Η άγνωστη ελληνική συμβολή στην ανοικοδόμηση των Σκοπίων
Μια σημαντική αλλά σχετικά άγνωστη πτυχή της ιστορίας των Σκοπίων και της μετασεισμικής τους αναγέννησης παρουσιάζεται στη νέα έκθεση του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΑΠΘ με τίτλο «Μέλλον υπό Κατασκευή: Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης στα Σκόπια». Η έκθεση ρίχνει φως στο εκτεταμένο έργο του Έλληνα αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη, ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον πολεοδομικό σχεδιασμό της πόλης μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1963.
Το έργο της ομάδας Δοξιάδη
Η ομάδα Δοξιάδη έφτασε στα Σκόπια την άνοιξη του 1964, αμέσως μετά από πρόσκληση των Ηνωμένων Εθνών. Μελετώντας λεπτομερώς τις ζημιές και τις ανάγκες της πόλης, ανέπτυξε ένα πλήρες σχέδιο πολεοδομικής ανασυγκρότησης. Η ελληνική συμβολή ήταν καθοριστική, μέσα από ένα διεθνές δίκτυο συνεργασίας που περιλάμβανε ειδικούς από 90 χώρες.
Ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας του έργου
Η έκθεση αναδεικνύει τον βαθιά ανθρωπιστικό προσανατολισμό του σχεδιασμού της ομάδας Δοξιάδη. Όπως τόνισε η Επ. Καθηγήτρια Καλλιόπη Αμυγδάλου, η ιστορία αυτή φωτίζει μια ξεχωριστή πλευρά των ελληνογιουγκοσλαβικών σχέσεων: επιστήμονες από διαφορετικά «στρατόπεδα» του Ψυχρού Πολέμου συνεργάστηκαν πέρα από πολιτικές γραμμές, με κοινό σκοπό μια βιώσιμη, σύγχρονη πόλη.
Η καθηγήτρια Ana Ivanovska Deskova υπογράμμισε ότι τα Σκόπια της εποχής αποτέλεσαν «σύμβολο παγκόσμιας αλληλεγγύης», ενώ ο αν. Καθηγητής Νίκος Πατσαβός ανέλυσε το όραμα του Δοξιάδη μέσα από το έργο του «Οικολογία και Οικιστική» (1973), όπου συνοψίζονται οι ιδέες του για την επιστήμη των ανθρώπινων οικισμών και τη σχέση τους με το περιβάλλον.
Η έκθεση και το αρχειακό υλικό
Η έκθεση που θα διαρκέσει έως τις 23 Δεκεμβρίου 2025 περιλαμβάνει πλούσιο υλικό από:
- Το Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη
- Το Μουσείο Πόλης των Σκοπίων
- Ιδιωτικές συλλογές των Jovan Ivanovski, Ana Ivanovska και Vladimir Deskov
Την επιμέλεια και έρευνα υπογράφουν οι Vladimir Deskov, Καλλιόπη Αμυγδάλου, Κώστας Τσιαμπάος, Ana Ivanovska Deskova και Jovan Ivanovski, ενώ την ομάδα έρευνας απαρτίζουν οι Mihajlo Stojanovski, Tea Damjanovska και Χρήστος-Γεώργιος Κρητικός.
Μια ιστορική συνέχεια
Αντίστοιχη έκθεση είχε παρουσιαστεί στο Μουσείο Μπενάκη (2018–2019) και στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης των Σκοπίων (2023–2024), επιβεβαιώνοντας το ανανεωμένο ενδιαφέρον για το έργο του Δοξιάδη και τη μοναδική του συμβολή στη μεταπολεμική πολεοδομία.
Πηγή: Έκθεση ΑΠΘ, Αρχείο Δοξιάδη
