Δεν νομίζω να υπάρχει κανείς νοήμων που να αμφιβάλλει, ότι το ασφαλιστικό μας σύστημα δεν νοσεί. Νοσεί εδώ και αρκετές δεκαετίες και μάλιστα με ευθύνη όλων μας, πολιτικών, συνδικαλιστών και πολιτών. Το 2001, ο μόνος που είχε ετοιμάσει ένα σχέδιο διάσωσης του ασφαλιστικού, με μέτρα που μπροστά στα σημερινά έμοιαζαν με χάδι, ήταν ο υπουργός Τάσος Γιαννίτσης της κυβέρνησης Σημίτη.
Δεν νομίζω να υπάρχει κανείς νοήμων που να αμφιβάλλει, ότι το ασφαλιστικό μας σύστημα δεν νοσεί. Νοσεί εδώ και αρκετές δεκαετίες και μάλιστα με ευθύνη όλων μας, πολιτικών, συνδικαλιστών και πολιτών. Το 2001, ο μόνος που είχε ετοιμάσει ένα σχέδιο διάσωσης του ασφαλιστικού, με μέτρα που μπροστά στα σημερινά έμοιαζαν με χάδι, ήταν ο υπουργός Τάσος Γιαννίτσης της κυβέρνησης Σημίτη. Αλλά τότε στο άκουσμα κάποιων αλλαγών στο ασφαλιστικό, εκατομμύρια άνθρωποι είχαν ξεχυθεί στους δρόμους, έτοιμοι να καταστρέψουν στο διάβα τους τα πάντα, αν ο υπουργός δεν έπαιρνε πίσω το νομοσχέδιο που είχε καταρτίσει. Το πάθος και η αντίθεση των διαδηλωτών δεν έδιναν κανένα περιθώριο στην κυβέρνηση, η οποία για να μην πέσει, απέσυρε άρον άρον το νομοσχέδιο και με κάποιες μικροαλλαγές μετέθεσε το πρόβλημα στο μέλλον.
Και αυτό το πληρώνουμε τώρα. Πληρώνουμε την συνεχή μετάθεση του προβλήματος, το οποίο έδινε το δικαίωμα σε εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας, να απολαμβάνουν όλα αυτά τα χρόνια συντάξεις και παροχές υψηλές από τα αποθεματικά των ταμείων, τη στιγμή μάλιστα που οι εισροές εισφορών μειώνονταν συνεχώς χρόνο με το χρόνο, γιατί απλούστατα μειώνονταν οι εργαζόμενοι και αυξάνονταν οι συνταξιούχοι ηλικίας 40-50 ετών.
Όπως όλοι γνωρίζουμε, αυτή η κατάσταση συνεχίστηκε με αποτέλεσμα η σωρευτική δαπάνη του κράτους για συντάξεις στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, την περίοδο 2000 – 2014, να φτάνει στα 230 δις. ευρώ. Ένα μέρος αυτού του ποσού μπορούμε να πούμε ότι δόθηκε δικαίως, αλλά επίσης μεγάλο μέρος αυτού του ποσού μεταφράστηκε σε πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, σε θηριώδη εφάπαξ, σε συντάξεις υψηλότερες από τις καταβληθείσες εισφορές, σε συντάξεις που ξεπερνούσαν κατά πολύ του τελευταίου μισθού.
Την ίδια περίοδο ο κρατικός προϋπολογισμός χρηματοδότησε τα ασφαλιστικά ταμεία με 156 δις ευρώ. Όμως όσο περισσότεροι πόροι κατευθύνονταν στις συντάξεις, τόσο αφαιρούνταν από τις επενδύσεις, την εκπαίδευση, τις υποδομές και τους τομείς που βελτιώνουν την παραγωγικότητα.
Οι αναφερθείσες επιλογές συνεχίστηκαν με αποτέλεσμα το πρόβλημα του ασφαλιστικού να παραμένει και να μεταφέρεται στο μέλλον. Αργότερα το ξαναβρίσκαμε ακόμα χειρότερο και ας ξέραμε ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, ότι οι συντάξεις ήταν η ωρολογιακή βόμβα που η κάθε κυβέρνηση φρόντιζε να μεταφερθεί μεγαλύτερη και πιο απειλητική, στα χέρια του επόμενου, ώστε να μην σκάσει στα δικά της χέρια.
Αυτή η τακτική συνεχιζόταν, ώσπου τελικά ήρθε η στιγμή να μην υπάρχει επόμενος. Ηρθε το μη περαιτέρω. Και αυτό οφείλεται στο μοντέλο που εφάρμοσαν όλα αυτά τα χρόνια οι ιθύνοντες, το οποίο συνετέλεσε στην ωρίμανση του καταποντισμού. Αρα ο καταποντισμός του ασφαλιστικού είναι κυρίως έργο των εσφαλμένων αντιλήψεων και αποφάσεων, όλων των κυβερνήσεων, των αντιπολιτεύσεων, των συνδικάτων που δεν φρόντισαν να πάρουν δραστικά μέτρα όπως : να κόψουν τις πρόωρες συντάξεις, να αυξήσουν τότε τα όρια συνταξιοδότησης και να ορθολογικοποιήσουν το ποσοστό αναπλήρωσης των καταβαλλομένων συντάξεων. Και επειδή εκ του αποτελέσματος κρίνονται όλοι, τώρα μπορούμε να πούμε, ότι αυτοί οι άνθρωποι που ασχολήθηκαν με το ασφαλιστικό, αποδείχθηκαν δειλοί, μοιραία πολιτικοί που και τότε, αλλά ακόμη και τώρα για το μόνο που –νοιάζονταν- που νοιάζονται είναι το πολιτικό προσωπικό τους κόστος και όχι το κόστος που θα κληθούν να πληρώσουν οι μελλοντικές γενιές και οι νέοι εργαζόμενοι.
Με αυτές τις απαράδεκτες πολιτικές επιλογές και συμπεριφορές, το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας έχει μετατραπεί σε μείζον πλέον δημοσιονομικό πρόβλημα. Ένα πρόβλημα το οποίο δεν λύνεται με τερτίπια και κόλπα, ασαφείς και βολικές απόψεις, δεν λύνεται με ημίμετρα, ιδεολογικές εμπάθειες, οργανωτίστικες και πέρα για πέρα αναποτελεσματικές αναδιαρθρώσεις. Ακόμη, δεν λύνεται με ηθελημένη άρνηση, τύφλωση και κώφευση, με ψεύδη και συνεχείς παραπλανήσεις των κυβερνώντων και των λοιπών πολιτικών δυνάμεων, οι οποίοι αδυνατούν να δουν την αλήθεια κατάματα. Μια αλήθεια η οποία τί λέει; Λέει, ότι με τη σημερινή οικονομική κατάσταση, η χώρα δεν μπορεί να καλύψει ούτε για φέτος, ούτε για τα επόμενα χρόνια την πληρωμή των δαπανών της σύνταξης.
Επομένως, είναι επιτακτική ανάγκη να γίνουν ριζικές μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά του. Όσο πιο βαθιές είναι οι τομές στο ασφαλιστικό, τόσο βελτιώνονται οι προβλέψεις για το χρέος, μιας και δεν παράγονται νέα ελλείμματα. Προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθούν οι κυβερνώντες και η αντιπολίτευση, βάζοντας εγωισμούς και πικρίες στην άκρη για να το καλό της κοινωνίας. Κομματικές σκοπιμότητες και συμψηφισμοί δεν χωρούν στις κρίσιμες ιστορικές στιγμές που περνά ο τόπος. Αν δεν το κάνουν, ελλοχεύει ο κίνδυνος η διαπραγμάτευση με τους δανειστές μας να καθυστερεί και όσο η αξιολόγηση θα μένει ανοιχτή, η χώρα θα βρίσκεται στο περιθώριο ως μια ειδική περίπτωση, ως … ανίατη περίπτωση.
Αδάμος Ευαγγέλου
