Γράφει ο Θεοφάνης Θ. Γκατζής
Γράφει ο Θεοφάνης Θ. Γκατζής
Tο παρόν άρθρο το αφιερώνω στην μνήμη του πατέρα μου Θωμά, των παππούδων μου Βασιλείου Μακρυγιάννη και Βασιλείου Γκατζή, καθώς και των γιαγιάδων μου Φανή Μακρυγιάννη και Στυλιανή Γκατζή
Το παρόν άρθρο μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο συνοπτικό οδηγό για θέματα τουριστικού και πολιτιστικού σχεδιασμού για τις τωρινές διοικήσεις των Δήμων της πανελλαδικά. Καταρχήν, τα θέματα σχεδιασμού τουριστικής και πολιτιστικής πολιτικής επιβάλλεται να αντιμετωπιστούν ενιαία στο πλαίσιο ενός γενικότερου σχεδίου στρατηγικής πολιτικής καθότι είναι τομείς που αλληλοσυμπληρώνονται. Δεν είναι τυχαίο ότι οι δημοτικές αρχές των πόλεων παγκοσμίως (π.χ. Βαρκελώνη) θέτουν τις συνέργειες του τουρισμού και του πολιτισμού ως ένα από τα βασικά κομμάτια του αστικού σχεδιασμού τους. Αρχικά κρίνεται επιβεβλημένη η δημιουργία οργανωμένων γραφείων τουρισμού και πολιτιστικών θεμάτων στους Δήμους, με εξειδικευμένο προσωπικό, που θα παρέχουν τις κατευθυντήριες γραμμές για την τουριστική και πολιτιστική ανάπτυξη του κάθε Δήμου.
Επιπλέον, οι δήμαρχοι, επιβάλλεται να προβούν στην εκπόνηση στρατηγικών σχεδίων μάρκετινγκ (place marketing) και city branding για τους Δήμους που διοικούν που θα παρέχουν τις κατευθυντήριες γραμμές για την εν γένει ανάπτυξη των περιοχών τους και ειδικά στους τομείς που προαναφερθήκαν. Mε τον όρο Μάρκετινγκ τόπου, εννοούμε τη στρατηγικά σχεδιασμένη διαδικασία που έχει ως σκοπό να ικανοποιήσει τους στόχους ανάπτυξης του δήμου που το εφαρμόζει, ενώ παράλληλα επιδιώκει να ικανοποιήσει τις προσδοκίες, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των υποκειμένων του εσωτερικού και εξωτερικού του περιβάλλοντος (κάτοικοι, επενδυτές, επισκέπτες, επιχειρηματίες της πόλης, μελλοντικοί κάτοικοι) ώστε να αυξήσει την ελκυστικότητα και την ανταγωνιστικότητά της. Ενώ η διαδικασία του city branding είναι ένα εργαλείο αστικής διακυβέρνησης που συμβάλλει στη βελτίωση της φήμης μιας πόλης. Πολλές δημοτικές αρχές πόλεων σε προηγμένες χώρες έχουν εκπονήσει σχέδια place marketing και city branding (π.χ. Μπιλμπάο), αλλά και στην Ελλάδα υπάρχει αυτή η τάση (π.χ. Δήμος Λάρισας και Κοζάνης) γεγονός που καταδεικνύει την αναγκαιότητα του εγχειρήματος αυτού.
Οι διοικήσεις των Δήμων της επικράτειας πρέπει να στοχεύσουν στην ανάπτυξη ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού π.χ. ανάπτυξη του αστικού τουρισμού. Επιπρόσθετα, χρέος των δημοτικών αρχών επιβάλλεται να είναι είναι η προστασία και ανάδειξη του πλούσιου πολιτιστικού και φυσικού αποθέματος των περιοχών που διοικούν, ώστε να προσελκύσουν τουρίστες όλο το χρόνο (π.χ. φυσιολατρικός, αγροτουρισμός και πολιτιστικός τουρισμός). Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται, σε συνεργασία με τις τοπικές εφορείες αρχαιοτήτων, η ανάδειξη και προβολή των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων κάθε περιοχής.
Επιπλέον, προτείνεται η προσπάθεια προσέλκυσης ειδικών γεγονότων (π.χ. αθλητικών και πολιτιστικών) διεθνής εμβέλειας. Επί παραδείγματι, τουρνουά ποδοσφαίρου και μπάσκετ, καθώς και διεθνών φεστιβάλ χορού, γαστρονομίας και μουσικής.
Οι δημοτικές αρχές πρέπει να επιδιώξουν την ένταξη των περιοχών τους σε πολιτιστικά δίκτυα περιοχών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο (π.χ. δίκτυο δημιουργικών πόλεων της UNESCO), που θα συνδράμουν στην πολιτιστική άνθισή τους.
Επιπλέον, θα ήταν πρέπον οι αρμόδιες υπηρεσίες κάθε Δήμου να ομαδοποιήσουν τους αρχαιολογικούς χώρους των περιοχών τους κατά τοποθεσία και χρονική αναφορά και να δημιουργήσουν ψηφιακούς αρχαιολογικούς χάρτες που να διανέμονται και στις τουριστικές εκθέσεις στο εξωτερικό και εσωτερικό. Στο πλαίσιο αυτό πανελλαδικά πρέπει να καθοριστούν πολιτιστικές διαδρομές μεγάλης και μικρής γεωγραφικής κλίμακας με βάση τη χρονική εποχή και παράλληλα τη δημιουργία σήματος γι’αυτές (historic place branding).
Ακόμη, επιβάλλεται να οργανωθεί αναβίωση ιστορικών μαχών στον ελλαδικό χώρο (π.χ. μάχη του Μαραθώνα) συμβάλλοντας έτσι στην προστασία- ανάδειξη των περιοχών, στη σημαντική ενίσχυση των τουριστικών εσόδων και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, καθώς και στο ιστορικό γίγνεσθαι.
Προσέτι, είναι πρέπον σε κάθε Περιφερειακή ενότητα και Δήμο να συσταθεί τμήμα τουρισμού που θα αναλάβει την προώθηση των ειδικών μορφών τουρισμού της κάθε περιοχής και να υφίσταται συνεργασία μεταξύ των όμορων περιοχών με τη σύσταση περιφερειακού και διαδημοτικού οργάνου που θα απαρτίζεται από ένα τουλάχιστον μέλος κάθε τμήματος τουρισμού. Το προσωπικό των εν λόγω τμημάτων πρέπει να είναι εξειδικευμένο (π.χ. ΠΕ Οικονομικού, ΠΕ Περιβάλλοντος) με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη του τουρισμού. Επιπρόσθετα, οι αρχαιολογικοί χώροι πρέπει να ενσωματώνουν ψηφιακές τεχνολογίες, ώστε να είναι πιο θελκτικό το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν.
Όσον αφορά για την ανάπτυξη του περιπατητικού τουρισμού στους Δήμους της Επικρατείας απαιτείται
- να υπάρξει χάραξη, σήμανση και πιστοποίηση των μονοπατιών
- δημιουργία εξειδικευμένων ταξιδιωτικών γραφείων υποδοχής τουριστών περιπατητικού τουρισμού
- εφαρμογή στρατηγικού σχεδίου μάρκετινγκ και
- δικτύωση μεταξύ φορέων και επιχειρήσεων.
Επιπρόσθετα, το σύγχρονο μοντέλο αστικής διακυβέρνησης επιβάλλει ο κάθε δήμαρχος να μην είναι μόνο επιτυχημένος στην άσκηση θεμάτων αστικής διαχείρισης- για παράδειγμα τη δημιουργία έργων αστικής ανάπλασης- αλλά να εφαρμόζει οργανωμένα σχέδια που θα οδηγούν στην τουριστική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής που διοικεί. Για να πραγματοποιηθούν μεγάλες επενδύσεις στον τουριστικό τομέα -δημιουργία ξενοδοχείων πέντε αστέρων- που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας επιβάλλεται να συντρέχουν οι προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω και παράλληλα να ληφθεί υπόψιν η φέρουσα ικανότητα του τόπου που διοικεί, δηλαδή ο μέγιστος δυνατός αριθμός ατόμων που μπορεί να φιλοξενεί ταυτόχρονα ο κάθε Δήμος χωρίς να προκληθεί αλλοίωση του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντός του, αλλά και μια μη αποδεκτή μείωση στην ποιότητα της ικανοποίησης των επισκεπτών της περιοχής.
Εν κατακλείδι, οι διοικήσεις των Δήμων πανελλαδικά επιβάλλεται να αξιοποιήσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα-φυσικό και πολιτιστικό απόθεμα – των περιοχών που διοικούν, ώστε να αναδειχθούν τουριστικοί προορισμοί όλο το χρόνο, αρκεί να υλοποιήσουν οργανωμένα σχέδια τουριστικής και πολιτιστικής ανάπτυξης.