Η σύνταξη που θα λάβει κάποιος εξαρτάται από πολλούς καθοριστικούς παράγοντες, όπως η ηλικία αποχώρησης από την εργασία, οι αποδοχές κατά τον εργασιακό βίο, η διάρκεια ασφάλισης και, ειδικά για αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες, η ασφαλιστική κατηγορία που επιλέγουν. Επιπλέον, ενέργειες όπως η καταμέτρηση των ενσήμων δύο χρόνια πριν τη συνταξιοδότηση, η ρύθμιση ή εξόφληση οφειλών και η εξαγορά πλασματικών ετών, μπορούν να οδηγήσουν σε ταχύτερη και συχνά υψηλότερη συνταξιοδοτική παροχή.
Αναλυτικός οδηγός για μελλοντικούς συνταξιούχους
Η «Καθημερινή» παρουσίασε έναν οδηγό για όσους πλησιάζουν στη θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης, καθώς τα επόμενα χρόνια αναμένεται αυξημένος αριθμός αποχωρήσεων. Σύμφωνα με ειδικούς, κάθε ένσημο είναι κρίσιμο – ιδιαίτερα μέχρι τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης. Ο συνδυασμός του νόμου Κατρούγκαλου, των χαμηλών αποδοχών και της υψηλής ανεργίας έχει δημιουργήσει ένα τοπίο στο οποίο οι μέσες συντάξεις δεν ξεπερνούν τα 900 ευρώ μεικτά. Στην περίπτωση των ελεύθερων επαγγελματιών, το ποσό της σύνταξης επηρεάζεται έντονα από την επιλογή χαμηλής ασφαλιστικής κατηγορίας.
Ενα από τα πιο σημαντικά σημεία για όσους θέλουν να μεγιστοποιήσουν τη σύνταξή τους είναι να αποφύγουν την πρόωρη αποχώρηση. Όσοι επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα από το προβλεπόμενο όριο, βλέπουν μείωση της σύνταξης κατά περίπου 30%. Επομένως, για όποιον έχει τη δυνατότητα να παραμείνει περισσότερο στην εργασία, μπορεί να εξασφαλίσει αύξηση 140-150 ευρώ τον μήνα. Ο συνδυασμός υψηλότερου μισθού και περισσότερων ετών ασφάλισης οδηγεί σε βελτιωμένη σύνταξη. Το ισχύον σύστημα βασίζεται σε εθνική σύνταξη και ποσοστά αναπλήρωσης. Παραδείγματα δείχνουν ότι ασφαλισμένος με μικρό εισόδημα μπορεί να φτάσει ποσοστό αναπλήρωσης άνω του 100%, λόγω της εθνικής σύνταξης. Αντίθετα, για υψηλόμισθους, η αναπλήρωση πέφτει, με αποτέλεσμα οι καταβληθείσες εισφορές να μην επιστρέφονται αναλογικά.
Ενδεικτικά παραδείγματα και διαφορές στο σύστημα
Για παράδειγμα, ασφαλισμένος με μέσο μισθό 830 ευρώ θα λάβει περίπου 851 ευρώ σύνταξη, ενώ άλλος με μισθό 2.000 ευρώ θα πάρει 1.436 ευρώ. Εάν το σύστημα λειτουργούσε με ατομικούς λογαριασμούς (κεφαλαιοποιητικό), ο πρώτος θα λάμβανε μόλις 632 ευρώ και ο δεύτερος 1.523 ευρώ. Η συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης, ακόμη και μέσω πλασματικών ετών, αυξάνει αισθητά τη σύνταξη χάρη στον νόμο Βρούτση, που προβλέπει αυξημένα ποσοστά για το διάστημα 36–40 ετών.
Οι ευνοημένοι και οι χαμένοι
Οι ειδικοί αναφέρουν ότι όσοι έχουν 15-20 έτη ασφάλισης με βασικό μισθό ευνοούνται ποσοστιαία από την ύπαρξη της εθνικής σύνταξης, παρά τη χαμηλή ανταποδοτική σύνταξη. Από την άλλη, αδικημένοι θεωρούνται όσοι ξεπερνούν τα 40 έτη, αφού κάθε πρόσθετο έτος προσθέτει μόλις 0,5% στη σύνταξη, έναντι 2,55% από το 36ο έως το 40ό έτος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ασφαλισμένος με 43 έτη και μισθό 2.300 ευρώ, ο οποίος θα πάρει 1.621 ευρώ σύνταξη – μόλις 23 ευρώ περισσότερα από κάποιον με 41 έτη ασφάλισης.
Για τους αυτοαπασχολούμενους, η επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας είναι καθοριστική.
Μετά από 40 έτη ασφάλισης, όποιος είχε επιλέξει σταθερά την πρώτη (χαμηλή) κατηγορία, θα λάβει σύνταξη έως 860 ευρώ. Αντίθετα, η 3η και 4η κατηγορία οδηγούν σε παροχές άνω των 1.085 ευρώ, ενώ η 6η κατηγορία προσφέρει σχεδόν 1.850 ευρώ. Αν και η εισφορά είναι υψηλή (έως 659 ευρώ), οι απολαβές είναι σαφώς μεγαλύτερες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρονική στιγμή της αίτησης επηρεάζει την τελική σύνταξη. Οι ειδικοί συστήνουν να γίνεται το δεύτερο εξάμηνο, ιδανικά τον Δεκέμβριο, γιατί ακόμη και λίγοι μήνες επιπλέον αυξάνουν τη σύνταξη έως και 50 ευρώ. Ένα παράδειγμα δείχνει ότι ασφαλισμένος με 38 έτη τον Δεκέμβριο θα λάβει 1.312 ευρώ, ενώ αν υποβάλει αίτηση τον Ιούλιο με 37 έτη και 7 μήνες, θα πάρει 1.291 ευρώ.
Τρία βασικά βήματα για ταχύτερη και καλύτερη σύνταξη
- Καταγραφή και επιβεβαίωση ενσήμων
Προτείνεται να γίνεται αίτηση ανακεφαλαίωσης ενσήμων στον ΕΦΚΑ δύο χρόνια πριν από την αποχώρηση. Η διαδικασία είναι ηλεκτρονική για όσους ήταν ασφαλισμένοι στο πρώην ΙΚΑ, ενώ για τα υπόλοιπα ταμεία απαιτείται χειρόγραφη διαδικασία. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επιβεβαίωση για περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης.
- Εξαγορά πλασματικών ετών
Περίπου οι μισοί ασφαλισμένοι προχωρούν σήμερα σε εξαγορά πλασματικών ετών, είτε για να θεμελιώσουν δικαίωμα είτε για να συμπληρώσουν 40 έτη και να συνταξιοδοτηθούν στα 62. Το κόστος είναι σημαντικό – περίπου 20% του μισθού για κάθε μήνα. Για ελεύθερους επαγγελματίες, η τιμή εξαρτάται από την κατηγορία και κυμαίνεται από 244 έως 659 ευρώ τον μήνα ανά πλασματικό έτος. Υπάρχει η δυνατότητα παρακράτησης από τη σύνταξη.
- Ρύθμιση οφειλών
Για να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης, οι μη μισθωτοί πρέπει να έχουν εξοφλήσει τα χρέη τους: έως 30.000 ευρώ για ελεύθερους επαγγελματίες και 10.000 ευρώ για αγρότες. Η εξόφληση μπορεί να γίνει εφάπαξ ή σε 60 δόσεις, με παρακράτηση από τη σύνταξη (έως 60%). Ωστόσο, απαιτείται άρση τραπεζικού απορρήτου. Αν οι καταθέσεις ξεπερνούν τα 12.000 ευρώ ή 6.000 για χρέη μόνο στον πρώην ΟΓΑ, η αίτηση απορρίπτεται.
