Η οργάνωση ο «ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ» αποτελεί ίσως μια ιδιότυπη περίπτωση.
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ΜΚΟ αλλά δεν λειτουργεί με τους ίδιους κανόνες. Στις ΜΚΟ οι φιλοξενούμενοι απολαμβάνουν ένα είδος ασυλίας. Στον Καπνικό Σταθμό οι φιλοξενούμενοι συμμετέχουν στην οργανωτική διαδικασία. Προσφέρουν και αμείβονται με ένα είδος ανταλλακτικού νομίσματος ώστε να μην νοιώθουν ευεργετούμενοι αλλά αλληλέγγυοι.
Με αυτό το πλάνο πορεύονται εδώ και αρκετά χρόνια και εξελίσσονται. Όπως μας εξηγεί ο Ηλίας Τσολακίδης, με τον οποίο συνομιλήσαμε, το διοικητικό συμβούλιο δεν έχει ιεραρχία, δεν ορίζεται πρόεδρος, αντιπρόεδρος κ.λ.π. Είναι όλοι ίσοι και όλοι το ίδιο υπεύθυνοι. Η απόλυτη δημοκρατία, ίσως. Η πορεία τους δείχνει ότι το σχήμα λειτουργεί. Και μπορεί να αποδείξει στο μέλλον ότι υπάρχει και άλλος τρόπος διοίκησης. Πέρα από όλα οφείλουμε να ομολογήσουμε όμως ότι ο χώρος του Καπνικού Σταθμού στη μορφή που είναι σήμερα, δείχνει ότι υπάρχει τρόπος να αξιοποιηθεί η εγκαταλειμμένη δημόσια περιουσία, και από την πλήρη απαξίωση να παράγει έργο που να διαχέεται στην κοινωνία.
Η Συνέντευξη
Κύριε Τσολακίδη από τις πρώτες δειλές διανομές ελαιολάδου και οσπρίων φτάσαμε στις πολιτιστικές εκδηλώσεις, στις περιβαλλοντικές αντιστάσεις και στις κοινωνικές ευαισθησίες της υποδοχής Ουκρανών. Μεγάλος δρόμος. Πως φτάσαμε έως εδώ;
Η ιστορία της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης νομού Πιερίας “Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ” ξεκινά από το μακρινό 2007 όταν για πρώτη φορά σχεδιάστηκε η δράση “Χαρίζω μία μέρα από το Καλοκαίρι μου στο δάσος”. Ακολούθησαν δραστηριότητες με επίκεντρο το περιβάλλον, όπως το “Δίνω ζωή στα σκουπίδια μου”, η ανάδειξη του προβλήματος της ανεξέλεγκτης εναπόθεσης σκουπιδιών σε διάφορα σημεία της πόλης, όπως π.χ. στον Πέλεκα ποταμό. Ακολούθησε η ανάδειξη της χρόνιας κακής λειτουργίας του ΧΥΤΑ Κατερίνης, ενώ παράλληλα η ομάδα συμμετείχε ενεργά στο κίνημα κατά των διοδίων.
Η οικονομική κρίση πυροδότησε σημαντικές εξελίξεις στο εσωτερικό της ομάδας με αποτέλεσμα να στραφεί σε δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης ιδρύοντας ένα από τα πρώτα Κοινωνικά Παντοπωλεία της χώρας. Το 2012 ξεκινά η συνεργασία με τους “Γιατρούς του Κόσμου” η οποία οδήγησε στην ίδρυση του Κοινωνικού Ιατρείου & Φαρμακείου “Αλέκος Φτίκας” καλύπτοντας τις ανάγκες εκατοντάδων ανασφάλιστων πολιτών. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα Κοινωνικά Φαρμακεία της χώρας -πλήρως μηχανογραφημένο- το οποίο λειτουργεί με υποδειγματικό τρόπο μέχρι σήμερα, με τη βοήθεια δεκάδων εθελοντών/τριών φαρμακοποιών.
Την ίδια χρονιά οργανώνονται οι πρώτες δράσεις “Χωρίς Μεσάζοντες” και μέσα από αυτές η ομάδα γίνεται γνωστή σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό: BBC, News York Times, Al Jazira, Frankfurter Allgemeine, Süddeutsche Zeitung, Der Spiegel και πολλά άλλα διεθνή ΜΜΕ επισκέπτονται τον Καπνικό Σταθμό Κατερίνης και καταγράφουν ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο γεννήθηκε μέσα από την οικονομική κρίση και τα χρόνια των μνημονίων.
Ο αγώνας διεκδίκησης των κτιριακών εγκαταστάσεων του Καπνικού Σταθμού, η λυσσαλέα επίθεση κατά της ομάδας από συντηρητικούς κύκλους της πόλης, με ανώνυμες καταγγελίες και πρωτοφανή ψεύδη, σφυρηλατούν την ομάδα η οποία συσπειρώνεται και καταφέρνει να αποσπάσει από την πολιτεία την πρώτη 5ετή παραχώρηση του κτιρίου και το 2018 μία δεύτερη, διάρκειας 35 χρόνων. Η πολυσχιδής Εθελοντική Ομάδα Δράσης Ν. Πιερίας με τη στήριξη χιλιάδων πολιτών της τοπικής κοινωνίας και ενός δικτύου φίλων και υποστηρικτών από ολόκληρο τον κόσμο, γίνεται ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα αξιοποίησης κρατικής περιουσίας και προστασίας κρατικών κτιρίων ιστορικής σημασίας, χωρίς την παραμικρή βοήθεια της πολιτείας.
Η προσφυγική κρίση οδηγεί την ομάδα σε νέες δράσεις αναλαμβάνοντας ένα τεράστιο φορτίο: Τα πρώτα 5 camp προσφύγων του νομού Πιερίας προμηθεύονται ιατροφαρμακευτικό υλικό από το Κοινωνικό Φαρμακείο του Καπνικού Σταθμού το οποίο τα τελευταία 6 χρόνια, σχεδόν κάθε μήνα, προμηθεύει και το Κρατικό Νοσοκομείο της πόλης μας με σημαντικές ποσότητες ιατροφαρμακευτικού υλικού αξίας εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ.
Η πανδημία δεν βρίσκει την ομάδα απροετοίμαστη! Τον πρώτο μήνα του lockdown το ΕΚΑΒ Κατερίνης, τα ΤΟΜΥ αλλά και το Κρατικό Νοσοκομείο της πόλης δέχονται σημαντική βοήθεια υλικών προστασίας που διατίθενται απλόχερα από τα αποθέματα της ομάδας. Ακόμη και ο Δήμος Κατερίνης δανείζεται τις πρώτες ημέρες του lockdown υλικά προστασίας για τους εργαζόμενους της υπηρεσίας καθαριότητας.
Στη σύντομη αυτή περιγραφή έπρεπε να γίνουν άλματα και συνειδητές παραλείψεις για να φτάσουμε στις σημερινές δράσεις του Κέντρου Διαχείρισης Ανθρωπιστικής Βοήθειας του Καπνικού Σταθμού Κατερίνης το οποίο με υποδειγματικό τρόπο φιλοξενεί εδώ και 10 μέρες προσφυγικές οικογένειες από την Ουκρανία.
Μια ομάδα 125 εθελοντριών και εθελοντών έχει αναλάβει την στήριξη των ανθρώπων αυτών που αναζητούν μια ασφαλή και ζεστή γωνιά στον τόπο μας. Είναι τιμή μας να μπορούμε να φροντίζουμε τις οικογένειες αυτές, όπως το κάνουμε, χωρίς καμία διάκριση, για όλες τις προσφυγικές οικογένειες που βρέθηκαν τα τελευταία χρόνια στην πόρτα μας ζητώντας βοήθεια.
Η ανταπόκριση της τοπικής κοινωνίας είναι συγκινητική! Οχι μόνο η συμμετοχή των εθελοντριών και των εθελοντών! Εκατοντάδες συμπολίτες μας έσπευσαν από την πρώτη στιγμή να στηρίξουν αυτή την προσπάθεια προσφέροντας απλόχερα υλική και οικονομική βοήθεια.
Το πιο σημαντικό ενεργητικό στοιχείο που έχει στη διάθεσή της μια σύγχρονη κοινωνία δεν είναι ούτε οι φυσικοί πόροι ούτε καν η ποιότητα του εργατικού δυναμικού της. Είναι, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, το «κοινωνικό κεφάλαιο» που υπάρχει στην κοινωνία, οι κοινές αξίες, δηλ. η αμοιβαιότητα και η εμπιστοσύνη που διευκολύνει τη δράση και τη συνεργασία για την κοινή ωφέλεια. Αυτό το κεφάλαιο παράγεται στον Καπνικό Σταθμό Κατερίνης από μια ομάδα απλών πολιτών που κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη της τοπικής κοινωνίας αλλά και να κάνει και πολλούς εχθρούς στους οποίους δεν συνηθίζω να αφιερώνω περισσότερη από μισή σειρά κειμένου.
Ο αριθμός των εθελοντών είναι τεράστιος, περίπου 3.500 άτομα όπως γράφει ο Θ. Δημητριάδης. Εξηγείστε μας αυτή τη δυναμική. Είναι τελικά πολύ ανθρωπιστές οι κάτοικοι της Κατερίνης;
Η Εθελοντική Ομάδα Δράσης Ν. Πιερίας “Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ” είναι μια ανοιχτή κίνηση πολιτών, δεν εξαρτάται από κανένα πολιτικό φορέα και αποτελεί σημείο επαφής υπεύθυνων ανθρώπων. Μέσα από επιλεγμένες δράσεις, ενώνουμε τις δυνάμεις μας, για να υπερασπιστούμε το περιβάλλον, την ποιότητα του βιοτικού μας επιπέδου, την ποιότητα των υπηρεσιών που μας παρέχονται από το κράτος ή οποιοδήποτε άλλο φορέα, επηρεάζουν όμως την ποιότητα της ζωής μας και την αξιοπρέπειά μας.
Η ΕΟΔνΠ αρνείται να οργανωθεί στη βάση ενός κλασσικού συλλόγου, σωματείου ή ΜΚΟ και δεν διαθέτει Διοικητικό Συμβούλιο και γραφεία. Τα μέλη της είναι ισότιμα, δεν υπάρχουν οργανωτικά επίπεδα και μόνιμος διαχωρισμός καθηκόντων. Η ΕΟΔνΠ δεν διαχειρίζεται χρήματα.
Ο Τόπος μου ως εθελοντική οργάνωση έχει νομική μορφή; Εχετε διοικητικό Συμβούλιο, νομική υπηρεσία;
Ο «Καπνικός Σταθμός Κατερίνης ΑΜΚΕ» είναι μία Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία η οποία συστάθηκε με στόχο να συμβληθεί με το Υπουργείο Γεωργίας για την παραχώρηση των κτιριακών εγκαταστάσεων. Ο Καπνικός Σταθμός Κατερίνης έχει νομική υπόσταση, φορολογικές υποχρεώσεις όπως κάθε επιχείρηση και φέρει την πλήρη ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία των δομών του, την προστασία και την συντήρηση των κτιρίων. Την νομική ευθύνη της ΑΜΚΕ φέρουν δύο πρόσωπα: ο κ. Γιώργος Κωτίδης και ο συνομιλητής σας . Οι αποφάσεις για την λειτουργία του Καπνικού Σταθμού λαμβάνονται από τις 19 συντονιστικές επιτροπές σε ανοιχτές συζητήσεις στις οποίες μπορούν να συμμετέχουν όλοι οι πολίτες.
ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ
Αν και η ουκρανική κρίση δημιούργησε νέα δεδομένα και νέες προτεραιότητες θα ήθελα να σταθούμε σε δύο τοπικά προβλήματα. Το ένα αφορά την τοποθέτηση Ανεμογεννητριών στα Πιέρια. Είστε αντίθετοι. Με δεδομένο ότι η χώρα πρέπει να γίνει ανεξάρτητη ενεργειακά, και μπροστά στη συγκυρία δεν κάνετε δεύτερες σκέψεις;
Πριν εξηγήσω τις θέσεις μας για το θέμα της εγκατάστασης των ανεμογεννητριών στα Πιέρια όρη, θα πρέπει να σημειώσω πώς είμαστε θερμοί υποστηρικτές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να συμπληρώσω τονίζοντας, πως είμαστε υπέρ της αιολικής ενέργειας και της εγκατάστασης ανεμογεννητριών, έτσι όπως αυτές εγκαθίστανται παραδείγματος χάριν στη Δανία, στη Γερμανία, Ολλανδία κλπ. δηλαδή, τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο μακριά από το πρώτο δέντρο του δάσους και υπό τον όρο ο επενδυτής να αποκαταστήσει το πεδίο μετά από 20 χρόνια όταν παρέλθει ο χρόνος ζωής των ανεμογεννητριών. Επίσης, να δίνεται η δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες να συμμετέχουν με το 49% στις επιχειρήσεις που παράγουν την ενέργεια.
Διαφωνούμε με την ανεξέλεγκτη εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε παρθένα δάση όπως αυτό των Πιερίων, χωρίς τον στοιχειώδη χωροταξικό σχεδιασμό, χωρίς καμία υποχρέωση αποκατάστασης του τοπίου μετά την αποχώρηση του επενδυτή μετά από 20 χρόνια.
Θα επιμείνω στο θέμα λέγοντας σας ότι στην όμορη Κοζάνη γίνονται σκέψεις για ενεργειακές κοινότητες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Δημιουργήθηκε δίκτυο για την προώθηση μικρών έργων ΑΠΕ που θα μπορούν να περιορίσουν το βάρος της ηλεκτρικής ενέργειας σε νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις.
Μετά από μία πρωτοφανή περιβαλλοντική καταστροφή του περσινού καλοκαιριού και τον αφανισμό εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων παρθένου δάσους, δεν μπορούμε να δεχτούμε πως στο όνομα της πράσινης ανάπτυξης θα καταστρέφουμε δάσος για να εγκαταστήσουμε ανεμογεννήτριες! Υπάρχουν κι άλλες λύσεις, μάλιστα πολύ απλές: Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες των κατοικιών εντός του αστικού ιστού χωρίς την παραμικρή επίπτωση στο περιβάλλον, η δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων και πολλές άλλες λύσεις στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται ο πολίτης και όχι ο “επενδυτής”. Προφανώς εδώ υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων και σαφής συνειδητή επιλογή της κυβέρνησης να σταθεί στο πλευρό των πολυεθνικών εξασφαλίζοντας γι αυτές κέρδη από επιδοτήσεις της ΕΕ και εγγυημένες αποδόσεις για έναν τρόπο παραγωγής ενέργειας αμφιβόλου αποτελεσματικότητας. Η πολιτική αυτή μας βρίσκει άκρως αντίθετους, διότι όπως τόνισα και στην αρχή της συζήτησής μας, το ενδιαφέρον μας και οι ανησυχίες μας για το περιβάλλον είναι καταγεγραμμένες και συνοδευόμενες από πράξεις εδώ και μιάμιση δεκαετία.
Αυτό που ζητάμε από την κυβέρνηση είναι να επανεξετάσει άμεσα τον ρόλο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο και να σχεδιάσει εκ νέου -αυτή τη φορά με μεγαλύτερη σοβαρότητα- την παραγωγή ενέργειας, ειδικά μετά τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία που αναδεικνύουν πόσο βιαστική, επιπόλαια και εθνικά επικίνδυνη υπήρξε η απόφασή της για απολιγνιτοποίηση της χώρας.
ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Το πρωταρχικό σας όραμα είναι η βοήθεια στον πάσχοντα συνάνθρωπο, είστε ένας φιλανθρωπικός σύλλογος ή σκέφτεστε και κάτι άλλο που θα έδινε δυναμική στη φιλανθρωπία; Το ερώτημα το έθεσα και στον Μητροπολίτη Μαδαγασκάρης που σιτίζει καθημερινά 2000 παιδιά. Και μου απάντηση ότι η φιλανθρωπία δεν είναι πολιτική για να λύνει τα προβλήματα των ανθρώπων. Εσείς τι λέτε;
Ποτέ δεν θα συμμετείχα σε μία δράση φιλανθρωπικού χαρακτήρα ή κάποια άλλη που δεν θα είχε πολιτικό περιεχόμενο. Αντιλαμβάνομαι την φιλανθρωπία ως πράξη ιδιωτικής πρωτοβουλίας εύπορων πολιτών, ως εκδήλωση οίκτου του δυνατού απέναντι στον οικονομικά ασθενέστερο, συχνά ακόμη και στο πλαίσιο της αυτοπροβολής. Γι αυτό δεν θα έδινα ποτέ χρήματα σε έναν φτωχό που κάθεται στα σκαλοπάτια μιας εκκλησίας. Η φιλανθρωπία προϋποθέτει τον πόνο και υπάρχει για να τον απαλύνει. Πολλές φορές μάλιστα ο πόνος αυτός χρησιμοποιείται ως μέσο προβολής του κοινωνικού status των οικονομικά ισχυρών. Για τους παραπάνω λόγους η φιλανθρωπία με αφήνει τελείως αδιάφορο.
Η αλληλεγγύη είναι μία πολιτική πράξη και κινείται ακριβώς στον αντίποδα. Εξηγεί την ανισότητα και την καταπολεμά και έχει την ίδια αξία με την Ελευθερία και την Ισότητα. Αλληλεγγύη είναι το αίσθημα ενότητας μεταξύ ανθρώπων με κοινά συμφέροντα και στόχους, αλλά και η συμπαράσταση σε δοκιμαζόμενους συνανθρώπους. Από την Συρία, το Ιράκ, την Ουκρανία ή τον Πόντο, τόπο καταγωγής των γονιών μου.
Δεν πιστευτώ στην φιλανθρωπία. Πιστεύω στην αλληλεγγύη.
Η φιλανθρωπία είναι κατακόρυφη. Πηγαίνει από πάνω προς τα κάτω.
Η αλληλεγγύη είναι οριζόντια. Σέβεται τον άλλον.
Έχω πολλά να μάθω από άλλους ανθρώπους.
Εντουάρντο Γκαλεάνο
*Ο Ηλίας Τσολακίδης εργάζεται στην Γερμανία και είναι Τεχνικός Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Αθλητικών Επιστημών (European College of Sport Science) από το 2000 έως σήμερα
Είναι ιδρυτικό μέλος της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης Ν. Πιερίας “Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ”
Με τη σύζυγό του Ιωάννα Βαρβάρα Πατέρα, νηπιαγωγό, έχουν 3 παιδιά.
M.K.