύ άλλων- πως οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ενισχύσουν τις δημόσιες πολιτικές που εγγυώνται την ίση πρόσβαση στον αθλητισμό για τα άτομα με αναπηρία, προωθώντας παράλληλα την προσβασιμότητα στις αθλητικές υποδομές κι επενδύοντας σε πόρους που διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρίες έχουν πρόσβαση σε κατάλληλες εγκαταστάσεις, εκπαιδευμένους προπονητές και ευκαιρίες να αγωνιστούν σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Υπό αυτή την έννοια, όπως τόνισε η αναγνώριση του θεσμού των Special Olympics με το βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ», ενισχύει την υποστήριξη για αθλητικά προγράμματα χωρίς αποκλεισμούς στην Ευρώπη. «Τα εκπαιδευτικά συστήματα θα πρέπει να περιλαμβάνουν προγράμματα που προάγουν την ευαισθητοποίηση για αθλήματα χωρίς αποκλεισμούς, ενισχύοντας μια κουλτούρα ένταξης από νεαρή ηλικία και βοηθώντας στην άρση των κοινωνικών και ψυχικών φραγμών. Επιπλέον, η παροχή χρηματοδότησης για κατάλληλα προσαρμοσμένο αθλητικό εξοπλισμό, η επένδυση σε εξειδικευμένη εκπαίδευση για προπονητές και επαγγελματίες του αθλητισμού, για τη δημιουργία ενός ασφαλούς και φιλόξενου περιβάλλοντος και η διασφάλιση καθολικά προσβάσιμων αθλητικών χώρων αποτελούν βασικά βήματα», υπογράμμισε η κ. Πονσέλα.
Ανέφερε ακόμη πως η ενθάρρυνση των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη κοινών πρωτοβουλιών, όπως αθλητικές εκδηλώσεις χωρίς αποκλεισμούς, παροχή οικονομικής υποστήριξης σε αθλητές με αναπηρίες και προώθηση εθελοντικών προγραμμάτων χωρίς αποκλεισμούς, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση της συμμετοχής της κοινότητας και στην ευαισθητοποίηση. «Αυτές οι προσπάθειες όχι μόνο ενδυναμώνουν τα άτομα με αναπηρίες, αλλά βοηθούν επίσης στη δημιουργία μιας κοινωνίας με μεγαλύτερη συμπερίληψη και συνοχή, που θα γιορτάζει τη διαφορετικότητα και τις δυνατότητες όλων», επισήμανε.
Εκτίμησε, δε, πως η ορατότητα που παρέχει η αναγνώριση του θεσμού των Special Olympics συμβάλλει στον μετασχηματισμό των κοινωνικών αντιλήψεων περί αναπηρίας, παρουσιάζοντάς την ως αναπόσπαστο τμήμα της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. «Στο πλαίσιο αυτό», τόνισε, «αναζητούμε ισότητα ευκαιριών αντί για ισότητα (απλώς), καθώς η ισότητα ευκαιριών επιτρέπει την προσαρμογή των πόρων και στηρίζει συγκεκριμένες ανάγκες κάθε ατόμου, διευκολύνοντας την πλήρη συμμετοχή του στην κοινωνία. Η αναγνώριση αυτή μπορεί να ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να ενισχύσουν τις συμπεριληπτικές πολιτικές που διασφαλίζουν ισότητα σε όλους τους τομείς. Στην εκπαίδευση, αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία προσβάσιμων υποδομών και προγραμμάτων που προάγουν τη διαφορετικότητα κι ένα προσαρμοσμένο εκπαιδευτικό σύστημα, που επιτρέπει σε όλους να φτάσουν το μάξιμουμ των δυνατοτήτων τους.
Στην αγορά εργασίας θα πρέπει να ενθαρρύνονται οι πρακτικές προσλήψεων χωρίς αποκλεισμούς, με την παροχή κινήτρων σε εταιρείες και ευκαιριών επαγγελματικής κατάρτισης για την ένταξη ατόμων με αναπηρίες στο εργατικό δυναμικό».
Σημείωσε ακόμη η κ. Πονσέλα ότι το να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε αυτά τα ζητήματα μπορεί να παράσχει τη δυνατότητα στα άτομα με αναπηρίες να αναλάβουν ορατούς ρόλους στη δημόσια ζωή, ενεργή συμμετοχή σε έργα της κοινότητας και ανάληψη ηγετικών θέσεων. Υπογράμμισε, παράλληλα, πως η προβολή των ζητημάτων αυτών από τα μέσα ενημέρωσης είναι κρίσιμης σημασίας για την κατάρριψη του στίγματος και την ενθάρρυνση μιας βαθύτερης κατανόησης της λειτουργικής ποικιλομορφίας.
«Αν και αυτή τη στιγμή οι κυβερνήσεις και οι θεσμοί εργάζονται με βάση ένα βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο, προσωπικά προτιμώ να το αναδιατάξω σε ένα κοινωνιοψυχοβιολογικό μοντέλο, καθώς είμαστε εγγενώς κοινωνικά όντα που βασίζονται στην κοινωνία για την αποτελεσματική και ολιστική μας ανάπτυξη.
Από αυτή την άποψη, η εστίαση σε μια κοινωνιοψυχοβιολογική προσέγγιση θα δώσει προτεραιότητα στην κοινωνική πτυχή, προωθώντας την ένταξη και την ενδυνάμωση από τα ίδια τα θεμέλια της κοινωνίας μας, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τις ψυχοβιολογικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες. Οι πολιτικές πρέπει να αντιμετωπίζουν τόσο τους ατομικούς περιορισμούς όσο και τα κοινωνικά εμπόδια που εμποδίζουν την πλήρη συμμετοχή. Συνοπτικά, αυτό το είδος αναγνώρισης όχι μόνο ευαισθητοποιεί το κοινό αλλά και δημιουργεί απτές βελτιώσεις στην ποιότητα ζωής και τη συμμετοχή των ανθρώπων με αναπηρίες σε όλη την Ευρώπη, προωθώντας ένα μέλλον χωρίς αποκλεισμούς και δίκαιο για όλους».
Υπάρχει ακόμα δρόμος για να σπάσει η «γυάλινη οροφή»
Έχοντας η ίδια αναρριχηθεί σε υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια, σχολίασε και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στον δρόμο προς την επαγγελματική κορυφή. «Στον δυτικό κόσμο», είπε, «έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην κάλυψη του χάσματος μεταξύ των φύλων, αλλά καθώς εξακολουθεί να υπάρχει, πρέπει να γνωρίζουμε ότι έχουμε ακόμα προκλήσεις να ξεπεράσουμε και ότι πρέπει επίσης να βοηθήσουμε τις γυναίκες σε εκείνα τα μέρη του κόσμου, όπου η φωνή τους καταπιέζεται και δεν έχουν δικαιώματα. Σήμερα, οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις για να φτάσουν σε ηγετικές θέσεις επειδή υποφέρουν από ανισότητες στις αμοιβές και κενά στην προαγωγή τους (η λεγόμενη γυάλινη οροφή), αντιμετωπίζουν έμφυλα στερεότυπα, έχουν έλλειψη πρόσβασης σε δίκτυα, καθοδήγησης και εκπροσώπησης στη λήψη αποφάσεων, και ιδιαίτερα υπάρχει ακόμη ανισότητα στην ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, λόγω έλλειψης σχετικών πολιτικών».
Κατά την άποψή της, υπάρχουν ορισμένα μέτρα για την υποστήριξη της ισότητας των φύλων που παράγουν κοινωνικές αλλαγές όπως: η εφαρμογή των ποσοστώσεων φύλου, η προώθηση της ισόρροπης επαγγελματικής ζωής (ίση γονική άδεια και ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας), η εκπαίδευση και η καθοδήγηση για την προώθηση των γυναικών σε θέσεις ηγεσίας, η ενίσχυση της γυναικείας εκπροσώπησης στα μέσα ενημέρωσης και τον πολιτισμό, καθώς και η εκπαίδευση και η κατάρτιση από μικρή ηλικία, ιδιαίτερα στον τομέα του STEM, αλλά και η ανάπτυξη κριτικής σκέψης. «Όλα αυτά τα μέτρα βοηθούν στο να ενδυναμωθούν οι γυναίκες και να γίνουν ορατές στην κοινωνία, αλλά υπάρχει ακόμα δουλειά να γίνει για να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη ισότητα, ιδίως σε εκείνες τις χώρες όπου οι γυναίκες δεν επιτρέπεται καν να πάνε σχολείο», σημείωσε.
Απαραίτητη στο σημερινό παγκόσμιο τοπίο η οικονομική ανάπτυξη με γνώμονα την καινοτομία
Ερωτηθείσα, τέλος, για το ποιοι πιστεύει ότι είναι οι πιο κρίσιμοι παράγοντες ώστε να μπορούν οι κυβερνήσεις να προωθήσουν με επιτυχία την οικονομική ανάπτυξη με γνώμονα την καινοτομία, ιδιαίτερα στο σημερινό παγκόσμιο τοπίο, απάντησε κατηγορηματικά πως «η οικονομική ανάπτυξη με γνώμονα την καινοτομία είναι απαραίτητη στο σημερινό παγκόσμιο πλαίσιο, όπου η τεχνολογική αλλαγή είναι ραγδαία και ριζική, και η παγκοσμιοποίηση συνεχίζει να αναδιαμορφώνει την οικονομία».
Εξήγησε πως σε αυτό το νέο πλαίσιο που εμφανίστηκε στα τέλη του 20ου αιώνα, οι κυβερνήσεις έχουν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην προώθηση ενός τύπου ανάπτυξης που βασίζεται σε γνώση, ταλέντο και τεχνολογία. Μερικοί βασικοί παράγοντες για την επιτυχία μιας τέτοιας προσέγγισης είναι, όπως είπε, η επένδυση στην εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες, η ανάπτυξη ταλέντων και η δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης και εκπαίδευσης που διασφαλίζουν την προετοιμασία των εργαζομένων για ανερχόμενα επαγγέλματα. Επίσης, η έρευνα και η ανάπτυξη με δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση και μέσω διατομεακής συνεργασίας, η ύπαρξη προηγμένης υποδομής -παράγοντας ζωτικής σημασίας, κ.ά.
Εξίσου σημαντική είναι η ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών ένταξης για τη μείωση του ψηφιακού χάσματος και την παροχή ίσης πρόσβασης σε ευκαιρίες, η ύπαρξη κανονισμών ευνοϊκών για την καινοτομία, οι οποίοι προσαρμόζονται στην ταχύτητα της τεχνολογικής αλλαγής και την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση, η υποστήριξη νέων επιχειρήσεων, η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όπως και η διεθνής συνεργασία.
