Ο αγιογράφος – ξυλογλύπτης και εικαστικός Γιώργος Βροντινός, με αφορμή την 146η επέτειο από την επανάσταση του Ολύμπου το 1878, παρουσίασε έναν νέο πίνακά του όπου τοποθετεί όλη την ιστορία της περιοχής του Ολύμπου.
Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό και εμπνευσμένο έργο που καταγράφει όλα τα ιστορικά γεγονότα λίγο πριν τα σκεπάσει ο λήθαργος της λησμονιάς.
Με αφορμή την 146η επέτειο της Επανάστασης του Ολύμπου το 1878, δημιούργησα τούτο το έργο, ως φόρο τιμής για το χωριό μου που καταστράφηκε 3 φορές (Τούρκοι, Γερμανοί, Εμφύλιος) και που διάβασα στα πρόσφατα αρχεία του foreign office ότι η Θεσσαλονίκη έβλεπε τις φωτιές από το Λιτόχωρο (1878).
Φιλοτεχνήθηκε σε ξύλο τμήματος παλιού βαρελιού, που βρέθηκε στο αρχαιότερο αλλά και ιστορικό κτίριο του Λιτοχώρου της Ιωάννας Ν. Παπανικολάου, το οποίο σύμφωνα με τη μελέτη της αρχιτέκτονα Όλγας Ζωγράφου, της πολιτικού μηχανικού Νίκα Κατερίνας και του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Παπάζογλου, χρονολογείται ότι χτίστηκε πριν 380 με 400 χρόνια περίπου (αριθμός δελτίου 48/1995 φορέα Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος) το οποίο έπαιξε το δικό του ρόλο στις μέρες της Επανάστασης και σώζεται έως και σήμερα.
Το συγκεκριμένο έργο στηρίχτηκε πάνω σε δημοσιεύματα και μελέτες των Σωτήρη Μασταγγά, Γιάννη Παπαζαχαρία, Ευάγγελου Κωφού, Αθανάσιου Λασπόπουλου, Μιχάλη Φαργκάνη, Γιάννη Κυρίτση, Νίκου Χ. Κάκκαλου, Σπύρου Ντάβανου, Νίκου Ντάβανου, Αδαμόπουλου, Τσακούμη κα.
Καθώς θα περιπλανάται η ματιά μας στο έργο, θα κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο, ικανό να ξυπνήσει τις αναμνήσεις και να διεγείρει την περιέργεια.
Αντικρίζοντας το έργο διακρίνουμε στο κέντρο, επιβλητικό τον Όλυμπο. Στους πρόποδες, τα χωριά και τα μοναστήρια του, ο ρόλος των οποίων υπήρξε καθοριστικός στην Επανάσταση του 1878.
Κεντρικά το Λιτόχωρο, με το αρχαιότερο σπίτι του.
Στην αριστερή πλευρά του έργου και επάνω, βρίσκονται τα Αμπελάκια, η Ραψάνη, ο Πυργετός, η Καρυά και η Πούρλια – χωριά που πλήρωσαν αυτή την Επανάσταση με το κάψιμο τους, ακριβώς όπως και το Λιτόχωρο.
Στη δεξιά πλευρά του έργου βρίσκεται ο Κολινδρός, όπου διαδραματίστηκαν ιστορικά γεγονότα της Επανάστασης.
Στο κάτω αριστερό τμήμα του έργου βρίσκεται ο Πλαταμώνας – με το κάστρο και την παλιά γαλαρία – προχωρώντας εμφανίζονται η Πλάκα Λιτοχώρου, η Σκάλα και o Βαρικός, ενώ στο κάτω δεξιό τμήμα του έργου, απεικονίζεται η Θεσσαλονίκη, όπου πολλοί Λιτοχωρίτες βρήκαν καταφύγιο μετά την καταστροφή του χωριού.
Στη θάλασσα βλέπουμε τη Σκιάθο και το Άγιο Όρος, μέρη με τα οποία οι Λιτοχωρίτες είχαν εμπορικές συναλλαγές.
Μοναστήρια
Από αριστερά βλέπουμε το Καναλιώτικο μοναστήρι και την Ι.Μ. Αγίας Τριάδος Σπαρμού, ενώ δεξιά την Ι.Μ.Πέτρας όπου εκεί οργανώθηκε ο πυρήνας της Επανάστασης. Στο Λιτόχωρο βρίσκεται η Παναγιά του Ολύμπου και το ιστορικό το μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου, όπου έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στη διάρκεια του αγώνα, καθώς εκεί πολλά γυναικόπαιδα έβρισκαν καταφύγιο.
Πρόσωπα
Στο έργο υπάρχουν πορτρέτα αγωνιστών γνωστά αλλά και λιγότερο γνωστά.
Θα αναγνωρίσουμε τους Ρήγα (Φεραίο) Βελεστινλή με τον έμπιστο του συναγωνιστή Χριστόφορο Περραιβό, με καταγωγή από την Πούρλια, τον Παύλο Μελά και τον Γεωργάκη Ολύμπιο.
Κεντρικά του έργου, το πορτρέτο του Ευάγγελου Κοροβάγγου και ακριβώς από κάτω οι Κωφός, Βλαχόπουλος και Νικόλαος Βότσης, όπου το 1912, συνέβαλαν στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
Βλέπουμε επίσης το πορτρέτο του τότε ηγούμενου της Ι.Μ. Πέτρας π.Νικηφόρου και του π.Νικόλαου Λούση, με τα πρωτοπαλίκαρα της Επανάστασης, καθώς και αυτά του στρατηγού Κοσμά Δουμπιώτη και Αλέξη Ζορμπά.
Αξίζει να αναφερθεί, πως σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση έπαιξε και η συμβολή γυναικών αγωνιστριών, μια εκ των οποίων και η Περιστέρα Κράκα.
Ένα ακόμη Ζάλογγο
Το παράδειγμα των γυναικών του Ζαλόγγου, επέλεξαν να ακολουθήσουν και επτά (7) βλάχες γυναίκες, πηδώντας από τον βράχο του Παλιοκάστρου και βάζοντας τέλος στη ζωή τους, θέλοντας να γλυτώσουν από τα δεινά των Τούρκων.
Στη θάλασσα
Τα καράβια που πλέουν στη θάλασσα υποδηλώνουν τη σχέση που είχαν οι Λιτοχωρίτες με αυτή, ένα εκ των οποίων και το καράβι “ ‘Αγιος Νικόλαος εξ Ολύμπου ” της οικογένειας Νικολάου Κ. Παπανικολάου (1918).
Στην τοποθεσία Πλάκα πλέουν τα ατμόπλοια Ύδρα και Βυζάντιο, δυο καράβια που μετέφεραν οπλισμό από την Αθήνα, για τους σκοπούς της Επανάστασης.
Λίγο πιο δεξιά στη θάλασσα βρίσκονται τα καράβια Wizard, Ruby και Devastation. Ήταν αυτά, που βοήθησαν στην περισυλλογή και μεταφορά του κόσμου στη Θεσσαλονίκη, μετά την καταστροφή του Λιτοχώρου, η στέγαση του οποίου έγινε στις αποθήκες του λιμανιού αλλά και σε σπίτια της πόλης.
Στο πίσω μέρος του έργου, βλέπουμε το Λάβαρο της Επανάστασης, την Προκήρυξη της προσωρινής Κυβέρνησης και τα ονόματα των επτά (7) προαναφερθεισών γυναικών που θυσιάστηκαν.
Μπορεί η Επανάσταση να μην στέφθηκε με επιτυχία, μα με το αίμα των αγωνιστών της, ποτίστηκε ο σπόρος της ελευθερίας στις καρδιές των ανθρώπων και με τελική έκβαση τη συνθήκη του Βερολίνου και την κατάργηση της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου.
Βροντινός Γεώργιος
Λιτόχωρο
19 Φεβρουαρίου 2024
