Γράφει η Ελένη Σιδηροπουλου
Γράφει η Ελένη Σιδηροπουλου
Γράφει η Ελένη Σιδηροπουλου
*Άρ ερθεν και ο Χειμωγκόν*
Στης περισσότερες περιοχές του Πόντου ο χειμώνας λεγόταν Χειμωγκός.
Ξεκινούσε πολύ νωρίς και διαρκούσε πολύ..με πολύ χιόνι στην διάρκεια του να είναι σκεπασμένες πολλές περιοχές το οποίο δεν έλιωναν πριν το τέλος της άνοιξης.
Το τσουχτερό κρύο τα χιόνια και ο ερχομός των Χριστουγέννων ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του μήνα.
Οι άνθρωποι έκαναν προετοιμασία συγκομιδής των προϊόντων τους προετοιμάζονταν με κάθε τρόπο προκειμένου να αντιμετωπίσουν την βαρυχειμωνιά
Ετοίμαζαν τα (χειμαδιακά) μέχρι να (χειμάζ’νε)να ξεχειμωνιάσουν.
“”Άρ ερθεν και ν’ ο Χειμωγκόν,!το κρύον και τα χιόνι, χιονίζ, φυσά
και φουρκανίζ και τα νερά παγώνε κι όλεν τη γης το πρόσωπον σάβανα ετυλίγαν…….
Τα ζά εσέβαν σο μαντρί κι ανθώπ’ ση χουλιασέαν και τα πουλόπα του Θεού εκρύφταν σα τρυπία .Η γή θαρρείς επάγωσεν και η ζωη εχάθεν!!!””””
Δεκέμβριος ο τελευταίος μήνας του έτους και στον Πόντο τον ο ονόμασαν Χριστιανάρτς από την γέννηση του Χριστού
Το μήνα αυτό και λόγο του πολύ ψύχους οι γυναίκες έκαναν δουλειές μέσα στο σπίτι
Οι ποιο πολλές ελανάριζαν τα μαλλία έ’ξαναν το κανάβ’ και έπλεκαν κάλτσες(ορτάρε)ακόμα και μάλλινες μπλούζες (λόματα) για τους άντρες που ήταν ξενιτεμένοι και
επέστρεφαν στον χειμώνα και για της μέρες των Χριστουγέννων
Τα βράδια τους συνήθως μαζευόταν σε σπίτια φίλων η συγγενών κάνοντας τα λεγόμενα
Παρακάθια ή μουχαπέτια με ότι είχαν έβαζαν στο τραπέζι έτρωγαν έπιναν με συνοδεία της λύρας….περνούσαν τα βράδια τους …
Ιδιαίτερη περιποίηση έκαναν τα ζώα τους τον χειμώνα άλλοι τα είχαν κοντά τους και τα φρόντιζαν και σε άλλες περιοχές πλήρωναν την διαχείμαση τους..
Τα (Χειμαδτικά) για να τα φροντίζουν.
Το (Πλυμίν )ήταν μια περιποιημένη τροφή για τα ζώα τον χειμώνα .Γινόταν από διάφορα λαχανικά βρασμένα με πολύ νερό.Το έδιναν κυρίως σε αγελάδες που μόλις είχαν γεννήσει.
Και στα ζώα που έδιναν τροφή ξερά φύλλα μαζεμένα από το δάσος τα έλεγαν (Γαζάλαι)..
Επίσης σε κάποια χωριά οι κάτοικοι μαζεύονταν 40 με 60 άτομα από 15 εως 45 ετών θέριζαν από 70 με 80 φορτία χόρτο για κάθε οικογένεια για όλων τον χειμώνα
Στον Πόντο τιμούσαν ιδιαίτερα τις γιορτές του Δεκέμβρη που ειναι πολλές και μεγάλες
Και μάλιστα αυτές του πρώτου δεκαημέρου έλεγαν τα παρακάτω δίστιχα.
Άέ Βαρβάρα φύσα.
Αε Σάββα τούφ’σον.
Αε Νικόλα χιόντσον.
Η εμφάνιση των πρώτων νιφάδων του χιονιού (πατούλια)
Καθώς και ο τρόπος που έπεφτε το χιόνι περιγραφόταν με τον ποιο παραστατικό τρόπο
(χιονίζ’ και πατουλιάζ’)η (πατούλε πατούλε ρούζ’το χιόν)
Πολλές φορές ήταν τόσο άσχημες οι καιρικές συνθήκες που προξενούσαν μεγάλους αποκλεισμούς στα ορεινά χωριά των Ποντικών Άλπεων και οι μετακινήσεις άκρως επικίνδυνες Ακόμα ποιο πολύ οι χιονοθύελλες που τις ονόμαζαν
(Τιπίν) Ο δυνατός αέρας δημιουργούσε μεγαλα (τιπία)
Έτσι ο βαρύς και μακρύς χειμώνας επέφερνε πολύ ψυχική κούραση που οι άνθρωποι προσπαθούσαν να τον εξευμενίσουν προκειμένου να έρθει γρήγορα η Άνοιξη……
ΥΣΤ:
Δύσκολες συνθήκες διαβίωσης Και με όλο σεβασμό πρός εσάς γράφωντας αυτό το κείμενο μου ήρθαν μνήμες από τα παιδικά μου χρόνια που δεν θα τις ξεχάσω ποτέ και
θα ήθελα να της μοιραστώ μαζί σας!!!!!
Η καταγωγή μου είναι από ένα ορεινό χωριό της Πτολεμαΐδας. Το Μεσόβουνο
Ήταν Δεκέμβριος κρύο τσουχτερό όλοι στα σπίτια τους με τους καπνοδόχους μόνο να βλέπεις έξω να καπνίζουν.
Όλοι έκαναν την προετοιμασία τους για της ξυλόσομπες ..Με τρόφιμα με τον μοναδικό και ιδιαίτερο τρόπο που έκαναν η γιαγιά μου και η μητέρα μου…ώστε να έχουμε όλων τον χειμώνα τροφή!!
Τα σχολεία ακόμα δεν είχαν κλείσει παρά το κρύο την παγωνιά πηγαίναμε ακόμα..ντυμένη κουκουλωμένοι σαν κρεμμύδια….
Καθώς βγαίναμε πρωί και έπρεπε να ανέβουμε μια βουνοπλαγιά όπου στην κορυφή ήταν ήταν το σχολείο γλυστούσαμε πέφταμε μέσα στο χιόνι μα εμείς εκεί..να φτάσουμε κορυφή να πάμε σχολείο …άλλες φορές μας άνοιγαν τον δρόμο οι γονείς μας……Το χιόνι μέχρι την μέση.
Κάποια στιγμή βλέπω ένα τρακτέρ να γλυστρά από το χιόνι και να πέφτει στην κατηφόρα !!!φασαρία,φωνές,κακό!!!!…
Φοβηθήκαμε πολύ με τον αδερφό μου Βασίλη….είπαμε τελείωσε ..εδώ ήταν ….
Είμασταν τυχεροί έπεσε λίγο ποιό εκεί και χώθηκε στο χιόνι Τελειώνοντας το σχολείο χιόνιζε τόσο πολύ που δεν βρήκαμε μονοπάτια να γυρίσουμε σπίτι ..με δυσκολία αφού φτάσαμε τα χέρια τα πόδια ξύλα από το κρύο …
Άρχισε να βραδιάζει το χιόνι ασταμάτητο ……Η ξυλόσομπα έκαιγε η μόνη ευχαρίστηση όλοι η οικογένεια γύρω γύρω για ζεσταθούμε
Ξυμερόνωντας ακούω μια φασαρία από τους γονείς μου σηκώνομαι και τι να δω μας είχε σκεπάσει όλο το σπίτι το χιόνι *ένα μικρό χαμηλό αλλά ζεστό από αγάπη σπιτάκι *μέχρι επάνω !!!!!!!!
Ούτε πόρτα ούτε παράθυρα ένας άσπρος τοίχος γύρω γύρω Φοβηθήκαμε ……Ο Πατέρας μου από βραδύς έβαλε ένα φτυάρι μέσα στο σπίτι στην άκρη της πόρτας καλού κακού…. Και άρχισε να φτυαρίζει το χιόνι…
Που ευτυχώς ήταν ακόμα μαλακό…όλοι μαζί ο ένας το παράθυρο ο άλλος την πόρτα μετά από πολύ ώρα…. ανοίξαμε να βγούμε έξω ….Δόξα το θεό είπανε……είδαμε τον ουρανό και γύρω γύρω όλα άσπρα ούτε ψυχή……το μόνο που άκουγες ήταν το σπάσιμο των κλαδιών από τα δέντρα λόγο του πολύ ψύχους και απο το βάρος του χιονιού……
Αροθυμίες ζωής ……του χειμώνα τα τότε χρόνια !!!!!
Σας ευχαριστώ με όλων των σεβασμό μου την αγάπη μου
Καλόν και ύσηχον Χειμώνα να έχουμε!!!
