Εκατοντάδες έπεσαν εν ώρα καθήκοντος και αυτό είναι ιδιαιτέρως εμφανές σε περιοχές που είναι γνωστές για την εγκατάσταση προσφύγων μετά τη μικρασιατική καταστροφή το 1922, όπως είναι ο νομός Αττικής ή οι νόμοι της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας.
Στοιχεία για τη συμμετοχή των Μικρασιατών στο Έπος του 1940, που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο έρευνας από τη νεοσύστατη Επώνυμη Έδρα Διδασκαλίας και Έρευνας στις Μικρασιατικές Σπουδές του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση του ΠΑΜΑΚ για τις επετείους του ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου 1940, της απελευθέρωσης της πόλης την 26η Οκτωβρίου 1912 και της εορτής του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης, Αγίου Δημητρίου.
«Έχοντας ήδη αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους λόγω της κατάρρευσης του ελληνικού μικρασιατικού μετώπου το 1922 Μικρασιάτες από τα Παράλια, την Καππαδοκία και τον Πόντο βρίσκονται ξανά το 1940 αναγκασμένοι να αφήσουν και τις νέες εστίες τους. Ασφαλώς θυσιάστηκαν με αυταπάρνηση για την πατρίδα, αλλά δεν γίνεται να μη σταθούμε στο γεγονός ότι πολλοί Μικρασιάτες βίωσαν εκ νέου ουσιαστικά έναν δεύτερο ξεριζωμό, καθώς αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν και πάλι τις εστίες τους […]
Πολλές μικρασιατικές οικογένειες βίωσαν για δεύτερη φορά μετά την Μικρασιατική Καταστροφή το δράμα της απώλειας συγγενικών τους προσώπων», επισήμανε ο Θεοχάρης Αναγνωστόπουλος, επισκέπτης επίκουρος καθηγητής στην Επώνυμη Έδρα του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών της Σχολής Οικονομικών και Περιφερειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, στον πανηγυρικό λόγο που εκφώνησε στην τελετή.
Τι έδειξαν τα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού
Η συμμετοχή των Μικρασιατών στο έπος του ’40 είναι αδιαμφισβήτητη, όπως εξήγησε, καθώς μέσω νομοθετικών διαταγμάτων και ρυθμίσεων καθοριζόταν μετά την υπογραφή της Σύμβασης περί ανταλλαγής πληθυσμών στη Λωζάνη την 30η Ιανουαρίου 1923, η χορήγηση ελληνικής υπηκοότητας στους Μικρασιάτες πρόσφυγες των παραλίων της Καππαδοκίας και του Πόντου, άρα «ως Έλληνες υπήκοοι κλήθηκαν να πολεμήσουν το 40-41, σύμφωνα με τους υφιστάμενους νόμους περί επιστράτευσης που ίσχυαν στο ελληνικό κράτος».
Στο Νομό Πιερίας
Στον Νομό Πιερίας Μικρασιάτες ξεκίνησαν από Κατερίνη, Αιγίνιο, Νέα Αγαθούπολη, Μεθώνη, Αλώνια, Τρίλοφο, Νεοκαισάρεια και Στουπί (σήμερα Νέα Έφεσος).
«Ενότητα των Ελλήνων όσο λίγες φορές την έχουμε δει στην ιστορία μας»
Ο πρύτανης του ΠΑΜΑΚ, καθ. Στέλιος Κατρανίδης, στον χαιρετισμό που απηύθυνε στάθηκε ιδιαίτερα στη σημασία της ενότητας των Ελλήνων. «Η 28η Οκτωβρίου ήλθε να δείξει ότι υπάρχουν δυνατότητες ο Ελληνισμός να ξεπερνάει τις διασπάσεις, τις διχόνοιες, τις προκαταλήψεις και να ενώνεται, να βάζει στην μπάντα διαχωριστικές γραμμές. Παλαιοελλαδίτες και Μικρασιάτες επιτέλους ομονόησαν. Κωνσταντινικοί και Βενιζελικοί έβαλαν στην μπάντα τις διαφορές του εθνικού διχασμού. Αριστεροί και δεξιοί πολέμησαν στο ίδιο χαράκωμα.
Ο αρχηγός του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, με την πρώτη του επιστολή αναγνώριζε την ηγεσία του αγώνα στον Ιωάννη Μεταξά. Από την άλλη πλευρά, ένας Εβραίος στο θρήσκευμα, ο συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής, είναι ο πρώτος υψηλόβαθμος αξιωματικός που έπεσε στο μέτωπο. Πραγματικά ενότητα των Ελλήνων όσο λίγες φορές την έχουμε δει στην ιστορία μας. Ήταν τέτοια η εθνική ανάταση που προκάλεσε το “Όχι” ώστε οδήγησε σε αμέτρητους ατομικούς ηρωισμούς.
Δεν είναι φωτεινές εξαιρέσεις αλλά σημαντικό κεφάλαιο του συνολικού αγώνα στον οποίο καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο ανώνυμος Έλληνας, ανεξαρτήτως τοπικής, κοινωνικής, ή πολιτικής προέλευσης», υπογράμμισε ο κ. Κατρανίδης, καλώντας «ως χρέος τιμής να θυμόμαστε όσους έδωσαν τη ζωή τους για τη λευτεριά της πατρίδας και χάρισαν στον κόσμο την πρώτη αντιφασιστική νίκη».
