Καθώς η Ευρώπη μεταβάλλει τον γεωπολιτικό της προσανατολισμό και στρέφει σημαντικούς πόρους στην εθνική άμυνα, το τραπεζικό σύστημα –ελληνικό και ευρωπαϊκό– βρίσκεται μπροστά σε μια καθοριστική καμπή. Η περίοδος κατά την οποία η πιστωτική επέκταση στηριζόταν σχεδόν αποκλειστικά στο RRF φτάνει στο τέλος της, δημιουργώντας το κρίσιμο ερώτημα: πώς θα συνεχιστεί η χρηματοδότηση της οικονομίας όταν ολοκληρωθεί ο κύκλος του προγράμματος; Σύμφωνα με τα μηνύματα από τις Βρυξέλλες και τις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ο νέος υπερμοχλός ανάπτυξης θα είναι η αμυντική χρηματοδότηση, η οποία εξελίσσεται σε κεντρικό πυλώνα της επόμενης εποχής για τις τράπεζες.
Η πρόοδος της Ελλάδας στη χρήση του RRF
Η Ελλάδα έχει αξιοποιήσει το Ταμείο Ανάκαμψης με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με το παρελθόν. Μετά την προκαταρκτική έγκριση για το έκτο αίτημα πληρωμής ύψους 2,1 δισ. ευρώ, η χώρα έχει φτάσει τα 23,4 δισ. ευρώ απορρόφησης –το 65% του συνολικού πακέτου– και έχει υλοποιήσει το 48% των οροσήμων. Στο κομμάτι των δανείων έχουν υπογραφεί 532 συμβάσεις που αφορούν έργα 17,6 δισ. ευρώ, από τα οποία 7,7 δισ. προέρχονται από δάνεια RRF, 5,8 δισ. από τραπεζικά δάνεια και 4,1 δισ. από ιδιωτική συμμετοχή. Συνολικά 11,4 δισ. ευρώ έχουν ήδη εκταμιευθεί, ενώ τα δάνεια RRF αποτελούν το 10% των νέων δανείων των τελευταίων δύο ετών – ποσοστό σχεδόν πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα.
Το 2026 ως όριο και η ανάγκη για νέο χρηματοδοτικό μοχλό
Οι τράπεζες γνωρίζουν ότι μέχρι το 2026 θα έχει απορροφηθεί περίπου το 75% των πόρων και το RRF δεν θα έχει συνέχεια. Έτσι αναδύεται το ερώτημα ποιος θα είναι ο μηχανισμός που θα κρατήσει ενεργή την πιστωτική επέκταση και θα διασφαλίσει έσοδα αλλά και αναπτυξιακή ώθηση. Η απάντηση, όπως φαίνεται, είναι η άμυνα.
Η άμυνα ως ο νέος ευρωπαϊκός γίγαντας χρηματοδότησης
Η ανάγκη στρατηγικής αυτονομίας, οι ελλείψεις της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και η επιστροφή της γεωπολιτικής αστάθειας στην Ευρώπη δημιούργησαν έναν τεράστιο νέο χρηματοδοτικό χώρο. Πέντε βασικά εργαλεία συνθέτουν αυτό το περιβάλλον:
- ReArm Europe Readiness 2030: έως 800 δισ. ευρώ για αμυντικές δαπάνες την επόμενη πενταετία.
- SAFE: 150 δισ. ευρώ για μακροπρόθεσμα δάνεια με ευρωπαϊκές εγγυήσεις.
- European Defence Fund (EDF): 8,8 δισ. ευρώ για R&D.
- EDIP: 1,5 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις για 2025–2027.
- Δημοσιονομική χαλάρωση: ειδική ρήτρα στο Σύμφωνο Σταθερότητας για αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες.
Γιατί οι τράπεζες στρέφονται στρατηγικά στην άμυνα
Το RRF ολοκληρώνεται, η πιστωτική επέκταση πρέπει να συνεχιστεί και η Ευρώπη ανοίγει μια αγορά 800 δισ. ευρώ με σταθερή χρηματοδοτική ροή. Η αμυντική χρηματοδότηση χαρακτηρίζεται ως «RRF plus», προσφέροντας:
■ νέο κύκλο εσόδων
■ ευρωπαϊκές εγγυήσεις
■ πρόσβαση σε μεγάλες κοινοπρακτικές χρηματοδοτήσεις
■ ενίσχυση στρατηγικών κλάδων της χώρας
Η συμμετοχή των ελληνικών τραπεζών στο νέο περιβάλλον
Οι τράπεζες θα αξιοποιήσουν τα νέα εργαλεία με τρεις τρόπους:
■ άμεση χρηματοδότηση ελληνικών εταιρειών άμυνας, ναυτιλίας και τεχνολογίας
■ συμμετοχή σε μεγάλες ευρωπαϊκές κοινοπρακτικές χρηματοδοτήσεις
■ μόχλευση πόρων από SAFE, EDF και EDIP, όπως έκαναν με το RRF
Η ελληνική ευκαιρία – ναυτιλία και προηγμένη τεχνολογία
Δύο κλάδοι εμφανίζουν ιδιαίτερη δυναμική:
1. Ναυτιλία και ναυτιλιακός εξοπλισμός
Με 111.000 πελάτες παγκοσμίως και έντονη ευρωπαϊκή παρουσία, ο κλάδος βρίσκεται στον πυρήνα των νέων εξοπλιστικών και βιομηχανικών αναγκών. Ελληνικές εταιρείες, όπως όσες συνεργάζονται μέσω HEMEXPO, έχουν ήδη προβάδισμα.
2. Προηγμένη τεχνολογία
Οι τράπεζες θα είναι από τους πρώτους φορείς που θα χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη μιας νέας ελληνικής αμυντικής τεχνολογικής βάσης.
Κοινοπρακτικά δάνεια: ο νέος ευρωπαϊκός χώρος δράσης
Τα μεγάλα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα θα χρηματοδοτούνται κυρίως με κοινοπρακτικά σχήματα. Οι ελληνικές τράπεζες θα συμμετέχουν είτε ως άμεσοι δανειστές είτε μέσω ευρωπαϊκών σχημάτων, σε έργα ζωτικής σημασίας για τη χώρα: υποδομές, ναυτιλία, τεχνολογία, αμυντικά συστήματα.
Το νέο περιβάλλον ανάπτυξης
Με το RRF να ολοκληρώνεται, η αμυντική χρηματοδότηση θα:
■ στηρίξει την πιστωτική επέκταση
■ ενισχύσει τα έσοδα των τραπεζών
■ χρηματοδοτήσει ναυτιλία και τεχνολογία
■ ανοίξει χώρο για μεγάλα κοινοπρακτικά έργα
■ ενδυναμώσει τη στρατηγική θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη
Οι ελληνικές τράπεζες εισέρχονται σε έναν νέο κύκλο ανάπτυξης, με την ευρωπαϊκή άμυνα να εξελίσσεται στον βασικό καταλύτη για τις επόμενες δεκαετίες.
